Năng lực trả nợ trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết rất yếu

Khối Dịch vụ Xếp hạng tín nhiệm (FiinRatings) của hãng nghiên cứu FiinGroup vừa công bố báo cáo thị trường trái phiếu với tiêu đề "Trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam - Cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro".

Theo FiinRatings, trong 9 tháng năm 2021, bất động sản là ngành có tỷ trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp lớn nhất với 172 nghìn tỷ đồng trong tổng số 432 nghìn tỷ đồng, chiếm 40% tổng giá trị huy động.

Lãi suất trái phiếu doanh nghiệp xây dựng, bất động sản duy trì ở mức cao với mức trung bình lần lượt là 10,3% và 10,7%/năm.

Tính chung trong 5 năm qua, giá trị phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản đạt trung bình xấp xỉ 100.000 tỷ đồng/năm, đóng góp tỷ trọng 30-40% trong tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành.

Theo đánh giá của FiinRatings, trong bối cảnh nhu cầu vốn dài hạn rất lớn và kênh tín dụng truyền thống bị siết chặt, kênh trái phiếu sẽ tiếp tục đóng vai trò là nguồn vốn trung dài hạn cho các doanh nghiệp bất động sản trong thời gian tới.

Đáng chú ý, do phần lớn trái phiếu doanh nghiệp bất động sản được phát hành bởi các doanh nghiệp chưa niêm yết, FiinRatings cho rằng tỷ trọng của rái phiếu doanh nghiệp ngành bất động sản trong toàn hệ thống trên thực tế sẽ lớn hơn rất nhiều.

Đặc biệt, FiinRatings nhận định, năng lực trả nợ vay của các đơn vị phát hành bất động sản chưa niêm yết hiện đang rất yếu. Các chỉ số đánh giá năng lực trả nợ vay và đòn bẩy đều đang ở mức đáng báo động.

Năng lực trả nợ vay của các đơn vị phát hành bất động sản chưa niêm yết hiện đang rất yếu

Cụ thể, trong 9 tháng năm 2021, hơn 80% giá trị trái phiếu doanh nghiệp của ngành bất động sản dân cư phát hành thuộc về các doanh nghiệp chưa niêm yết. Các doanh nghiệp này có sức khỏe tài chính ở mức yếu rất đáng báo động.

Điều này thể hiện ở mức độ đòn bẩy tài chính (nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu) hiện ở mức lên tới 8,1x trong khi các doanh nghiệp niêm yết chỉ ở mức 2,5x.

FiinRatings cho rằng, mức độ đòn bẩy tính tới hiện tại còn cao còn nữa, khi giá trị trái phiếu phát hành mới bởi các doanh nghiệp bất động sản chưa niêm yết trong 9 tháng đạt khoảng 100.000 tỷ đồng, tương đương 38% tổng tài sản của họ tại thời điểm cuối năm 2020, trong khi con số này với các doanh nghiệp đã niêm yết chỉ chiếm khoảng 4%.

Mặc dù trái phiếu của các doanh nghiệp chưa niêm yết này đầu hết là phát hành riêng lẻ cho các bên mua chính là ngân hàng và công ty chứng khoán và phần lớn có tài sản tài sản đảm bảo hoặc bảo lãnh của bên thứ ba. Tuy nhiên, FiinRatings cho rằng có sự phân hóa rất lớn về chất lượng tín dụng giữa các nhà phát hành.

Trên thực tế, tài sản thế chấp hay tài sản đảm bảo chỉ có tác dụng tạo áp lực cho doanh nghiệp trong việc đáp ứng nghĩa vụ nợ, trong khi giá trị thu hồi rất thấp do tính phức tạp của các thủ tục xử lý tài sản thế chấp và thời gian kéo dài.

Theo các chuyên gia nghiên cứu của FiinRatings, sự kiện bom nợ hàng trăm tỷ USD của Evergrande (Trung Quốc) đưa ra nhiều bài học cho cả những người đầu tư trái phiếu doanh nghiệp (nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư cá nhân), nhà đầu tư bất động sản lẫn cơ quan quản lý.

Theo đó, các nhà đầu tư tổ chức (ngân hàng và nhà đầu tư tổ chức), là các đơn vị mua chính trái phiếu doanh nghiệp bất động sản cần phải cẩn trọng. Đây là lúc ngân hàng và các nhà đầu tư tổ chức cần rà soát và đánh giá kỹ lưỡng về chu kỳ của ngành bất động sản và đưa ra các biện pháp hỗ trợ và tái cấu trúc tùy theo đặc thù của từng phân khúc cho vay cũng như đặc thù của từng chủ đầu tư, từng dự án.

Đối với các khoản tín dụng mới, các định chế tài chính cần thẩn trọng trong việc lựa chọn các dự án và chủ đầu tư bất động sản để phù hợp với khẩu vị rủi ro của mình.

Với nhà đầu tư cá nhân, việc lựa chọn trái phiếu doanh nghiệp lại càng phải cẩn trọng. Đầu tư trái phiếu thường có kỳ hạn dài hạn từ 3 đến 5 năm và do đó không chỉ lựa chọn trái phiếu có mức lãi suất cao mà các yếu tố về chất lượng nhà phát hành và các điều khoản để đảm bảo quyền lợi cũng như giảm thiểu rủi ro thu hồi lãi và gốc là yếu tố quan trọng mà nhà đầu tư cần lưu ý.

Theo đánh giá sơ bộ của FiinRatings, về tổng thể, tình trạng tài chính của các chủ đầu tư bất động sản đã niêm yết tại Việt Nam ở mức tốt hơn tương đối so với Evergrande, với mức đòn bẩy tài chính thấp hơn, tỷ suất sinh lời cũng như khả năng luân chuyển hàng tồn kho tốt hơn.

Tuy nhiên, những thay đổi trong chính sách cấp tín dụng hoặc khó khăn ngoài dự đoán trong việc bán hàng do tác động của dịch bệnh có thể khiến tình trạng tài chính của các doanh nghiệp này thay đổi theo hướng tiêu cực hơn.

Theo danh sách của FiinRatings top 20 doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp lớn nhất 9 tháng năm 2021 bao gồm 11 ngân hàng và 9 doanh nghiệp bất động sản.

Đối với riêng nhóm bất động sản, Công ty Cổ phần Hưng Thịnh Land có giá trị phát hành trái phiếu lớn nhất với 7.950 tỷ đồng. Đứng thứ hai là Công ty TNHH Kinh doanh Bất động sản Mediterranean Revival Villas - một công ty có liên quan đến Công ty Cổ phần Tập đoàn Masterise, với giá trị phát hành 7.200 tỷ đồng.

Tiếp theo là Công ty Cổ phần Osaka Garden phát hành giá trị 6.800 tỷ đồng; Công ty Cổ phần Hoàng Phú Vương 4.670 tỷ đồng. Cả hai doanh nghiệp này cũng đều có liên quan với Công ty Cổ phần Tập đoàn Masterise.

Ngoài ra, top 20 doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu lớn nhất còn có Công ty Cổ phần Đầu tư GoldenHill; Công ty Cổ phần Đầu tư Tân Thành Long An; Công ty Cổ phần Dịch vụ giải trí Hưng Thịnh Quy Nhơn; Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam...