Cần xây dựng hệ thống pháp lý toàn diện về thu hút sử dụng nhân tài

Yếu tố then chốt quyết định sự phát triển

Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022, Bộ Chính trị đề ra những mục tiêu rất cao cho Thủ đô. Tới năm 2030, Thủ đô Hà Nội là thành phố văn hiến - văn minh - hiện đại, là vùng kinh tế trọng điểm của cả nước, hội nhập quốc tế sâu rộng, phát triển ngang tầm các nước phát triển trên thế giới. Để đạt được mục tiêu đó, vấn đề pháp lý về thu hút sử dụng nhân tài được coi là cốt lõi cho sự phát triển của Thủ đô.

Lãnh đạo TP Hà Nội trao bằng khen cho các thủ khoa xuất sắc năm 2022

Thực tế, việc thu hút trọng dụng nhân tài đã được Đảng, Nhà nước quan tâm, được thể chế hóa và áp dụng tại Thủ đô từ nhiều năm nay. Cụ thể: Khoản 2 Điều 13 Luật Thủ đô số 25/2012/QH13 quy định: “Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội được ban hành chính sách trọng dụng nhân tài; Chính sách ưu đãi để áp dụng đối với tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển khoa học và công nghệ và các nhà khoa học và công nghệ tham gia thực hiện chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm của Thủ đô trên cơ sở cân đối nguồn lực của địa phương để thực hiện”.

Trên cơ sở này, HĐND TP Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 14/2013/NQ-HĐND ngày 17/7/2013 về chính sách trọng dụng nhân tài trong xây dựng, phát triển Thủ đô. Sau đó, UBND TP Hà Nội ban hành Kế hoạch 143/KH-UBND ngày 6/9/2013 về triển khai thực hiện Nghị quyết vừa nêu.

Đến ngày 19/6/2015, UBND TP Hà Nội ban hành Quyết định số 13/2015/QĐ-UBND về việc ban hành Quy chế Tuyên dương, khen thưởng Thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn thành phố Hà Nội. Tính đến năm 2022, sau 20 năm, kể từ năm 2003, đã có 2.067 thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn Thủ đô được tuyên dương, ghi danh vào sổ vàng truyền thống.

Gần đây nhất, ngày 16/5/2023, UBND TP Hà Nội ban hành Quyết định số 2755/QĐ-UBND về kế hoạch thí điểm thi tuyển chức danh lãnh đạo, quản lý cấp phòng thuộc Sở, ban, ngành, UBND quận, huyện, thị xã và đơn vị sự nghiệp công lập.

Các văn bản pháp quy nêu trên kết hợp cùng với quy định của Quốc hội, Chính phủ, Bộ Nội vụ, TP Hà Nội đã tạo thành một hệ thống pháp lý cơ bản về thu hút sử dụng nhân tài.

Chính sách trọng dụng nhân tài cần toàn diện, hấp dẫn hơn

Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã thể chế hóa các nội dung về thu hút, trọng dụng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Cụ thể, Điều 18 dự thảo Luật quy định: Công dân Việt Nam có phẩm chất đạo đức, trình độ, năng lực vượt trội và kinh nghiệm thực tiễn đang làm việc trong khu vực công, khu vực tư, ở trong nước, ngoài nước có công trình, sản phẩm, thành tích, công trạng hoặc cống hiến đặc biệt cho đất nước được thu hút vào các lĩnh vực ưu tiên phát triển của Thủ đô và được hưởng các ưu đãi về tuyển dụng không qua thi tuyển, xếp lương, bổ nhiệm vào chức vụ lãnh đạo và các ưu đãi khác.

Công dân Việt Nam có tài năng đặc biệt được ký hợp đồng làm việc hoặc được đảm nhiệm chức vụ quản lý, điều hành tại các đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ, văn hóa, nghệ thuật, thể thao, y tế, giáo dục và đào tạo, quản lý hạ tầng hoặc các lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp công khác.

Người nước ngoài có trình độ chuyên môn cao; Nhiều kinh nghiệm thực tiễn; Có công trình hoặc sản phẩm đã được nghiệm thu, công nhận, ứng dụng đem lại hiệu quả cao thì được ký hợp đồng làm việc để thực hiện một số nhiệm vụ trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ, y tế, giáo dục với chế độ, chính sách đãi ngộ phù hợp do Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội quy định.

