Chứng minh thu nhập mua nhà ở xã hội: Còn nhiều rào cản!

Lao động tự do khó xác nhận thu nhập

Chị Vũ Thị Thơ (quê Thái Bình) là lao động tự do ở Hà Nội đã gần 20 năm. Chồng đi làm xa, thi thoảng mới về, ba mẹ con hiện đang nhà thuê trọ tại phường Phương Liệt, quận Hoàng Mai, Hà Nội.

Nghe nói dự án NƠXH ở Khu đô thị mới Hạ Đình, Tân Triều, Thanh Trì, Hà Nội, có giá khoảng 25 triệu đồng/m2, chị Thơ bàn với chồng rút hết số tiền tích cóp hơn 300 triệu đồng để mua nhà. Tuy nhiên, đến khi tìm hiểu thủ tục thì chị Thơ mới thực sự “tá hỏa” vì quá phức tạp, đặc biệt là việc chứng minh thu nhập.

“Mặc dù biết là đến quý IV năm nay, chủ đầu tư mới bắt đầu nhận hồ sơ nhưng tôi đã phải chuẩn bị giấy tờ từ bây giờ vì nếu không mua được nhà lần này thì chắc tôi không thể trụ lại Hà Nội nữa.

Đến khi ra phường để xin xác nhận thu nhập thì phường không xác nhận với lý do, không có cơ sở để chứng minh thu nhập của tôi là lao động tự do. UBND phường cũng không nắm rõ quy trình, cách thức thực hiện”, chị Thơ chia sẻ.

Dự án nhà ở xã hội tại ô đất NO1, khu đô thị mới Hạ Đình, huyện Thanh Trì, Hà Nội

Chị Thơ nói thêm, hai vợ chồng bàn tính chuyện thuê người làm hồ sơ và tư vấn nhưng qua tìm hiểu thấy rất nhiều rủi ro nên cũng đang loay hoay chưa biết làm thế nào.

Tình cảnh của chị Thơ không phải là hiếm gặp. Nhiều người lao động, đặc biệt là những người làm việc trong các khu công nghiệp, lao động tự do hoặc làm việc trong các doanh nghiệp nhỏ, gặp khó khăn trong việc cung cấp đầy đủ các giấy tờ chứng minh thu nhập theo yêu cầu của chủ đầu tư và ngân hàng.

Khẳng định thời gian xác định điều kiện thu nhập rút ngắn từ 3 năm xuống còn 1 năm, từ thời điểm nộp hồ sơ cho chủ đầu tư là một điểm “dễ thở” cho người muốn mua nhà trong bối cảnh công việc có nhiều bấp bênh như hiện nay nhưng anh Đỗ Quý Thái, công nhân tại khu công nghiệp Bắc Thăng Long, Hà Nội thấy tiếc vì đúng 1 tháng cuối năm việc nhiều tăng ca 2 vợ chồng thu nhập trên 30 triệu một tháng.

“Hai vợ chồng tôi làm công nhân. Bình thường chỉ được khoảng 22 - 24 triệu một tháng. Doanh nghiệp cuối năm vừa rồi phát triển tốt, hai vợ chồng bảo nhau cố gắng tăng ca rồi bất ngờ có được khoản thu nhập hơn 30 triệu đồng. Niềm vui ngày đó giờ lại trở thành “điểm khó” để chúng tôi đủ điều kiện mua nhà”, anh Quý Thái cho hay.

Anh Thái có đề xuất, trong quá trình chứng minh thu nhập, anh rất mong có sự linh hoạt cho những trường hợp như của gia đình anh vì công nhân thu nhập nhiều khi thiếu ổn định, chủ yếu phụ thuộc vào tình hình làm ăn của doanh nghiệp.

Khi tìm hiểu và hỏi chuyện nhiều người lao động, có rất nhiều những vấn đề phát sinh khiến cho việc mua NƠXH không dễ đơn giản.

Nhiều trường hợp như có hợp đồng lao động, có đóng bảo hiểm xã hội nhưng lại ngắt quãng giữa chừng. Việc “bỏ lỡ” 2 - 3 tháng để chuyển đổi giữa 2 nơi làm việc khiến cho người lao động không thể xác nhận thu nhập để đủ điều kiện mua NƠXH.

Cần có hướng dẫn cụ thể, tránh rủi ro cho người lao động

Quá nhiều năm đi thuê nhà, tích cóp được chút tiền nên mong ước có được căn nhà làm nơi an cư lạc nghiệp của nhiều người lao động là vô cùng chính đáng.

Không ít người lao động tính đến các phương án “chứa đựng” rủi ro mà có khi họ cũng đành ngậm ngùi chấp nhận vì không còn lựa chọn nào khác nếu muốn có nhà.

Chồng làm xa, chị Thơ còn đang tính hay là “ly hôn” tạm để đủ điều kiện mua NƠXH; hay đa số người lao động được hỏi đều đang tính đến phương án tìm “cò” để hoàn thiện hồ sơ mua nhà đúng luật.

