“Mổ xẻ” nguyên nhân giá phân bón tăng “chóng mặt”

Nhiều nguyên nhân gây sức ép lên giá phân bón

Ngày 11/8, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh và Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh đã chủ trì Hội nghị trực tuyến về đề xuất giải pháp bình ổn thị trường phân bón.

Tại cuộc họp, nói về giá phân bón tăng trong thời qua, Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công thương) Nguyễn Văn Thanh cho biết, sau thời gian tăng giá kỷ lục vào cuối năm 2018, giá phân bón đã liên tục giảm và chạm đáy vào tháng 7/2020, sau đó giá bắt đầu phục hồi và có chiều hướng tăng cao trong những tháng gần đây.

Nêu nguyên nhân đẩy giá phân bón lên cao, ông Nguyễn Văn Thanh cho rằng do giá nông sản trên thế giới liên tục tăng trong thời gian qua (điển hình là giá gạo) kết hợp với tình hình thời tiết thuận lợi đã thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, kèm theo đó là nhu cầu phân bón.

Trong khi đó, do giá phân bón giảm quá sâu trong nửa đầu năm 2020, trong khi nguồn cung trên thế giới lại có xu hướng giảm nên không kịp đáp ứng nhu cầu phục hồi quá nhanh. Bên cạnh đó, dịch Covid-19 được kiểm soát ở mức độ nhất định tại các thị trường lớn như Bắc Mỹ, Châu Âu, Trung Quốc ... đã khiến nhu cầu đối với nhiều mặt hàng này phục hồi rất nhanh.

Mặt khác, việc kết hợp với chính sách nới lỏng tiền tệ và tài khóa trên toàn cầu, không chỉ phân bón mà hầu hết các mặt hàng cơ bản như sắt thép, than đá, xăng dầu, thức ăn chăn nuôi ... đều chứng kiến mức tăng giá rất mạnh.

Theo ông Thanh, thị trường hàng hóa thế giới đang hình thành một mặt bằng giá mới. Cùng với đó, là sự tăng giá của các loại nguyên, nhiên liệu đầu vào cho sản xuất; chi phí vận tải trong nước và thế giới, nhất là cước tàu biển…

Trong khi đó, ông Hoàng Trung - Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) nhấn mạnh, trong khoảng 5 năm trở lại đây, Việt Nam đã cơ bản tự chủ được mặt hàng phân bón, nhu cầu sử dụng trong nước không tăng trong những năm gần đây.

Thống kê mới nhất từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy, cả nước hiện có 841 nhà máy sản xuất phân bón, với công suất gần 30 triệu tấn/năm. Như vậy, công suất sản xuất của chúng ta gấp 3 lần so với nhu cầu tiêu thụ.

Quang cảnh hội nghị. (Ảnh: MOIT)

“Trong 7 tháng năm 2021, các nhà máy trong nước đã sản xuất được 2,5 triệu tấn phân bón, tăng gần 200 triệu tấn so với cùng kỳ. Năm 2020, chúng ta nhập khẩu 3,97 triệu tấn, nhưng 7 tháng năm 2021 đã nhập 3,1 triệu tấn, tăng 6.700 tấn. Như vậy, năng lực sản xuất vẫn đáp ứng được nhu cầu sử dụng, do đó không có sự chênh lệch cung cầu và đây không phải là nguyên nhân đẩy giá phân bón tăng cao”, ông Trung khẳng định.

Ông Bùi Thế Chuyên - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Hóa Chất Việt Nam (Vinachem) cho rằng, giá phân bón tăng cao là do chi phí sản xuất, bởi nguồn cung không thiếu so với nhu cầu.

Lấy dẫn chứng, ông Chuyên cho biết, Vinachem sản xuất 90% phân lân chế biến, tiêu thụ 440.000 tấn, tăng 26,2%, urê công suất là chiếm 40% cả nước, sản xuất 457.000 tấn, tăng hơn 20%; DAP công suất chiếm 100%, sản xuất 357.000 tấn, tăng 97%; NPK 965%, tăng 65%… tổng lượng là 2 triệu tấn đều có mức tăng cao so với năm 2020.

Theo ông Chuyên, khi quý I/2021 có biến động tăng giá, Vinachem đã làm việc với doanh nghiệp trong nước để có giải pháp bình ổn thị trường, tập trung tối đa cho sản xuất, hạn chế và thậm chí là dừng xuất khẩu phục vụ tối đa cho trong nước.

“Nếu nói giá phân bón tăng do bấp cập cung cầu là không đúng. Mà nguyên nhân chính là do chi phí sản xuất tăng rất cao như lưu huỳnh tăng 170%, amoniac tăng gấp 2 lần… khiến giá đầu vào tăng. Cùng với đó là sự gia tăng của chi phí vận chuyển và những tác động tiêu cực đến từ đại dịch Covid-19”, ông Chuyên chỉ ra.

Trên cơ sở đó, ông Bùi Thế Chuyên đề xuất, trước mắt, để bình ổn thị trường phân bón cần tập trung tháo gỡ vấn đề lưu thông, vận chuyển.

