Kênh Ba Bò được đầu tư cải tạo hơn 1.000 tỷ đồng nhưng không hiệu quả

Kênh Ba Bò đi qua địa phận phường Bình Chiểu, TP Thủ Đức (TP Hồ Chí Minh) và phường Bình Hòa, TP Thuận An, tỉnh Bình Dương.

Hằng ngày, kênh Ba Bò tiếp nhận gần 18.000 - 20.000m³ nước thải công nghiệp từ các khu công nghiệp Sóng Thần 1, Sóng Thần 2, Đồng An (Bình Dương) và nước thải sinh hoạt của hàng chục ngàn người dân ở Bình Dương và TP Hồ Chí Minh trước khi chảy ra sông Sài Gòn.

Kết quả giám sát của Chi cục Bảo vệ môi trường, thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường từ năm 2004 cho thấy, chất lượng nước kênh Ba Bò ô nhiễm rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân trong khu vực và hạ lưu sông Sài Gòn.

Năm 2007, UBND TP Hồ Chí Minh phê duyệt Dự án cải tạo kênh Ba Bò với tổng vốn đầu tư 307 tỷ đồng.

Năm 2009, dự án phát sinh thêm hồ điều tiết sinh học (6ha), trạm bơm xử lý ô nhiễm... nâng tổng vốn đầu tư phía TP Hồ Chí Minh lên thành 744 tỷ đồng.

Tỉnh Bình Dương, cũng đã đầu tư hơn 345 tỷ đồng để nâng cấp, cải tạo thượng nguồn (đoạn qua phường Bình Hòa, TP Thuận An). Tổng vốn đầu tư để cải tạo kênh Ba Bò của 2 địa phương lên đến gần 1.100 tỷ đồng.

Dự án cải tạo kênh Ba Bò được kỳ vọng giải quyết vấn đề ngập nước và ô nhiễm môi trường. Sau khi hoàn thành, đáy kênh Ba Bò được mở rộng lên đến 12m, miệng kênh rộng 24m, đã cơ bản giải quyết được vấn đề ngập tại khu vực. Tuy nhiên, vấn đề ô nhiễm nhiều năm qua vẫn không được cải thiện, người dân hằng ngày phải sống chung với mùi hôi thối…

Hồ điều tiết sinh học được đầu tư 440 tỷ đồng nhưng mỗi khi vận hành đều bốc mùi hôi thối nồng nặc, nên nhiều năm qua không thể vận hành.

Theo ông Phạm Đức Hợp, ngụ Khu phố 6, phường Bình Chiểu, TP Thủ Đức, từ khi thực hiện cải tạo kênh Ba Bò, xây dựng hồ điều tiết thì mức độ ô nhiễm có giảm so với trước đây, hiện tượng ăn mòn các vật liệu kim loại như mái tole, cửa rào sắt do hơi bốc lên từ kênh đã giảm bớt. Tuy nhiên, mức độ ô nhiễm khu vực thì giảm không nhiều.

Vào mùa nắng nóng, mùi hôi, mùi hóa chất bốc lên từ con kênh vẫn nồng nặc, là nỗi ám ảnh với các khu dân cư xung quanh kênh. Mùa mưa, nhờ lượng nước mưa làm giảm độ đậm đặc nên đỡ hơn.

“Người dân chúng tôi không hiểu nhiều về vấn đề kỹ thuật khi xây dựng hồ điều tiết nhưng khi Nhà nước bỏ tiền đầu tư một dự án lớn quan trọng thì nó phải mang lại những hiệu quả ở mức độ chấp nhận, chứ không phải chỉ giảm bớt như kênh Ba Bò hiện nay. Đầu tư dự án lớn nhưng không mang lại hiệu quả là lãng phí”, ông Hợp nói.

Trước đó, năm 2023, Thanh tra TP Hồ Chí Minh đã có Thông báo kết luận thanh tra số 23/TB-TTTP-P5 về việc thực hiện dự án đầu tư cải tạo kênh Ba Bò. Dự án do Trung tâm Điều hành Chương trình Chống ngập nước TP Hồ Chí Minh làm chủ đầu tư, nay sáp nhập thành Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị.

Thanh tra TP Hồ Chí Minh xác định, trong quá trình thực hiện dự án cải tạo kênh Ba Bò, chủ đầu tư và các đơn vị tư vấn đã có vi phạm trong nhiều khâu từ lập, thẩm định, phê duyệt dự toán, điều chỉnh dự án, bản vẽ thiết kế cơ sở, công tác đấu thầu, lựa chọn nhà thầu, nghiệm thu, thanh toán.

Các vi phạm này dẫn đến dự án kéo dài, ảnh hưởng đến tính cấp bách, hiệu quả của dự án, gây lãng phí và không đạt được mục tiêu xử lý ô nhiễm nước thải và cải thiện môi trường đặt ra từ đầu.

Trước những sai phạm xảy ra tại dự án cải tạo kênh Ba Bò, Phó Chủ tịch UBND thành phố Ngô Minh Châu đã giao Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị thuê đơn vị tư vấn để xây dựng phương án khắc phục; lấy ý kiến của các cơ quan chuyên môn có liên quan để đưa dự án vào vận hành theo mục tiêu đã duyệt; chú ý những tồn tại của hệ thống xử lý nước thải của dự án.

Thành phố giao Sở khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng, Sở Giao thông vận tải và chủ đầu tư thẩm định phương án khắc phục, sửa chữa, đưa dự án vào vận hành theo mục tiêu được duyệt. Trường hợp không khắc phục được thiệt hại phải chuyển cơ quan điều tra để thụ lý làm rõ.

Phó Chủ tịch UBND thành phố cũng giao Sở Nội vụ tổ chức kiểm điểm trách nhiệm theo thẩm quyền với lãnh đạo Ban Quản lý tại các thời kỳ liên quan đã có những sai sót, vi phạm nêu trên.