Nguy cơ mất an toàn thực phẩm tại các chợ dân sinh tự phát

Nỗi lo mất vệ sinh

Chợ dân sinh truyền thống vốn có lợi thế trong cung cấp thực phẩm tươi sống, giá cả phải chăng đến người tiêu dùng. Dù vậy, không chỉ riêng ngoại thành mà tại nội thành Hà Nội, nhiều khu chợ tự phát, có cơ sở hạ tầng yếu kém, tiểu thương ý thức chưa cao từ đó gây nên nỗi lo thực phẩm "bẩn" cho người tiêu dùng.

Các quầy thịt sống được bán khắp những tuyến đường đầy bụi

Các chợ tự phát thường được chia thành nhiều khu bán hàng, từ bán hoa quả, rau củ, đồ khô đến thực phẩm tươi sống và giết mổ gia cầm, cá, tôm... Các khu này được xây dựng từ lâu nên đã xuống cấp, nền ẩm thấp, ứ đọng các loại nước thải.

Chúng ta dễ dàng nhận thấy nhiều khu vực bán thịt lợn được chia thành từng quầy có lắp chậu inox và vòi nước song ít tiểu thương dùng đến. Tại các cửa hàng thịt lợn, thực phẩm đã qua chế biến như giò, chả, mọc, xúc xích… được đặt ngay cạnh thịt sống mà không có tủ bảo quản riêng hay lớp bọc bảo vệ bên ngoài.

Tại chợ, nhiều loại hải sản phải bảo quản trong tủ đông với điều kiện nhiệt độ ổn định mới bảo đảm an toàn nhưng được người bán bày luôn trên thùng xốp. Nhiệt độ ngoài trời nóng bức lại thêm mùi tanh khiến từng đàn ruồi, nhặng bay vờn hoặc đậu lên cá, mực. Người bán hàng có khi chẳng buồn cầm chiếc phất trần phe phẩy, cứ để mặc thế vì... đuổi sao cho xuể.

Tại rất nhiều khu chợ dân sinh tự phát, ngoại trừ dãy hàng thịt lợn được kê bàn cao hẳn so với nền chợ, các mặt hàng còn lại như hải sản, rau, hoa quả… đều được các tiểu thương đặt ngay dưới nền đất. Hàng chục lồng gà, vịt, ngan, chim bồ câu các loại để trên nắp cống thoát nước. Mùi hôi tanh của nước thải từ việc giết mổ quện với mùi phân gia cầm bốc lên nồng nặc. Người đi đường, người mua vừa đứng chờ vừa né, có khi lĩnh trọn cả bãi phân gà, vịt khi người bán giết mổ.

Nhiều hàng thủy sản được bố trí san sát nhau, thành dãy dài với những chậu tôn cỡ lớn đựng đầy nước và sản phẩm khiến cả đoạn đường luôn ngập ngụa nước. Tình trạng trên cũng diễn ra ở nhiều khu chợ dân sinh khác trong khu vực nội thành và ngoại thành.

Ngoài tình trạng bày bán thực phẩm tươi sống, rau củ quả dưới nền đất, hình ảnh các loại thực phẩm chế biến sẵn không có tủ kính che đậy, khiến bụi bặm, ruồi nhặng mang theo vi khuẩn có thể xâm nhập diễn ra khá phổ biến.

Vì không có sự phân lô từ cơ quan chức năng, người bán hàng tự chọn chỗ để bán nên đa phần cứ tiện đâu ngồi đấy. Tình trạng hàng ăn chín cạnh hàng ăn sống, rau bán gần hàng cá, thịt lợn sát ngay cạnh những thúng bún... vẫn diễn ra thường xuyên tại các chợ truyền thống.

Đó là chưa kể nhiều cửa hàng bán đồ ăn chín nhưng phơi ra chỗ đông người qua lại. Bụi bặm cùng việc nhiều khách mua có thói quen sờ tận tay, chọn tận nơi, vừa lái xe máy vừa chọn thịt xong lại quay ra bới ngô luộc, bánh, hoa quả... đã nhiễm bẩn chéo từ chỗ nọ sang chỗ kia.

Không chỉ đối với thực phẩm tươi sống, các loại thực phẩm khô cũng tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm. Những mặt hàng như nấm hương, mộc nhĩ, măng khô, gia vị, cá, tôm khô… thường được đóng trong các bao nilon không nhãn mác, người mua cũng chỉ biết đến nguồn gốc, xuất xứ của sản phẩm qua lời giới thiệu của người bán.

Chung tay đẩy lùi thực phẩm "bẩn"

Người đi chợ mua hàng thường không có thói quen hỏi về nguồn gốc, xuất xứ của các loại thực phẩm mình mua. Đa phần người bán đều đón tâm lý thích "nhà trồng được" của người mua nên khi được hỏi sẽ nói rằng rau tự trồng hoặc hoa quả ở quê gửi lên, gà vịt nhà tự nuôi... Các loại thịt lợn, thủy hải sản... hay đồ khô mua lẻ đều không thể biết được nguồn gốc, xuất xứ từ đâu.

Người mua nên cương quyết nói "không" với thực phẩm "bẩn" để góp phần nâng cao an toàn vệ sinh tại các chợ dân sinh

Chị Nguyễn Tâm (ở xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ, Hà Nội) cho hay: "Tôi thấy khó khăn vì không biết nên chọn thực phẩm như thế nào cho gia đình. Nhiều nơi bán sản phẩm chế biến sẵn còn không có nhãn mác, chỉ biết nguồn gốc qua lời giới thiệu của người bán. An toàn hay không đều phó mặc cho lương tâm hoặc uy tín của người bán hàng.

Còn thực phẩm được bán ở siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch tuy có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, bao bì nhãn mác đầy đủ nhưng giá khá cao, không phù hợp với người tiêu dùng bình dân. Do đó, họ vẫn phải mua hàng ở chợ nhỏ, chợ tự phát".

Chị Thảo Anh (ở huyện Quốc Oai, Hà Nội) chia sẻ kinh nghiệm chọn thực phẩm an toàn: "Tôi thường mua ở chỗ quen tại chợ. Khi mua, người bán lấy sản phẩm từ những túi ni lon lớn, không có nhãn mác bởi vậy các thông tin về nơi sản xuất, hạn sử dụng tôi không nắm được. Theo cảm quan, tôi thấy sản phẩm không bị mốc hay hư hỏng, người bán lại là chỗ thân quen nên vẫn yên tâm sử dụng”.

Để tránh tiền mất tật mạng, các chuyên gia y tế khuyên mỗi người dân hãy là người tiêu dùng thông minh, lựa chọn những sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ, nhãn mác đầy đủ, rõ ràng; Thông tin về chất lượng, hướng dẫn bảo quản sử dụng, hạn sử dụng đều phải được in đầy đủ trên nhãn. Đặc biệt, để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình, người tiêu dùng không nên ham rẻ, mua sản phẩm không rõ ràng, không đăng ký công bố chất lượng sản phẩm.

Bên cạnh đó, mỗi người hãy kiên quyết nói "không" với những cửa hàng không đảm bảo vệ sinh. Có như thế mới góp phần chung tay đẩy lùi thực phẩm "bẩn" vì sự an toàn của bản thân và gia đình.