Đối tượng quy định tại điều này được đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, bổ nhiệm, hưởng các chính sách tiền lương và được bố trí việc phù hợp với năng lực. HĐND thành phố Hà Nội quy định chi tiết Điều này.

Chính sách trọng dụng nhân tài cần toàn diện, hấp dẫn hơn (Ảnh minh họa)

Quy định nêu trên của dự thảo Luật được nhiều ý kiến đánh giá là có tính khả thi và sẽ đem lại hiệu quả, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho Thủ đô; Song, cơ quan chủ trì soạn thảo cần quy định rõ thêm một số nội dung về tiêu chuẩn, điều kiện của nhân lực chất lượng cao; Vị trí được tuyển dụng, bổ nhiệm; Chính sách đãi ngộ, môi trường làm việc thích hợp cho nhân lực chất lượng cao; Quy trình, thủ tục tuyển dụng và bổ nhiệm cần đơn giản hơn; Quyền và nghĩa vụ của nguồn nhân lực chất lượng cao khi trở thành cán bộ, công chức, viên chức Thủ đô…

Theo Đại tá, TS Nguyễn Hữu Phúc (Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng), dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đưa vấn đề thu hút, trọng dụng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là chính sách đúng đắn, cần thiết đối với Hà Nội, bởi hiện nay, trong nền kinh tế tri thức, cạnh tranh chủ yếu là “chất xám”, “nhân tài”. Quốc gia nào có được nguồn nhân lực chất lượng cao với đội ngũ nhân tài hùng mạnh thì sẽ có ưu thế phát triển.

TS Nguyễn Hữu Phúc nhấn mạnh, để chính sách thu hút, tuyển dụng nguồn nhân lực chất lượng cao của Thủ đô có sự đột phá và mang tính khả thi cần bổ sung vào dự thảo một số quy định tường minh, chặt chẽ hơn. Ví như quy định về chính sách đãi ngộ, hệ thống tiền lương, thưởng, phụ cấp…

Đồng quan điểm, TS Bùi Xuân Phái (Trường Đại học Luật Hà Nội) cho rằng, Thủ đô cần có đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, giải quyết các thách thức và những nhiệm vụ cấp bách ở thời điểm hiện tại và tương lai. Do vậy, cơ quan tuyển dụng cần tìm mọi cách thu hút, giữ lại những sinh viên tài năng hàng đầu từ các trường cao đẳng, đại học trong nước và quốc tế.

Ở góc độ khác, PGS.TS Nguyễn Như Phát, Trường Đại học Hòa Bình nhận định, các quy định hiện nay chưa bao quát và chưa thực sự đủ sức hấp dẫn thu hút nhân tài trong nước và trên thế giới về Hà Nội làm việc. Vì vậy, số lượng và chất lượng nhân tài đóng góp cho sự phát triển của Thủ đô chưa tương xứng với tiềm năng.

“Hiện nay Bắc Ninh hỗ trợ ngay giáo viên có học hàm giáo sư, phó giáo sư hoặc có trình độ tiến sĩ từ 100 - 220 triệu đồng, nếu cam kết làm việc ít nhất 10 năm thì được hỗ trợ nhà ở trị giá 1 tỷ đồng; Còn ở Hà Nội chỉ hỗ trợ hơn 100 triệu đồng mà không hỗ trợ nhà ở”, PGS.TS Nguyễn Như Phát dẫn chứng.

Do vậy, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) cần có các quy định về đãi ngộ để bảo đảm lợi ích dành cho nguồn nhân lực chất lượng cao tại Thủ đô cao hơn so với những địa phương khác. Để thu hút được các chuyên gia hàng đầu thế giới, Hà Nội cần đưa ra chính sách trọng dụng nhân tài bằng lợi ích đặc biệt hấp dẫn như xây dựng nhiều mức lương, được tăng lương định kỳ, chương trình bảo hiểm, chăm sóc sức khỏe, sinh hoạt phù hợp với mỗi cấp bậc người lao động và gia đình họ đi kèm, chế độ hưu trí phù hợp để nhân tài yên tâm cống hiến và công tác.