Công tác xây dựng nông thôn mới cần đi vào chiều sâu

Toàn cảnh Hội thảo "Phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong xây dựng nông thôn mới"

Hiệu quả, thực chất

Theo báo cáo tại hội thảo, đến tháng 10/2019, cả nước đã có 4,554 xã (51,16%) số xã đạt chuẩn NTM. Với kết quả đó, cho thấy quá nửa khu vực nông thôn Việt Nam đã là NTM (tính theo số xã đạt chuẩn). Mặt bằng bình quân nông thôn cả nước đã đạt 80,3% chuẩn NTM (tính theo số tiêu chí/xã 15,32/19). Nhìn từ góc độ Bộ tiêu chí NTM, có thể khẳng định kết quả xây dựng NTM 10 năm qua của nước ta có những chuyển biến mạnh mẽ, thậm chí có thể nói là chưa từng có trong lịch sử phát triển nông thôn Việt Nam.

Trước năm 2010, xuất phát điểm của nông thôn nước ta rất thấp. Mặc dù đã trải qua hơn 20 năm đổi mới toàn diện đất nước từ 1986-2010, 30 năm đổi mới trong nông nghiệp từ năm 1981 với Chỉ thị 100 của Ban Bí thư về khoán nông nghiệp nhưng cả nước không có xã nào đạt đủ 19 tiêu chí NTM. Số xã đạt 15-18 tiêu chí chỉ chiếm 0,8%, trong khi số xã đạt dưới 5 tiêu chí chiếm tới 44,3%. Bình quân cả nước chỉ đạt 4,7 tiêu chí/xã.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường phát biểu tại hội thảo

Đến nay, ngoài 2 mục tiêu cơ bản là số xã đạt chuẩn NTM và số tiêu chí NTM bình quân một xã mà chúng ta đã vượt kế hoạch năm 2020 từ tháng 6/2019 (trước 1,5 năm), thì kết quả xây dựng NTM có nhiều điểm sáng. Cả nước có 4 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM là Nam Định, Đồng Nai, Bình Dương, Đà Nẵng. Đây là 4 tỉnh đầu tiên của cả nước có 100% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó Nam Định và Đồng Nai là 2 tỉnh có 100% huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Cả nước đã có 91 đơn vị cấp huyện (dự kiến cuối tháng 10/2019 sẽ có trên 100 đơn vị) được công nhận đạt chuẩn NTM. Đánh giá kết quả theo 19 tiêu chí NTM cho thấy rõ sự tiến bộ vượt bậc.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết: “Hội thảo là dịp để lấy ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo bộ ngành và địa phương đóng góp cho công tác chuẩn bị tổng kết, đánh giá kết quả xây dựng NTM giai đoạn 2011-2020 một cách khách quan; đồng thời đóng góp ý kiến thiết thực để xây dựng kế hoạch, nhiệm vụ cho xây dựng NTM trong giai đoạn mới”.

Các ý kiến phát biểu tại hội thảo đều khẳng định, chương trình xây dựng NTM thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Chính phủ đối với nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Nhờ đó, bộ mặt nông thôn nước ta đã có bước thay đổi, đời sống của người dân vùng nông thôn đã từng bước được cải thiện, nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, các đại biểu cũng chỉ ra hàng loạt bất cập còn tồn tại: Văn hóa vùng nông thôn vẫn chưa được khai thác, phát huy hết tiềm năng để nâng cao đời sống tinh thần, bản sắc văn hóa các vùng miền. Vấn đề môi trường vẫn chưa thực hiện tốt dẫn đến tình trạng một số vùng nông thôn bị ô nhiễm, an ninh- trật tự ở một số vùng nông thôn vẫn diễn biến phức tạp...

Các đại biểu tham dự hội thảo

Vì vậy, các đại biểu đề nghị xây dựng nông thôn mới trong thời gian tới cần quan tâm đến những vấn đề này hơn nữa. Nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng nông thôn Việt Nam xanh, sạch, đẹp, người dân vùng nông thôn có cuộc sống khá giả, bảo vệ và phát huy được bản sắc văn hóa các dân tộc, an ninh- trật tự vững mạnh, cần phải tiếp tục đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung. Thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp thành công, góp phần quan trọng xây dựng NTM ngày càng hiệu quả, thực chất và bền vững.