Chia sẻ với báo chí, ông Trần Anh Quê, Chủ tịch Tập đoàn G6 nhận định, chính sách NƠXH là rất tốt nhưng thủ tục hành chính còn rườm rà, chưa thực sự phù hợp với thực tế của người lao động. Việc yêu cầu quá nhiều giấy tờ, đặc biệt là các giấy tờ chứng minh thu nhập một cách cứng nhắc, đã vô tình tạo ra rào cản, khiến nhiều người không thể tiếp cận được chính sách này.

Nhiều gia đình ở dự án NƠXH NHS (Hà Nội) làm nội thất, chuẩn bị đón Tết năm 2025 vừa rồi

Ông Quê đề xuất cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý Nhà nước, chủ đầu tư và ngân hàng để đơn giản hóa thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động; có thể xem xét các hình thức chứng minh thu nhập linh hoạt hơn như dựa trên hóa đơn tiền điện, tiền nước hoặc xác nhận của tổ dân phố, thậm chí là Công đoàn.

Luật sư Nguyễn Quang Ngọc, Giám đốc Công ty Luật quốc tế Thiên Việt cho rằng, các quy định về chứng minh thu nhập khi mua NƠXH hiện nay mặc dù đã có nhiều thay đổi nhưng vẫn còn những điểm chung chung, chưa có hướng dẫn cụ thể, dẫn đến tình trạng mỗi nơi hiểu và áp dụng một kiểu. Điều này gây khó khăn cho cả người dân và các cơ quan chức năng.

Luật sư Nguyễn Quang Ngọc nhấn mạnh sự cần thiết phải có một văn bản pháp lý hướng dẫn chi tiết về các loại giấy tờ, hình thức chứng minh thu nhập được chấp nhận, cũng như quy trình thẩm định hồ sơ một cách minh bạch, rõ ràng. Luật sư Ngọc cho rằng, cần có sự thống nhất trong cách hiểu và áp dụng pháp luật, tránh tình trạng để người dân không xác minh được thu nhập do các cơ quan chức năng trả lời “không có quy định cụ thể”, gây khó dễ cho người dân.

Nói về việc mong muốn tìm đến các “cò” để mua được NƠXH, cả chuyên gia bất động sản và pháp lý đều cho rằng, điều này là không nên.

Theo ông Quê, những chủ đầu tư làm NƠXH hiện nay đều rất minh bạch trong việc cung cấp thông tin, sau khi xây dựng, được phê duyệt, hồ sơ sẽ được đẩy lên trang web chính thức của các công ty để người mua nhà có thể tải về, khai và xác nhận.

Người mua cũng có thể đến tận nơi để lấy bộ hồ sơ (miễn khí) về kê khai, xin xác nhận. Mỗi đối tượng sẽ có mẫu riêng nhằm minh bạch việc kê khai cũng như xác nhận thu nhập. Nếu như người mua nhà đều biết cách tiếp cận NƠXH như vậy thì tôi nghĩ là “cò” sẽ không có cơ hội hoạt động và người mua được hay chưa mua được NƠXH đều cảm thấy công bằng.

Còn theo Luật sư Ngọc, nếu để các hành vi trục lợi NƠXH thành công thì người thiệt hại đầu tiên chính là những người thu nhập thấp đang cần nhà ở. Do đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường tiền kiểm, hậu kiểm quá trình xét duyệt hồ sơ mua NƠXH, tránh tạo các kẽ hở cho chủ đầu tư móc nối với một số đối tượng để trục lợi.

Bên cạnh đó, người mua nhà cần trang bị kiến thức về pháp lý và tỉnh táo những lời chào mời mua nhà qua môi giới kiểu tiền mất mà nhà không mua được.

Tại Hà Nội - nơi phân khúc chung cư liên tục “sốt nóng” trong 2 năm qua, nguồn cung nhà ở xã hội đang ngày càng tăng. Dự kiến trong năm nay, Thủ đô sẽ có 11 dự án nhà ở xã hội hoàn thành, cung cấp gần 6.000 căn hộ, tương đương 345.000m2 sàn xây dựng.

Trong vòng 5 năm tới, Hà Nội sẽ đặt mục tiêu sẽ phát triển thêm 50 dự án nhà ở xã hội mới, với tổng quy mô khoảng 57.200 căn hộ.

Cánh cửa mua NƠXH đang ngày càng mở rộng khi số lượng dự án, căn hộ cung cấp ra thị trường Hà Nội ngày càng nhiều. Điều quan trọng thời gian tới vẫn phải giải quyết nhanh gọn thủ tục làm hồ sơ để người mua nhà có cơ hội tiếp cận NƠXH một cách chính đáng và công bằng, giúp họ ổn định nơi ở, an cư lạc nghiệp.