Ngăn chặn tình trạng hàng nhái bán tràn lan tại chợ "ảo"

Sản phẩm kính Rayban nhái được chào bán "hàng hiệu chính hãng" trên một trang thương mại điện tử

Nhiều phức tạp

Theo đại diện Cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) đánh giá hoạt động kinh doanh thương mại điện tử (TMĐT) trong các năm qua chứng kiến sự bùng nổ và có bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng, quy mô thu hút nhiều doanh nghiệp, cá nhân tham gia.

Bên cạnh sự phát triển tích cực, TMĐT cũng tồn tại nhiều yếu tố tiêu cực, như: Tình trạng chào bán hàng giả, hàng cấm, hàng nhập lậu trên các trang TMĐT, mạng xã hội có xu hướng gia tăng và nhiều phức tạp.

Hiện nay, tình trạng kinh doanh, buôn bán hàng cấm, hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, không rõ nguồn gốc xuất xứ, kém chất lượng công khai trên các trang wesite TMĐT, sàn giao dịch TMĐT, mạng xã hội… gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến xã hội, niềm tin của người tiêu dùng.

Chẳng hạn như vụ việc kiểm tra các mặt dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng tại cơ sở kinh doanh Thanh Mộc Hương (Hà Nội) vừa qua. Cơ quan quản lý đã tạm giữ gần 10.000 sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, giả nhãn mác của các thương hiệu nổi tiếng, trị giá khoảng 2 tỷ đồng.

Đại điện Cục Quản lý thị trường cho biết, chủ thể tham gia bán, chào bán hàng hóa là hàng giả, nhập lậu, chủ yếu là các cơ sở nhỏ lẻ hoặc cá nhân (thậm chí học sinh, sinh viên,…); các trang mạng, wesite TMĐT thường sử dụng hình ảnh hàng thật, chính hãng để quảng cáo, chào bán với giá rẻ nhằm lôi kéo người tiêu dùng có nhu cầu mua sắm, sử dụng hàng hiệu giá rẻ.

Mới đây, Cục Thương mại điện tử (TMĐT) và Kinh tế số (Bộ Công thương) phối hợp với Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) phát hiện một lô thuốc lớn không có hóa đơn chứng từ chứng minh xuất xứ hàng hóa tại cơ sở kinh doanh ở quận Nam Từ Liêm (Hà Nội). Hàng được bán trên website nhathuoc.com. Cơ sở này đã bị xử phạt, đồng thời bị buộc tiêu hủy toàn bộ số thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng vi phạm với tổng giá trị hàng hóa hơn 183,2 triệu đồng.

Trước đó, lực lượng chức năng phát hiện cửa hàng kinh doanh điện thoại di động tại quận Cầu Giấy (Hà Nội) do Công ty TNHH RELEX Việt Nam kinh doanh đã rao bán điện thoại di động giả mạo thương hiệu Samsung thông qua website samsungvietnam.online. Công ty này cũng sử dụng nhiều website khác để kinh doanh di động và đồ nội thất ôtô, như: didongso.com.vn, relexvietnam.com, otoday.vn, vertuvietnam.com…

Những vụ việc trên chỉ là một trong rất nhiều vụ vi phạm pháp luật, hàng hóa giả mạo trên các ứng dụng TMĐT. Theo Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công thương), tính đến hết năm 2018, gần 36.000 sản phẩm vi phạm bị buộc gỡ bỏ trên các sàn TMĐT và hơn 3.000 tài khoản, gian hàng trên các sàn đã bị khóa.

Sớm hoàn thiện cơ chế, chính sách

Trong khi TMĐT phát triển nhanh thì hành lang pháp lý vẫn chưa theo kịp. Các văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực này đã ban hành từ 5 - 15 năm trước nên đã không còn phù hợp và lạc hậu, đặc biệt là các quy định liên quan tới TMĐT xuyên biên giới.

Tổng cục Hải quan cho biết, đến nay Việt Nam vẫn chưa có các quy định riêng đối với quản lý nhà nước về thương mại điện tử đối với hàng hoá xuất nhập khẩu.

Hiện nay, cơ quan quản lý nhà nước đang thực hiện quản lý hoạt động TMĐT đối với hàng hóa xuất nhập khẩu như hàng hóa thông thường. Tuy nhiên, việc quản lý của cơ quan quản lý nhà nước về hàng hóa được giao dịch qua TMĐT thực hiện từ khi người khai thực hiện khai báo với cơ quan quản lý nhà nước.

Do đó, thông tin liên quan về hàng hóa được gửi đến cơ quan quản lý tại thời điểm muộn hơn rất nhiều so với thời điểm giao dịchTMĐT được xác lập. Do vậy nên cơ quan quản lý không biết được thời điểm thực tế phát sinh các giao dịch TMĐT.

Phó tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Công Bình cho biết: Tại Quyết định số 1254/QĐ-TTg ngày 26/9/2018 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt, kế hoạch hành động thúc đẩy Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN, cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu đã giao Bộ Tài chính, mà đơn vị chủ trì là Tổng cục Hải quan xây dựng “Đề án quản lý hoạt động TMĐT đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu”.

Mục tiêu đặt ra là nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan quản lý Nhà nước nhằm đảm bảo việc kiểm soát chặt chẽ, đúng quy định pháp luật tránh việc lợi dụng hoạt động TMĐT để trốn thuế, vi phạm các chính sách mặt hàng, sở hữu trí tuệ, xuất xứ, vận chuyển hàng cấm vào Việt Nam và ngược lại.

Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Công Bình cho biết: “Trong quá trình soạn thảo, Tổng cục Hải quan sẽ cùng với các bộ, ban, ngành trao đổi, thảo luận đưa ra những ý kiến về những vấn đề có liên quan như: Hoàn thiện cơ sở pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong quản lý TMĐT, đưa ra các kiến nghị đề xuất để đóng góp vào việc thúc đẩy hoạt động TMĐT nói chung và hoạt động TMĐT đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.