Nâng cấp hạ tầng nông thôn theo hướng hiện đại

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Nguyễn Văn Sửu nhấn mạnh: Những thành tựu trong gần 10 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM cho thấy chủ trương, chính sách đúng đắn, kịp thời của Đảng, Nhà nước. Cùng với cả nước, NTM Hà Nội cũng đã đạt được nhiều kết quả nổi bật.

Dù có tổng số xã lớn thứ 2 cả nước (386 xã), chỉ sau tỉnh Thanh Hoá nhưng NTM Hà Nội đã thay đổi rõ rệt, đường có hoa nhà có số phố có tên. Đến nay, toàn TP đã có 6 huyện, 325/386 xã về đích NTM, vượt kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao trước 2 năm. Giá trị sản xuất nông nghiệp trên 1 héc-ta canh tác đạt 259 triệu đồng/năm. Thu nhập bình quân đầu người dân khu vực nông thôn đã đạt gần 47 triệu đồng/năm. Tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn liên tục giảm, hiện chỉ còn khoảng 1,8% (theo chuẩn đa nghèo mới)…

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Nguyễn Văn Sửu cho rằng, xây dựng NTM giai đoạn tới sẽ vẫn còn nhiều thách thức. Chính vì vậy, các bộ ngành từ T.Ư cần tiếp tục có sự quan tâm đúng mức, triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp hỗ trợ cụ thể các địa phương trong thực hiện.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Nguyễn Văn Sửu phát biểu tại hội thảo

Một trong những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm hàng đầu là cần tiếp tục đầu tư nâng cấp hạ tầng nông thôn theo hướng hiện đại, đáp ứng yêu cầu sản xuất ngày càng cao và nâng cao chất lượng sống cho người dân nông thôn. Tuy nhiên, đại diện lãnh đạo Hà Nội cho rằng, thủ tục hành chính trong đầu tư công phải đơn giản hơn, bởi “thủ tục còn dài dòng, các địa phương sẽ còn khổ”.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Nguyễn Văn Sửu cũng đề nghị cần thúc đẩy chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, liên kết giữa nhà khoa học – doanh nghiệp – người dân trên cơ sở bảo đảm lợi ích. Quan tâm giải quyết vấn đề môi trường, đặc biệt là thu gom, xử lý rác thải nông thôn. Có cơ chế khuyến khích phát triển công nghiệp chế biến.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Nguyễn Văn Sửu cũng đề nghị các bộ ngành cần quan tâm, nghiên cứu các chính sách thúc đẩy phát triển các điểm di tích lịch sử văn hoá trong tiến trình xây dựng NTM, gắn với lợi ích của cộng đồng dân cư. Quan tâm làm tốt công tác dự báo thị trường, ảnh hưởng thiên tai. Đồng thời, mạnh dạn thay đổi các chính sách đã lỗi thời, tạo điều kiện thúc đẩy sản xuất nông nghiệp.

Tại hội thảo, các chuyên gia cũng chỉ ra, khoảng cách giữa nông thôn và đô thị hiện đang gia tăng do thiếu thể chế hóa quá trình đô thị hóa gắn với xây dựng nông thôn mới. Phát triển nông nghiệp, nông thôn còn thiếu gắn bó với phát triển công nghiệp, liên kết vùng. Kinh tế hộ nông dân nhỏ còn chiếm tới 70%. Ngoài ra, có nhiều điểm nghẽn trong chính sách phát triển nông nghiệp.

Các chuyên gia đã đề xuất, từ nay đến năm 2030, cách tiếp cận xây dựng nông thôn mới cần được điều chỉnh, đi vào chiều sâu, đảm bảo tính bền vững. Đặc biệt, cần thay đổi tư duy, năng lực của người dân, coi nông dân làm chủ thể, lấy cộng đồng thôn, bản là đơn vị để đánh giá, đẩy mạnh năng lực sáng tạo và thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ là giải pháp căn bản và lâu dài.

Trang thông tin này có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương