Các đối tác, tổ chức quốc tế nói gì về Quy hoạch điện VIII?

Tham dự hội nghị có đại diện các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công thương; Đại diện Đại sứ quán các nước: Hoa Kỳ, CHLB Đức, Đan Mạch, Úc, Phái đoàn Liên minh Châu Âu; Các tổ chức quốc tế: Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC), Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Cơ quan Hợp tác Phát triển Đức (GIZ), Hiệp hội Doanh nghiêp Châu Âu (EUROCHAM), Hiệp hội Doanh nghiệp Hoa Kỳ (AMCHAM), Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản (JCCI), Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF), Quỹ Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP), Liên minh năng lượng vì hành tinh và con người (GEAPP)…

Thứ trưởng Bộ Công thương Đặng Hoàng An phát biểu khai mạc Hội nghị tham vấn quốc tế về Quy hoạch điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII)

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Đặng Hoàng An nhấn mạnh: “Trong thời gian qua, Bộ Công thương đã khẩn trương xây dựng, hoàn thiện dự thảo và nhiều lần báo cáo Thủ tướng Chính phủ xin chủ trương phê duyệt Quy hoạch điện VIII. Được xem là một quy hoạch ngành rất quan trọng, Quy hoạch điện VIII phải đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, cung cấp đủ điện ổn định, có chất lượng cao với giá thành hợp lý cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ.

Đặc biệt, sau khi Việt Nam cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu (COP26) và tham gia Chương trình Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), việc hoàn thiện dự thảo Quy hoạch điện VIII càng trở nên thách thức và cần thêm nhiều thời gian để rà soát, điều chỉnh phù hợp nhằm đạt được các mục tiêu về chuyển dịch năng lượng và khí hậu…”.

Quy hoạch điện VIII đã được nghiên cứu, xây dựng một cách bài bản, khoa học, lấy ý kiến rộng rãi, trong đó có các ý kiến từ các đối tác quốc tế, các định chế tài chính song phương và đa phương theo hướng giảm dần sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hoá thạch, tập trung gia tăng phát triển các nguồn năng lượng tái tạo như thuỷ điện, điện gió trên bờ và ngoài khơi, điện mặt trời và sinh khối... giảm phát thải khí nhà kính.

Theo Thứ trưởng Đặng Hoàng An, Việt Nam kiên định mục tiêu phát triển xanh và bền vững, do đó ưu tiên phát triển nguồn năng lượng xanh, sạch như năng lượng tái tạo (mặt trời, gió), năng lượng mới (Amoniac, Hydro)…; Giảm nguồn điện dùng nhiên liệu hoá thạch như than, khí…

Bước đi tiên phong của Việt Nam

Bà Melissa Bishop - Đại biện lâm thời, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam và bà Kristina Buenda - Trưởng bộ phận hợp tác phát triển, Liên minh Châu Âu tại Việt Nam đều đánh giá, quá trình chuyển đổi năng lượng rất phức tạp và đầy thách thức, đòi hỏi các nguồn lực và chuyên môn quan trọng.

Việt Nam đã có những bước đi tiên phong hướng tới quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch bằng cách trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới cam kết tham gia đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP).

Hoa Kỳ ủng hộ nỗ lực của Việt Nam trong việc dừng có lộ trình giảm phát thải các nhà máy nhiệt điện than theo Quy hoạch điện VIII. Ngoài ra, Hoa Kỳ ủng hộ Việt Nam trong chính sách phát triển không giới hạn công suất điện mặt trời áp mái để giảm áp lực cho đường dây truyền tải.

Tuy nhiên, Hoa Kỳ đề xuất Bộ Công thương cần phân tích kỹ lưỡng dự thảo PDP8 và JETP để phù hợp với các giới hạn phát thải của JETP và các mục tiêu năng lượng tái tạo. PDP8 là quy hoạch mở và linh hoạt bằng cách cho phép tập trung vào giảm phát thải, thay vì tập trung vào chuyển đổi nhiên liệu. Hoa Kỳ khuyến nghị phát triển các dự án năng lượng mặt trời của Việt Nam để thúc đẩy các mục tiêu giảm phát thải.

