Làng Diềm - cái nôi thủy tổ của quan họ Bắc Ninh

Những liền anh, liền chị (Ảnh: Phương Huyền)

Đến Làng Diềm, hầu hết ai cũng đắm chìm trong những câu chuyện được tương truyền lại từ đời này qua đời khác, bên cạnh những câu hát sâu lắng, mượt mà đi vào lòng người. Về với mảnh đất được coi là cái nôi của quan họ, không ai xa lạ với Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Bàn. Ngoài những câu hát đi vào lòng người thì bà còn là một trong những người tường tận về truyền thuyết Vua Bà.

Đền Vua Bà được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là di tích văn hóa lịch sử tháng 12/1994

Theo truyền thuyết, Vua Bà là con của vua Hùng thứ sáu. Đức Vua Bà đã có công xây dựng làng và sáng tác ra khúc hát quan họ. Chính từ nơi đây, những câu quan họ đầu tiên đã cất lên đầy sâu lắng, lan tỏa ra khắp miền Kinh Bắc để rồi ngày nay trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại.

Đặc biệt, trong 49 làng quan họ Bắc Ninh duy nhất làng Diềm mới có đền thờ thủy tổ quan họ nên nơi đây được gọi là làng quan họ cổ. Người ta bảo rằng, là cái nôi của quan họ nên giọng hát người làng Diềm luôn có nét đặc biệt, hồn hậu mà lưu luyến đượm tình.

Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Bàn (Ảnh: Phương Huyền)

Tại sao quan họ làng Diềm lại có nét riêng so với các làng quan họ khác ở Bắc Ninh? Đó là câu hỏi của gần như tất cả mọi người khi đặt chân đến đây. Nghệ nhân Nguyễn Thị Thềm chia sẻ: “Quan họ làng Diềm có lối hát riêng bắt nguồn từ thuỷ tổ - Vua Bà sinh ra quan họ. Vua Bà làm đến đâu đặt lời ca đến đấy và đã sáng tác ra những câu quan họ đầu tiên truyền dạy lại cho mọi người”.

Cổng làng Diềm vẫn còn lưu được những nét cổ kính

Những nơi khác ở Bắc Ninh do học theo, rồi chuyển thể và phối theo nhạc đã làm giảm đi phần nào độ tha thiết do đó có sự khác biệt hơn với lối hát quan họ ở làng Diềm. Đặc biệt, dân ca quan họ làng Diềm rất sâu lắng, nhẹ nhàng, da diết làm cho người nghe cảm thấy thổn thức khi thưởng thức từng câu hát.

Ngày nay, kinh tế làng Diềm đang trên đà phát triển nhanh theo kế hoạch đổi mới, đường làng ngõ xóm phong quang, các di tích được tôn tạo, khách thập phương tấp lập kéo về ngày càng nhiều hơn… nhưng làng vẫn giữ được những nét cổ kính với câu quan họ mộc mạc, bình dị. Đó chính là vẻ đẹp thuần mỹ truyền thống trong đời sống văn hóa mới của quê hương thủy tổ quan họ.