Bài 3: Luật sư chỉ ra những điểm cần làm sáng tỏ trong bản án

Như báo Tuổi trẻ Thủ đô đã thông tin, nhiều năm trở lại đây, Công ty TNHH MTV Cơ khí Hà Nội (HAMECO) phải đối diện với khiếu nại, khởi kiện của ông Cao Đắc Chiêu (trú tại phường Thượng Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội). Nguyên đơn cho rằng hơn 1.900m2 đất ở mà Chính phủ nhận bàn giao từ gia đình ông và hiện đang do HAMECO quản lý, thì phía doanh nghiệp phải có trách nhiệm đền bù.

Theo hồ sơ vụ việc, thửa đất số 586 tờ bản đồ số 3, tổng diện tích là 5 sào, 4 thước, tương đương 1.903m2 tại thôn Thượng Đình, xã Khương Đình, huyện Thanh Trì (nay là phường Thượng Đình, Thanh Xuân, Hà Nội) do ông Cao Đắc Lãng quản lý, sử dụng. Sau khi ông Lãng và con trai trưởng là ông Cao Đắc Mưu mất, phần đất này đã được giao lại cho ông Cao Đắc Chiêu (là cháu đích tôn) quản lý sử dụng.

Năm 1955, khi Chính phủ có chủ trương xây dựng nhà máy trung quy mô ở thôn Thượng Đình, gia đình họ Cao đã chuyển nhượng thửa đất trên cho Chính phủ theo “GIAY NHUONG DAT CHO CHINH PHU” ngày 23/12/1955; Trong đó có nội dung tự nguyện được nhận đền bù hoa màu (7.000 đồng) và số đất ruộng tương đương.

Theo nhận định của TAND TP Hà Nội, tại thời điểm 1957 đến nay, HAMECO tiếp nhận đất, giải quyết việc đền bù cho ông Chiêu. Theo đó, toàn bộ hồ sơ, bảng kê, sổ theo dõi của công ty thể hiện công ty thực hiện đề bù cho các hộ dân, trong đó có phần bồi thường còn lại đối với gia đình ông Lãng.

Khu dân cư cơ khí Hà Nội

Mặt khác, TAND TP Hà Nội cũng cho rằng, có căn cứ xác định thửa đất số 586 tờ bản đồ số 3 là đất thổ cư của gia đình họ Cao vì biên lai thu thuế năm 1946 có ghi "thuế thổ" mà không phải "thuế điền".

Do đó, cơ quan tòa án cho rằng cần căn cứ vào kết quả định giá của Hội đồng định giá đối với giá trị quyền sử dụng đất theo giá thực tế tại địa phương là 70.000.000 đồng/m2 để làm căn cứ tính tiền bồi thường.

Kết quả, TAND TP Hà Nội chấp thuận yêu cầu của ông Cao Đắc Chiêu số tiền đền bù hoa màu được xác định tại giấy nhượng đất cho Chính phủ năm 1955 là 7.000 đồng quy đổi ra giá trị hiện tại theo phương pháp quy ra thóc và nhân với giá thóc 8.600 đồng/kg trên thị trường hiện nay là phù hợp với quy định tại Điều 48 và 49 của Luật Đất đai năm 1987.

Vì vậy, tại bản án phúc thẩm, TAND TP Hà Nội tuyên buộc HAMECO phải trả cho ông Cao Đắc Chiêu số tiền giá trị quyền sử dụng đất hơn 90 tỷ đồng và hơn 267 triệu đồng tiền đền bù hoa màu trên đất.

Sau khi bản án được tuyên, cho rằng phán quyết chưa thật sự hợp lý, hợp tình của tòa án nên ngày 23/6/2022, HAMECO đã có đơn gửi tòa cấp cao đề nghị xem xét thủ tục giám đốc thẩm.

Trong đơn gửi Chánh án TAND cấp cao tại Hà Nội, HAMECO cho biết, năm 2012, theo đơn kiến nghị của ông Cao Đắc Chiêu, UBND TP Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4396/QĐ-UBND ngày 3/10/2012 giải quyết yêu cầu đòi đền bù của ông Chiêu đối với công ty.

Công ty TNHH MTV Cơ khí Hà Nội (HAMECO)

Theo đó, UBND TP Hà Nội kết luận yêu cầu đền bù của ông Chiêu là không có cơ sở do giấy nhượng đất của một số người họ Cao lập chỉ là bản phô tô, không đề ngày, tháng, năm và không có chữ ký, dấu của cơ quan Nhà nước nên không có giá trị pháp lý.

Sau đó, tại nội dung Công văn số 5933/UBND-TNMT ngày 11/8/2014 về việc trả lời khiếu nại của ông Cao Đắc Chiêu đối với Quyết định 4396, UBND TP Hà Nội tiếp tục khẳng định yêu cầu đòi đền bù của ông Chiêu đã được giải quyết tại Quyết định 4396. Do đó, UBND TP Hà Nội quyết định chấm dứt việc tiếp nhận, xem xét giải quyết đơn của ông Chiêu.