Về lâu dài, cần giảm chi phí sản xuất, dù vẫn phải chấp nhận giá cao đối với một số nguyên liệu nhập khẩu đầu vào và quan trọng hơn cả là bình ổn giá các mặt hàng nguyên liệu sẵn có trong nước như than cho sản xuất urê, amoniac cho sản xuất DAP…

Trong khi đó, ông Văn Tiến Thanh - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau cho biết, trong nước đã hạn chế xuất khẩu từ đầu năm, nhà máy đã gia tăng tất cả năng lực sản xuất, duy trì nhà máy 100-110% công suất, nhưng quy luật về giá không thể khác được với thị trường thế giới.

"Thực tế, giá phân bón trong nước không phải do nhà sản xuất quyết định mà do thị trường thế giới đã ảnh hưởng rất lớn đến doanh nghiệp", ông Thanh nhìn nhận.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh. (Ảnh: MOIT)

Kêu gọi các doanh nghiệp dừng xuất khẩu

Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh cho biết, Bộ này đã lắng nghe và ghi nhận những khó khăn, vướng mắc của các địa phương, doanh nghiệp.

Nói thêm về nguyên nhân đẩy giá phân bón tăng, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cho rằng, hiện nay, giá một số mặt hàng nông sản phục hồi, được giá nên bà con đầu tư, chăm sóc kỹ hơn, kéo theo nhu cầu sử dụng phân bón tăng, ví dụ như cây cà phê, hồ tiêu, cao su và một số cây ăn quả…

Trong bối cảnh Covid-19 diễn biến phức tạp, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh biểu dương những nỗ lực của các tập đoàn, doanh nhiệp trong việc duy trì sản xuất, đảm bảo nguồn cung phân bón cho thị trường.

“Các doanh nghiệp phải đảm bảo đủ nguồn cung phân bón phục vụ cho việc sản xuất trong nước”, ông Lê Quốc Doanh đề nghị và yêu cầu trong đại dịch Covid-19, các doanh nghiệp phải đồng hành, chia sẻ khó khăn với bà con nông dân bằng nhiều biện pháp khác nhau.

Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh. (Ảnh: MOIT).

Về ngành Công thương, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết, từ đầu năm đến nay, giá cả hàng hóa trên thị trường thế giới và trong nước có nhiều biến động. Nhiều mặt hàng tăng giá rất mạnh, như dầu thô và xăng dầu, sắt, thép, xi măng, vật liệu xây dựng, cước vận tải biển… trong đó có cả mặt hàng phân bón.

Theo ông Khánh, phân bón là đầu vào quan trọng của sản xuất nông nghiệp. Giá phân bón tăng làm tăng chi phí sản xuất, và trong hoàn cảnh giá lúa gạo tăng giảm, đã gây ảnh hưởng đến thu nhập của người nông dân.

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho rằng, phân bón là mặt hàng thuộc diện bình ổn giá, nhưng việc bình ổn sẽ rất khó khăn khi nguyên nhân tăng giá chủ yếu là do giá nguyên liệu tăng. Việc áp dụng các quy định hành chính vào thị trường khi Việt Nam đã có những cam kết quốc tế càng khó khả thi.

Mặc dù vây, hai ngành Công Thương và Nông nghiệp sẽ cố gắng đề xuất với Thủ tướng Chính phủ một số giải pháp góp phần hỗ trợ, chia sẻ khó khăn với bà con nông dân.

Theo đó, ông Khánh đề nghị các doanh nghiệp sản xuất tiếp tục cố gắng chạy đúng công suất trên cơ sở an toàn cho công nhân, bảo đảm các biện pháp phòng chống dịch Covid-19 với mục tiêu cung cấp đầy đủ phân bón cho thị trường.

Lãnh đạo Bộ Công thương đề nghị các doanh nghiệp cố gắng hợp lý hóa các chi phí, giữ ổn định giá thành, đặt mục tiêu phân bón Việt Nam phải được bán với giá thấp hơn nhập khẩu, đưa đến tay người nông dân với giá thấp nhấp.

“Xuất khẩu là quyền của doanh nghiệp nhưng chúng tôi kêu gọi dừng xuất khẩu, tập trung đảm bảo nguồn cung cho thị trường trong nước”, Thứ trưởng Khánh nhấn mạnh.

Đồng thời, ngành Nông nghiệp hướng dẫn bà con nông dân sử dụng phân bón tiết kiệm, cố gắng chuyển đổi sang các loại phân bón khác kết hợp với việc sử dụng phân bón hữu cơ, tăng tỷ trọng phân bón hữu cơ trong chăm sóc cây trồng.

Ông Khánh cũng đề nghị các doanh nghiệp sản xuất phân bón chủ động làm việc với các kênh phân phối để chủ động có các giải pháp bảo đảm lưu thông, đưa phân bón đến với các khu vực cần để đảm bảo cho vụ Đông - Xuân sắp tới.

“Bộ Công thương sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiến nghị với Chính phủ, Quốc hội xem xét lại vấn đề thuế giá trị gia tăng đối với sản xuất phân bón”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng cũng yêu cầu Tổng cục Quản lý thị trường chỉ đạo Cục Quản lý thị trường các địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giảm sát để ngăn chặn hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá, sản xuất, kinh doanh phân bón giả, không đảm bảo chất lượng.