Các chính sách tạo điều kiện cho khu vực tư nhân đầu tư vào lĩnh vực truyền tải là cần thiết để thực hiện thành công các mục tiêu về năng lượng tái tạo của Việt Nam. Đường truyền liên tỉnh được ưu tiên hàng đầu. Một mốc thời gian nhanh hơn cho các đường dây truyền tải dòng điện một chiều điện áp cao sẽ rất quan trọng để khuyến khích toàn bộ tiềm năng của gió ngoài khơi. Xuất khẩu điện gió ngoài khơi là cơ hội tốt để phát triển ngành công nghiệp tại Việt Nam, trong đó tiêu thụ điện gió ngoài khơi trong nước sẽ tối đa hóa giá trị.

Phát biểu của Thứ trưởng Bộ Công thương Đặng Hoàng An đã nhận được sự đánh giá cao của các đại biểu và tin tưởng Việt Nam sẽ đạt được các mục tiêu, giải pháp phù hợp với kỳ vọng của cộng đồng quốc tế, đặc biệt là cam kết tại COP26.

Đẩy mạnh phát triển năng lượng xanh

Phát biểu tại hội nghị, ông Santiago Alfonso, Trưởng bộ phận hợp tác kinh tế, Đại sứ quán Đức tại Việt Nam cho biết phía Đức ủng hộ các nỗ lực của Bộ Công thương trong việc xây dựng Quy hoạch điện VIII.

Phía Đức đề xuất Việt Nam nên đẩy mạnh hơn nữa phát triển điện mặt trời mái nhà đặc biệt là điện mặt trời mái nhà trong các khu công nghiệp. Ngoài ra, Đức đề xuất nên tận dụng khuôn khổ sẵn có của Nhóm Đối tác năng lượng Việt Nam (VEPG) để hỗ trợ, lồng ghép các hoạt động của JETP.

Cùng quan điểm, đại diện Đại sứ quán Anh cho biết Vương quốc Anh hoan nghênh tiến độ công bố PDP8. Đây là một bước quan trọng để tăng cường khả năng dự đoán cho nhà đầu tư trong các dự án năng lượng xanh, nhằm thực hiện các mục tiêu chuyển đổi năng lượng của Việt Nam và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về năng lượng sạch, giá cả phải chăng.

Phía Anh ghi nhận các mục tiêu về năng lượng tái tạo và cam kết về công suất điện than cao nhất không quá 30,2GW đã được giữ nguyên trong dự thảo mới nhất của Việt Nam.

Ông Keiju Mitsuhashi - Phó Giám đốc quốc gia, Ngân hàng Phát triển Châu Á nhấn mạnh sự ủng hộ định hướng tổng thể của dự thảo PDP8. ADB sẵn sàng xem xét tài trợ từ chính phủ và ngoài chính phủ để tăng cường hệ thống lưới điện truyền tải với các dịch vụ phụ trợ nhằm đảm bảo sự ổn định của lưới điện với nhiều năng lượng tái tạo hơn.

Liên quan đến phát triển thị trường điện cạnh tranh, ông Keiju Mitsuhashi cho rằng, quá trình chuyển đổi năng lượng nên được thực hiện với chi phí thấp nhất cho nền kinh tế và con người. Các chính sách giá bán điện mặt trời và gió của Việt Nam đã khuyến khích khối lượng đầu tư lớn từ khu vực tư nhân và cho phép thị trường điện mặt trời và gió phát triển rất nhanh nhưng nó đi kèm với một chi phí cao.

Để giải quyết vấn đề này, ADB hoan nghênh quyết định của Chính phủ thiết lập cơ chế đấu thầu cho các dự án thế hệ mới.

