Chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ thừa cân, béo phì

Nguyên nhân khiến trẻ thừa cân, béo phì

Theo các chuyên gia y tế Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhi Trung ương, có nhiều nguyên nhân gây béo phì ở trẻ em. Béo phì cũng có tính chất di truyền rõ rệt trong gia đình. Tuy nhiên rối loạn nội tiết và gen chỉ chiếm số lượng nhỏ trong trẻ em bị béo phì.

Ngoài một số yếu tố về di truyền thì nguyên nhân chủ yếu do lối sống ít vận động, chế độ dinh dưỡng không hợp lý, nhất là việc sử dụng thực phẩm chứa nhiều calo, đường và chất béo không lành mạnh trong chế độ ăn uống hàng ngày…

Lạm dụng thực phẩm giàu calo, đồ uống có đường khiến trẻ béo phì (Ảnh minh họa)

Một số nghiên cứu đã chỉ ra nguyên nhân làm gia tăng tỷ lệ béo phì ở trẻ em là do trẻ ít vận động. Trẻ em xem tivi lâu hơn một giờ mỗi ngày có xu hướng có chỉ số khối cơ thể (BMI) cũng như huyết áp cao hơn.

Thông thường, thời gian ngồi trước tivi nhiều hơn cũng có liên quan đến việc lựa chọn thực phẩm kém chất lượng, dẫn đến thừa cân và béo phì ở trẻ. Trẻ thay đổi hành vi ăn uống như ăn kể cả khi không đói, ăn khi đang xem tivi hoặc làm việc khác.

Đặc biệt, chế độ dinh dưỡng không hợp lý với việc lựa chọn thực phẩm giàu calo cũng có liên quan đến chứng béo phì ở trẻ em. Việc tiêu thụ đồ uống có đường nhận được rất nhiều sự quan tâm và nghiên cứu, chỉ ra rất nhiều mối liên quan giữa việc tiêu thụ chúng và bệnh béo phì cả ở trẻ em và người lớn.

Béo phì còn có thể gây ra do tác dụng của thuốc hay bệnh nội tiết, đó là do sự mất cân bằng hoocmon trong cơ thể, gây ra thay đổi bất thường quá trình dự trữ mỡ trong cơ thể. Tuy nhiên, nguyên nhân này chiếm tỷ lệ này thấp.

Ngoài ra, trẻ có cân nặng lúc sinh thấp, ngủ ít cũng là nguyên nhân có thể gây nên béo phì. Đáng lo ngại, thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ trẻ mắc các bệnh đái tháo đường, cao huyết áp, tim mạch và các bệnh mạn tính khác.

Những thức ăn không nên dùng cho trẻ béo phì

Do đó, để kiểm soát cân nặng và hạn chế những rủi ro về sức khỏe, trẻ béo phì cần được khám các chuyên khoa Nhi, dinh dưỡng, tâm lý… để có giải pháp can thiệp phù hợp. Trong đó quan trọng là cha mẹ cần tạo cho trẻ một lối sống khoa học, tăng cường vận động thể chất và thực hiện chế độ ăn uống phù hợp để giảm cân lành mạnh.

Khẩu phần ăn của trẻ cần cân đối, hợp lý, nên phối hợp nhiều loại thức ăn, tránh ăn một loại thực phẩm nào đó; Nếu uống sữa nên uống không đường, trẻ lớn nên uống sữa gầy (sữa bột tách bơ); Không nên uống sữa đặc có đường.

Phụ huynh nên cho trẻ ăn đều đặn các bữa, tránh bỏ bữa; Không nên vì trẻ cần giảm cân mà để trẻ quá đói. Bởi khi trẻ bị đói thì trẻ sẽ ăn nhiều hơn vào các bữa sau.

Chế biến thức ăn cần hạn chế các món rán, xào, nên làm các món luộc, hấp, kho. Phụ huynh nên nhắc trẻ nhai kỹ và ăn chậm (nếu ăn quá nhanh thì sẽ ăn nhiều hơn nhu cầu cần thiết), mỗi bữa ăn kéo dài 30 phút.

Trẻ béo phì cần hạn chế tối đa thức ăn nhanh, các loại quà vặt bày bán tại cổng trường

Trẻ cần được ăn no vào bữa sáng để tránh ăn quà vặt ở cổng trường, ăn các loại thức ăn nhanh không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, tiếp đến trẻ cần giảm ăn về chiều và tối; Ăn nhiều rau xanh, quả ít ngọt; Giảm bớt gạo thay bằng khoai, ngô là những thức ăn cơ bản giàu chất xơ; Chọn ngũ cốc hoặc bánh mỳ có ít hoặc không có chất béo.

Gia đình nên ăn cùng nhau, thời gian trong bữa ăn là thời gian thoái mái, trao đổi và chia sẻ những việc đã xảy ra trong ngày.

Những thức ăn nên tránh cho trẻ bị thừa cân, béo phì sử dụng như: Các loại nước ngọt có gas; Bánh kẹo, đường mật, kem, sữa đặc có đường; Không nên dự trữ sẵn các loại thức ăn giàu năng lượng như: Bơ, pho mát, bánh, kẹo, chocolate, kem, nước ngọt trong nhà.

Ngoài ra, phụ huynh cũng cần chú ý không nên cho trẻ ăn vào lúc tối trước khi đi ngủ; Không cho trẻ nhai kẹo cao su làm cho trẻ lúc nào cũng muốn nhai; Không nên bắt trẻ học quá nhiều, nên tạo điều kiện để trẻ được vui đùa chạy nhảy sau những giờ học căng thẳng.

Tạo điều kiện để trẻ tăng cường vận động cũng là một biện pháp kiểm soát cân nặng hợp lý và khoa học, các bậc cha mẹ cần quan tâm ủng hộ và tạo mọi điều kiện giúp trẻ năng động; Tạo niềm thích thú của trẻ đối với các hoạt động thể thao.

Bố mẹ nên chú trọng những sở thích của trẻ tham gia các môn thể thao dễ dàng gần gũi với cuộc sống như: đi bộ đến trường, chạy, nhảy dây, đá bóng, đánh cầu lông, đá cầu, leo cầu thang…

Ngoài, trẻ có thể làm các công việc ở nhà phụ giúp gia đình như: Lau dọn nhà cửa, xách nước tưới cây, bưng bê đồ đạc…

Trẻ cũng cần uống đủ nước để bù lại lượng nước trẻ mất qua mồ hôi trong quá trình luyện tập; Hạn chế ngồi xem tivi, video, trò chơi điện tử…

Việc tăng cường các hoạt động thể lực ở trẻ, phối hợp cùng điều chỉnh chế độ ăn hợp lý sẽ giúp kiểm soát tốt cân nặng, giúp trẻ phát triển chiều cao và duy trì sức khỏe tốt.