Thu phí phương tiện vào nội đô: Lấy ý kiến chuyên gia, người dân để bảo đảm sự đồng thuận

Hà Nội đang gặp nhiều khó khăn trong giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông. Ảnh minh họa

Chỉ có hơn 27% người khảo sát không ủng hộ

Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội (Tramoc) vừa báo cáo Sở Giao thông Vận tải Hà Nội kết quả nghiên cứu thực hiện Đề án "Thu phí phương tiện cơ giới vào một số khu vực trên địa bàn thành phố có nguy cơ ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường để hạn chế số lượng xe cơ giới đi vào".

Theo báo cáo của Tramoc, dựa trên kết quả sơ bộ từ 1.028 phiếu khảo sát online (tính đến ngày 10/10/2022) do đơn vị tư vấn thực hiện, có 39,7% số người ủng hộ việc thu phí; 33,2% số người ủng hộ với điều kiện kèm theo; 27,1% không ủng hộ.

Theo Tramoc, nếu đề án được HĐND thành phố thông qua và UBND thành phố trình báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm 2022 thì đến năm 2024 Hà Nội tiến hành thí điểm và chính thức áp dụng từ năm 2025 thì việc triển khai đề án phù hợp với quy định hiện hành.

Nếu lùi thời gian báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm 2025 và đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật về các cơ chế, chính sách đã được thực hiện thí điểm thì sẽ gặp khó khăn khi triển khai đề án do Nghị quyết 115/2020/QH14 hết hiệu lực.

Khi đó, để có cơ sở pháp lý thu phí cần phải hoàn thiện hệ thống pháp luật về các cơ chế, chính sách thu phí (điều chỉnh luật) và khó có thể triển khai thí điểm trước năm 2030. Do đó, Tramoc kiến nghị giữ nguyên lộ trình thí điểm thu phí như đã báo cáo.

Phạm vi không gian thu phí là khu vực bên trong đường Vành đai 3. Giai đoạn thí điểm (từ nay đến năm 2025) sẽ thu phí tại một số trục chính bằng cách bố trí 15 trạm thu phí tại 9 vị trí trên các trục đường nội đô có lưu lượng lớn có nguy cơ ùn tắc giao thông. Sau khi thí điểm có hiệu quả, tiếp tục từng bước mở rộng vùng thu phí.

Giai đoạn 2 (từ năm 2026 đến 2030): Mở rộng vùng thu phí bờ Nam sông Hồng. Khu vực thu phí mở rộng có ranh giới được giới hạn bởi các đường Vành đai 3 - cầu Thanh Trì - Pháp Vân - Mai Dịch - Phạm Văn Đồng - cầu Thăng Long - Âu Cơ - Nghi Tàm - Yên Phụ - Trần Nhật Duật - Vành đai 3.

Giai đoạn 3 (sau năm 2031): Mở rộng vùng thu phí bờ Bắc sông Hồng, được giới hạn bởi các đường Nguyễn Văn Linh - Trường Sa - Hoàng Sa - Võ Văn Kiệt - cầu Thăng Long - Âu Cơ - Nghi Tàm - Yên Phụ - Trần Nhật Duật - Vành đai 3.

Các cơ sở pháp lý để xây dựng đề án

Về đề án này, Sở Giao thông vận tải Hà Nội cho biết: Ngày 4/7/2017, HĐND thành phố Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND về việc thông qua Đề án “Tăng cường quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2030” đã xác định 37 giải pháp, trong đó có giải pháp xây dựng Đề án “Thu phí phương tiện cơ giới vào một số khu vực trên địa bàn thành phố có nguy cơ ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường để hạn chế số lượng xe cơ giới đi vào”.

Tiếp đó, ngày 19/6/2020 Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 115/2020/QH14 về “Thí điểm một số cơ chế chính sách tài chính - ngân sách đặc thù đối với thành phố Hà Nội”.

Ngày 16/10/2018, Văn phòng Chính phủ đã ban hành Văn bản số 10040/VPCP-KTTH về đề nghị của Thành phố Hà Nội để thực hiện Đề án “Tăng cường quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội, giai đoạn 2017-2020 và tầm nhìn 2030”.

Ngày 5/4/2022 Chính phủ ban hành Nghị quyết số 48/NQ-CP về tăng cường đảm bảo trật tự, an toàn giao thông và chống ùn tắc giao thông giai đoạn 2022-2025. Trong nhiệm vụ, giải pháp cụ thể Nghị quyết giao “UBND các thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Thành phố Hồ Chí Minh ngoài triển khai các nội dung theo quy định tại khoản 14 mục này, cần tập trung thực hiện một số nhiệm vụ sau: Nghiên cứu xây dựng, triển khai Đề án thu phí phương tiện cơ giới vào một số khu vực trên địa bàn thành phố có nguy cơ ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường để hạn chế số lượng xe cơ giới đi vào”.

Từ các văn bản pháp lý trên, Sở Giao thông Vận tải giao nhiệm vụ cho Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội nghiên cứu và xây dựng đề án theo đúng tinh thần chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền.

Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội đã ký hợp đồng tư vấn với Trung tâm tư vấn phát triển giao thông vận tải thuộc Trường Đại học Giao thông vận tải để tiến hành nghiên cứu và xây dựng đề án.

Quá trình xây dựng đề án phải tuân thủ quy trình xây dựng ban hành nghị quyết của Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh/thành phố được quy định tại Chương VIII của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 80/2015/QH13 ngày 22/06/2015 của Quốc hội khóa 13 và các quy định khác có liên quan.

Trong quá trình xây dựng đề án, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội và đơn vị tư vấn đã tổ chức nhiều buổi hội thảo, tham vấn ý kiến của cộng đồng dân cư, chuyên gia thuộc các lĩnh vực liên quan, nhận được các ý kiến đóng góp sâu sắc. Ngoài ra, đề án cũng chỉ ra các điều kiện kỹ thuật cần thiết để triển khai như:

Đảm bảo điều kiện về công nghệ thu phí: Số hóa, đồng bộ hệ thống cơ sở dữ liệu và chia sẻ dữ liệu về hạ tầng giao thông, phương tiện giao thông và trang thiết bị trên các phương tiện giao thông để có thể thực hiện được thu phí phí không dừng và xử lý vi phạm bằng hình ảnh (phạt nguội); Đảm bảo không ùn tắc giao thông tại các khu vực thu phí.

Đảm bảo điều kiện vận tải công cộng có năng lực đáp ứng tối thiểu 30% nhu cầu đi lại của người dân để người đi xe ô tô cá nhân có thể chuyển đổi phương tiện cá nhân sang phương tiện công cộng.

Đảm bảo các điều kiện về kết cấu hạ tầng giao thông; Hệ thống điểm giao thông tĩnh, bãi đỗ xe và trung chuyển (bãi Park&Ride - P&R) kết nối giữa các loại hình giao thông cá nhân với hệ thống vận tải hành khách công cộng nhằm phục vụ hành khách trung chuyển thuận lợi từ phương tiện cá nhân sang phương tiện công cộng.

"Hiện nay, đề án đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện, việc lắng nghe và tiếp thu các nội dung phản biện xã hội, các ý kiến đa chiều là hết sức cần thiết", lãnh đạo Sở Giao thông Vận tải cho biết.