ADB đã và đang hỗ trợ Bộ Công thương chuẩn bị cơ chế đấu thầu này và sẵn sàng tiếp tục hỗ trợ triển khai dự án đấu giá, xây dựng các khung pháp lý và quy định liên quan. ADB cũng sẵn sàng xem xét tài trợ: Dự án thí điểm hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS) để kiểm soát tần số và giảm giờ cao điểm; Dự án thí điểm đáp ứng nhu cầu (DR), đặc biệt là ở khu vực phía Bắc nơi có nguy cơ thiếu điện cao.

Góp ý kiến về nguồn vốn, Đại diện Ngân hàng Thế giới (WB), bà Chiaria Odetta Rogate - chuyên gia năng lượng cao cấp cho rằng, nhu cầu của Việt Nam cho phát triển nguồn và lưới điện là rất lớn. Vấn đề truyền tải điện cần đáp ứng được các yêu cầu về kỹ thuật, thương mại và an toàn. WB đề xuất Việt Nam cần cải thiện môi trường đầu tư trong nước và quốc tế để có thể tiếp cận được các nguồn vốn vay.

Ông John Rockhold - Chủ tịch AMCHAM tại Việt Nam cũng đánh giá cao bản dự thảo mới nhất của Quy hoạch Điện VIII, trong đó coi cơ chế JETP là giải pháp quan trọng cho quá trình chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam.

Lộ trình chuyển dịch phía trước không chỉ cần đảm bảo an ninh năng lượng mà còn phải đảm bảo các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong quy hoạch tổng thể các ngành, lĩnh vực. Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi về tài chính của việc thực hiện Quy hoạch điện VIII dự kiến, AMCHAM đề xuất là tập trung vào vấn đề cung cấp tài chính cho các dự án điện và năng lượng.

Đại diện AMCHAM khuyến nghị, Quy hoạch Điện VIII cần đảm bảo độ linh hoạt đủ để bắt kịp các xu hướng đổi mới toàn cầu về năng lượng tái tạo, công nghệ lưu trữ, điện khí linh hoạt (ICE) và các công nghệ khác mà sẽ có mặt trên thị trường; Đồng thời cần có sự linh hoạt để cho phép một số dự án nhất định có thể tận dụng nguồn lực có để tăng quy mô công suất được phân bổ ban đầu nếu dự án đó có những thuận lợi về thời gian phát triển đáp ứng các yêu cầu vận hành thương mại đến 2030.

Tại hội nghị, nhiều đại diện các tổ chức quốc tế cũng đề nghị Việt Nam sớm phê duyệt Quy hoạch điện VIII nhằm thu hút đầu tư vào sản xuất điện phục vụ cho nền kinh tế; Đồng thời khuyến nghị sớm xây dựng kế hoạch để triển khai sau khi quy hoạch được phê duyệt.

Quang cảnh hội nghị

Cung cấp thêm thông tin về dự thảo Quy hoạch điện VIII, Thứ trưởng Đặng Hoàng An cho biết, Việt Nam luôn ý thức được tầm quan trọng và kiên định với mục tiêu phát triển năng lượng xanh, năng lượng tái tạo, năng lượng mới; Không phát triển mới nhiệt điện than ngoại trừ những dự án từ quy hoạch cũ; Các dự án sử dụng năng lượng hóa thạch đã và đang sử dụng nhiên liệu thay thế, giảm phát thải khí nhà kính. Đặc biệt, việc phát triển năng lượng đảm bảo hài hoà lợi ích cho Nhà nước, nhà đầu tư và người dân, đảm bảo an sinh xã hội.

Việt Nam đã có những chiến lược cụ thể, rõ ràng với lộ trình chi tiết và đang nỗ lực triển khai quá trình này. Bộ Công thương cũng đang chủ trì phối hợp xây dựng kế hoạch hành động ngay sau khi Quy hoạch điện VIII được phê duyệt; Đồng thời sửa đổi bổ sung một số luật liên quan nhằm đồng bộ trong quá trình triển khai.