TP Hồ Chí Minh: Thực trạng nhức nhối xung quanh con rạch Xuyên Tâm

Rác thải trộn lẫn bùn đất chất đống ngay dưới nhà dân, cảnh tượng không hiếm dọc bờ rạch Xuyên Tâm

“Lúc trước, còn nhỏ tui còn được xuống đây bơi, bắt cá, vui đùa với đám bạn cùng trang lứa. Dần dần dân đổ về xây dựng nhà lấn chiếm càng đông; Rác, nước thải ngày càng nhiều. Đến một ngày con rạch bốc mùi hôi thối khiến không ai dám đụng vào làn nước nữa. Sân chơi tuổi thơ giờ nhìn đã sợ, huống chi nghĩ đến chuyện…”, chú Tư, 75 tuổi, người dân sống ven con rạch từ trước năm 1975, bồi hồi nhớ lại.

Nỗi nhớ của chú Tư cũng là tâm tình của nhiều người dân sống ven con rạch từ vài chục năm trước, bởi chẳng ai ngờ con rạch giờ khủng khiếp như thế...

Tìm vào hẻm số 27 (đường Điện Biên Phủ, Phường 15, quận Bình Thạnh), khu vực đầu dòng con rạch, từ cách xa hàng trăm mét đã có thể cảm nhận mùi đặc trưng nơi đây. Quan sát từ trên cầu tuyến hẻm 27, có thể thấy có những đoạn nhà dân lấn ra rất sâu vào lòng rạch. Bên dưới nhà dân, nước rút trơ mặt sình lầy, rác, xác động vật, ruồi, muỗi, tất cả hòa quyện vào nhau tạo nên khung cảnh nhếch nhác, hôi thối đến rùng mình.

Vòng qua con hẻm 452 (cũng thuộc Phường 15, quận Bình thạnh), nhiều đoạn rạch đã biến mất. Đứng trên một cây cầu "không tên" nơi đây, phóng tầm mắt theo hướng con rạch có thể thấy nhà cửa xen lẫn những bụi cây mọc um tùm, lấn mất dấu cả con rạch.

Dòng kênh bị chắn ngang giữa lòng bởi nhà cửa và cây cối đoạn qua hẻm số 452

Tìm đến con hẻm 71, người ta chỉ nhận ra có dòng chảy của con rạch nhờ một cây cầu còn sót lại. Hai bên thành cầu, nhà cửa san sát nhau. Có cả những ngôi nhà đổ bê tông kiên cố cao tầng, có nhà bên ngoài là vách tôn mới toanh như vừa được cất. Thậm chí, ngay giữa cầu còn hình thành cả một con hẻm nhỏ, thành cầu nhiều chỗ bị tháo lan can để làm lối ra vào cho những căn nhà này.

Tình trạng lấn chiếm rạch không chỉ diễn ra trong khu dân cư nằm sâu bên trong, tại những cây cầu bắc ngang rạch Xuyên Tâm trên những tuyến đường lớn như Chu Văn An, Bạch Đằng, Bùi Đình Túy (quận Bình Thạnh)… tình trạng lấn chiếm bờ rạch, lòng rạch công khai như "thách thức" dư luận và pháp luật.

Theo ghi nhận, ngay sát chân cầu nằm trên đường Bạch Đằng (Phường 24, quận Bình Thạnh), không chỉ bị lấn chiếm kinh doanh vật liệu xây dựng mà nhiều đoạn thành cầu bằng bê tông cũng bị "gãy đổ" để làm lối đi vào.

Tại các trục đường lớn như Bạch Đằng (Bình Thạnh), việc lấn chiếm rạch và thành cầu diễn ra công khai

Với chiều dài toàn tuyến hơn 8km, con rạch Xuyên Tâm là một trong những tuyến thoát nước cho cả một khu vực lớn thuộc 2 quận Bình Thạnh và Gò Vấp, đổ ra sông Sài gòn. Nhưng với thực trạng lấn chiếm và bồi lấp như hiện nay, chức năng thoát nước rõ ràng đã bị hạn chế rất nhiều. Thực tế, nhiều khu dân cư nằm sát bờ kênh, rạch thoát nước nhưng tình trạng ngập úng vẫn diễn ra thường xuyên. Chưa kể, với mức độ ô nhiễm như hiện nay, lượng nước bẩn thoát ra hòa vào sông Sài Gòn, rồi cũng từ con sông này nguồn nước lại được đưa về lọc và cung cấp nước sinh hoạt cho người dân thành phố.

Nhìn nhận thực tế, tình trạng người dân lấn chiếm, xả thải làm hẹp dòng chảy, ô nhiễm con rạch và môi trường sống là điều rất rõ, tuy nhiên, vấn đề cũng cần bàn đến đó là công tác quản lý và trách nhiệm của địa phương. Việc quản lý đã được phân cấp rõ ràng, trách nhiệm của tập thể, cá nhân cũng được quy định cụ thể, nhưng thực tế vì sao chính quyền nơi đây vẫn để xảy ra tình trạng lấn chiếm ngày càng trở nên trầm trọng tại con rạch Xuyên Tâm này?

Thành phố hiện đã có kế hoạch hồi sinh con rạch Xuyên Tâm, thế nhưng vẫn còn nhiều nỗi lo. Điển hình như công tác tháo dỡ những công trình lấn chiếm sẽ thực hiện ra sao? Công tác bồi thường, hỗ trợ sẽ thực hiện như thế nào, nhất là với những công trình đã có "thâm niên"? Đặc biệt, chính sách an sinh, chỗ ở mới đối với người dân thuộc diện phải giải tỏa... Tất cả sẽ là bài toán mà thành phố cũng đang rất "đau đầu" và quyết liệt giải quyết.

Một số hình ảnh phóng viên ghi nhận được tại con rạch này:

Người dân cất nhà, sinh hoạt ngay trên núi rác

Hẻm số 71 (đường Điện Biên Phủ, Phường 15, quận Bình Thạnh), con rạch đã bị các hộ dân lấn chiếm. Dễ dàng nhìn thấy sự lấn chiếm này khi so với thành cầu

Thậm chí, cả những ngôi nhà cùng con hẻm cạnh bên cũng được xây dựng trên phần đất lấn chiếm thành cầu và con rạch

Một hộ kinh doanh hoa kiểng trên phần đất lấn rạch Xuyên Tâm, đoạn đường Bùi Đình Túy, cạnh bên lại là trụ sở Tổ bảo vệ Khu phố 1, Phường 26, quận Bình Thạnh

Ngay tại cơ sở kinh doanh hoa kiểng này hướng mắt ra xa là một loạt các toà nhà, cũ có mới có được xây “ăn” vào lòng rạch Xuyên Tâm

Một con hẻm tồn tại lâu nay trên phần đất có nhiều nhà dân lấn chiếm rạch Xuyên Tâm, đoạn đường Bạch Đằng, Phường 15, quận Bình Thạnh