Theo HAMECO, đơn vị này nhận bàn giao đất để xây dựng khu tập thể cho cán bộ, công nhân viên từ Chính phủ. Đến năm 2000, toàn bộ diện tích nhà ở này đã bàn giao lại cho UBND TP Hà Nội quản lý theo quy định pháp luật tại Nghị định số 61/CP ngày 5/7/1994 và Thông tư số 01 của Chính phủ. Tuy nhiên, sau khi ông Chiêu khởi kiện về việc “đòi tiền hoa màu và đền bù đất”, việc tòa án phán quyết HAMECO phải bồi thường cho nguyên đơn số tiền hơn 90 tỷ đồng là chưa hợp lý.

"Việc nhượng đất là nhượng cho Chính phủ, HAMECO chỉ là đơn vị được Nhà nước giao quyền sử dụng đất để xây dựng nhà máy sản xuất kinh doanh. Đến năm 2000, toàn bộ diện tích đất trên thửa đất đã chuyển cho UBND TP Hà Nội quản lý", đại diện HAMECO nhận định.

Cũng theo đại diện HAMECO, thửa đất xây dựng khu tập thể của công ty do Sở Địa chính nhà đất Hà Nội quản lý, UBND TP Hà Nội là cơ quan quản lý đất đai. Người trực tiếp sử dụng đất hiện nay là các hộ dân đã mua nhà theo Nghị định 61 của Chính phủ. Do đó, nếu có yêu cầu đền bù thì những chủ thể quản lý sử dụng đất này mới là chủ thể bị khởi kiện.

Nói thêm về sự việc này, Luật sư Bùi Quang Hưng, đại diện của HAMECO cho rằng, hồ sơ mà ông Cao Đắc Chiêu lấy làm căn cứ duy nhất là văn bản “GIAY NHUONG DAT CHO CHINH PHU” không có tính pháp lý. Bởi, văn bản trên không có bản gốc và xác nhận của bất cứ cơ quan Nhà nước nào vào năm 1955.

Bên cạnh đó, ngày 3/10/2012, UBND TP Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4396/QĐ-UBND kết luận yêu cầu đòi tiền đền bù của ông Chiêu là không có cơ sở.

Ngày 11/8/2014, UBND TP Hà Nội tiếp tục ban hành Quyết định số 5933/UBND-TNMT trả lời khiếu nại của ông Cao Đắc Chiêu. Theo đó, nội dung khiếu nại của ông Chiêu không có tình tiết mới so với các nội dung Thanh tra TP Hà Nội kết luận. Từ đó, UBND TP Hà Nội chấm dứt việc tiếp nhận, xem xét giải quyết đơn của ông Chiêu khiếu nại liên quan đến nội dung này.

Mặt khác, theo luật sư Hưng, ông Chiêu căn cứ vào giấy nhượng đất cho Chính phủ là đất ruộng, tuy nhiên, TAND TP Hà Nội lại đồng ý yêu cầu đòi tính giá đất nhà ở tại quận Thanh Xuân của ông Chiêu với giá trị hơn 90 tỷ đồng là bất hợp lý và xâm phạm nghiêm trọng đến quyền lợi của HAMECO.

Theo phân tích của Luật sư Bùi Quang Hưng, quỹ đất đã trao trả cho cơ quan Nhà nước quản lý theo quy định pháp luật từ năm 2000 và người dân đang trực tiếp sử dụng hiện nay là các hộ đã mua nhà theo Nghị định 61-CP năm 1994 của Chính phủ.

Theo Thông tư số 01/BXD-QLN ngày 4/3/1996 của Bộ Xây dựng và căn cứ theo Quyết định số 41/2000/QD-UB ngày 24/4/2000 của UBND TP Hà Nội, từ năm 2000, HAMECO đã chuyển giao toàn bộ hồ sơ nhà và đất thuộc sở hữu Nhà nước cho Sở Địa chính Nhà đất Hà Nội (nay là Xí nghiệp Quản lý và phát triển nhà Thanh Xuân) quản lý. Do vậy, nhà và khu đất này hiện không thuộc quyền quản lý của HAMECO.

Vì vậy, Luật sư Bùi Quang Hưng cho rằng, việc tòa án căn cứ theo đơn vị thẩm định giá Phòng Tài chính quận Thanh Xuân là không đúng pháp luật. Bởi hiện tại, không ai có thể xác định được đất mà ông Chiêu đòi bồi thường là diện tích nào và là loại đất gì. Do vậy, việc đưa ra phương án áp dụng giá đất ở 70.000.000 đồng/m2 để đòi đền bù là thiếu căn cứ.

Trước những lý lẽ trên, Luật sư Bùi Quang Hưng đề nghị tòa án các cấp và các cơ quan có thẩm quyền xem xét lại bản án một cách khách quan, minh bạch, tránh gây thiệt hại không đáng có cho các đương sự trong vụ án, trong đó cụ thể là HAMECO.