Buồn nôn, chóng mặt... cảnh giác với hạ natri máu

Từ triệu chứng mơ hồ, phát hiện khối u tuyến yên “ẩn mình”

Bệnh nhân N.T.A (49 tuổi, Hà Nội) đến thăm khám tại Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Tây Hồ với các triệu chứng nôn, chóng mặt.

Trước đó vài tháng, bà thường xuyên bị đau đầu vùng đỉnh nhưng chủ quan cho rằng đó là do căng thẳng thông thường. Tuy nhiên, sau khi uống rượu, các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn, khiến bà phải đến bệnh viện kiểm tra.

Hình ảnh MRI phát hiện khối u uyến yên bất thường, xâm lấn các cấu trúc lân cận

Qua thăm khám, bệnh nhân được bác sĩ Chuyên khoa Nội - Nội Tiết, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Tây Hồ chỉ định thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng, kết quả phát hiện: Nồng độ natri trong máu giảm nghiêm trọng 116 mEq/L (so với mức bình thường 135 -145 mEq/L), cảnh báo tình trạng hạ natri máu mức độ nặng.

MRI tuyến yên phát hiện khối u kích thước tương đương 15x16x25mm, tín hiệu không đều, gồm thành phần dịch và đặc, khối phát triển ra ngoài hố yên, đè đẩy cuống tuyến yên, giao thoa thị giác, xâm lấn xoang hang phải, bao quanh động mạch cảnh trong phả

Kết quả xét nghiệm nội tiết tố cho thấy sự bất thường, đặc biệt là nồng độ prolactin 2958 µU/mL (tăng cao so với bình thường: 86-324 µU/mL); ALTT máu: 241 mmol/kg H2O (giảm so với bình thường 280-296 mmol/kg H2O); Cortisol máu: 134 nmol/l (giảm so với bình thường 171-536 nmol/l ); Natri nước tiểu 157,63 mmol/l (tăng so với bình thường 54-150 mmol/l).

Dựa trên kết quả này, bà T.A được chẩn đoán hạ natri máu cấp nghi ngờ do u tuyến yên chèn ép, tiếp tục được bác sĩ chỉ định nhập viện điều trị để tiếp tục điều trị chuyên sâu.

U tuyến yên, đa số là khối u lành tính nhưng vẫn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Một trong số đó là tình trạng hạ natri máu cấp, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng người bệnh.

Hạ natri máu và những biến chứng nguy hiểm

Hạ natri máu là tình trạng nồng độ natri trong máu giảm xuống dưới 135 mEq/L. Natri đóng vai trò chính trong thẩm thấu huyết tương, điều chỉnh cân bằng chất lỏng trong cơ thể, điều hòa chức năng thần kinh và cơ bắp.

Khi nồng độ natri giảm quá thấp, các tế bào trong cơ thể sẽ bị ảnh hưởng, gây ra các triệu chứng như: Đau đầu, lú lẫn, chóng mặt, buồn nôn, nôn; người bệnh cảm giác sợ nước; bồn chồn, cáu kỉnh; yếu cơ, chuột rút; co giật và hôn mê.

Để xác định chính xác nguyên nhân gây hạ natri máu, các bác sĩ thực hiện chẩn đoán qua các bước: Xét nghiệm máu lại lần 2 để xác định nồng độ natri; do nồng độ áp lực thẩm thấu huyết tương (ALTT) nhằm phân biệt giả hạ natri máu hay hạ natri máu thực sự.

Nếu ALTT máu thấp cho thấy hạ natri máu thật sự, dựa vào đó bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá tình trạng thể tích, tức xác định lượng nước trong cơ thể để tìm nguyên nhân. Ví dụ như giảm thể tích: mất nước do tiêu chảy, nôn mửa, do thuốc lợi tiểu...; đẳng thể tích: do bệnh lý như SIADH, suy giáp, suy thượng thận...; tăng thể tích: do suy tim, suy thận...

Bác sĩ cho biết, chẩn đoán nguyên nhân hạ natri máu của bà T.A có thể là suy thượng thận do u tuyến yên chèn ép, tuy nhiên chưa loại trừ hội chứng tiết ADH không thích hợp (SAIDH).

SIADH là tình trạng rối loạn chức năng tiết quá nhiều hormone ADH. ADH là hormone chống bài niệu, có vai trò giữ nước cho cơ thể. Khi ADH được tiết quá nhiều, cơ thể sẽ giữ lại lượng nước dư thừa, làm loãng nồng độ natri trong máu.

Hạ natri máu nặng (< 125mmol/l) là một tình trạng nguy hiểm, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí là hôn mê, tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Vì thế bệnh nhân cần được bác sĩ điều trị và theo dõi chặt chẽ để tránh các biến chứng.

Truyền natri đường tĩnh mạch để tăng nồng độ natri trong máu. Ảnh minh họa

Đối với trường hợp natri máu thấp nghiêm trọng, bác sĩ đã đưa ra các phương án xử trí tùy thuộc vào tình trạng lâm sàng của bệnh nhân.

Nếu hạ natri máu nặng xảy ra đột ngột hoặc có triệu chứng thần kinh nghiêm trọng <48h (như hôn mê, co giật), bác sĩ sẽ nhanh chóng truyền dịch muối ưu trương để tăng nồng độ natri trong máu, đưa nồng độ natri về mức an toàn trong thời gian ngắn. Người bệnh sẽ được theo dõi sát sao và điều chỉnh tốc độ truyền dịch liên tục.

Nếu hạ natri máu nặng có triệu chứng nhưng không quá nghiêm trọng, hoặc không rõ thời điểm bắt đầu, bác sĩ sẽ tìm và điều trị nguyên nhân gây hạ natri máu. Nếu người bệnh bị mất nước, sẽ được bù dịch, sau đó truyền dịch để tăng từ từ nồng độ natri một cách an toàn trong vòng 24 giờ.

Còn trong trường hợp hạ natri máu nặng nhưng không có triệu chứng, bác sĩ sẽ tập trung vào tìm và điều trị nguyên nhân gây bệnh.

Việc tìm ra nguyên nhân và điều trị nguyên nhân gây hạ natri máu để ngăn ngừa bệnh tái phát là cực kỳ quan trọng.

Đồng thời, bệnh nhân cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh, uống nước điều độ, điều trị những bệnh lý có liên quan như bệnh lý tuyến yên, bệnh lý tuyến thượng thận và một số biện pháp khác để phòng ngừa hạ natri máu, cải thiện chất lượng sức khỏe.