Bất thường đường dây nhập khẩu siêu xe biếu tặng: Có trốn thuế hay không?

Cần làm rõ có trốn thuế hay không?

Vụ việc "bất thường đường dây nhập khẩu siêu xe biếu tặng" do báo Tiền Phong phản ánh vẫn đang gây sự chú ý của dư luận.

Sự việc sẽ không có gì bất thường nếu như giá trị khai báo hải quan của những chiếc ô tô hạng sang thông quan nhập khẩu vào Việt Nam không thấp hơn nhiều so với giá trị bán ra thị trường (trừ các thuế, phí nhập khẩu).

Đồng thời, cũng chẳng có gì đáng nói nếu như không có chuyện các loại xe biếu tặng là những loại xe hạng được các doanh nghiệp "ma" nhập khẩu về nước nhưng lại không đi về địa chỉ được cấp phép mà lại vào thẳng các showroom ô tô HC Auto, Sơn Tín Luxurycars và Sơn Tùng Auto.

Theo quy định hiện hành, việc nhập khẩu ô tô đơn lẻ với mục đích thương mại là không thể, do lĩnh vực ô tô nhập khẩu là ngành kinh doanh có điều kiện đi kèm với các quy định rất chặt chẽ nên tổ chức hoặc cá nhân không thể nhập xe hơi về như hàng hóa thông thường.

Theo Nghị định 116/2017/NĐ-CP của Chính phủ, để được nhập khẩu ô tô, đơn vị, doanh nghiệp phải đáp các quy định về cơ sở bảo hành bảo dưỡng. Bên cạnh đó, đơn vị nhập khẩu phải được ủy quyền của nhà sản xuất gốc (OEM) thực hiện lệnh triệu hồi ô tô ở Việt Nam.

Theo đánh giá, đây là các điều kiện kỹ thuật mà chỉ có các nhà sản xuất lắp ráp và phân phối ô tô chính hãng mới thực hiện được. Do đó, đại diện một đại lý ô tô trên địa bàn Hà Nội cho rằng, các loại xe sang, nhất là các phiên bản hiếm muốn về Việt Nam thì chỉ có thể "núp bóng" dưới hình thức quà biếu tặng.

Đối với xe nhập khẩu dưới dạng quà biếu tặng, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 143/2015/TT-BTC quy định xe nhập khẩu dưới dạng quà biếu tặng phải được cấp phép trước khi làm thủ tục nhập khẩu và mỗi tổ chức, cá nhân chỉ được nhập 1 xe/năm.

Siêu xe biếu tặng được showroom HC Auto rao bán. (Ảnh: Báo Tiền Phong)

Về chính sách thuế, theo quy định của pháp luật, đối với xe ô tô nhập khẩu dưới dạng quà biếu tặng, người khai hải quan phải nộp đủ các loại thuế như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng trước khi hàng hóa được thông quan; Đối với xe quà biếu tặng thì phải nộp thêm thuế thu nhập bất thường tại cơ quan thuế nội địa.

Trước vụ việc báo chí đăng tải, hai vấn đề lớn mà các cơ quan chức năng cần làm rõ là liệu những xe sang này có trốn thuế hay không và những xe về nước theo đường biếu tặng lại xuất hiện ở showroom liệu có hợp pháp hay không?

Ở khía cảnh khách quan, nếu phân tích cũng có thể thấy sự chênh lệch rất lớn về giá khai báo hải quan và giá bán tại các showroom.

Đơn cử, một chiếc Mercedes G63, sản xuất năm 2021, mới 100% được doanh nghiệp làm thủ tục thông quan với giá khai báo 108.000 USD (khoảng 2,5 tỷ đồng). Cộng các khoản thuế xuất nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, VAT, tổng giá xe sau thuế khoảng 7,52 tỷ đồng và được thông quan. Tuy nhiên, giá thực tế tại showroom HC Auto được bán (cuối năm 2021) từ 13 đến 14 tỷ đồng.

Siêu xe "biến mất" khỏi showroom HC Auto khi báo chí phản ánh

Cùng mẫu xe này, trang bị phụ kiện như nhau nhưng Công ty TNHH Mercedes-Benz Việt Nam nhập khẩu chính ngạch báo giá từ 126.000 đến 135.000 USD (tương đương 2,9 - 3,1 tỷ đồng). Sau khi nộp thuế hải quan (xuất nhập khẩu + tiêu thụ đặc biệt + giá trị gia tăng), tổng giá xe sau thuế khoảng 8,7 - 9 tỷ đồng.

Như vậy, tính riêng giá xe sau thuế hải quan, chiếc G63 của HC Auto đã “né” được khoảng 1 tỷ đồng. Điều đáng nói, hầu hết xe G63 nhập diện biếu tặng đều được hải quan các tỉnh chấp nhận thông quan với giá khai báo 105.000 - 108.000USD, rẻ hơn 18.000 - 27.000USD (tương đương từ 400 - 600 triệu đồng) so với giá xe nhập thương mại.

Việc khai báo với giá trị thấp hơn các khoản thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế VAT của loại xe nhập khẩu theo dạng biếu tặng giảm rất nhiều so với xe nhập khẩu theo hình thức thương mại thông thường, từ đó dẫn đến nguy cơ thất thu ngân sách Nhà nước.

Trách nhiệm của hải quan, thuế ở đâu?

Việc làm rõ các doanh nghiệp có trốn thuế hay không, có đường dây ngầm nào bắt tay với nhau hay không và trách nhiệm của hải quan và cơ quan thuế ở đâu? Đây chính là vấn đề được Luật sư Phan Thị Lam Hồng - Đoàn Luật sư TP Hà Nội kiến nghị với cơ quan hữu trách để làm rõ những nghi vấn bất thường nhập khẩu xe biếu tặng mà báo chí đã nêu.

Tương tự, những xe hạng sang cũng không còn trong showroom Sơn Tín Luxurycars

Theo Luật sư Hồng, quy định về nhập khẩu xe biếu tặng đã nêu rõ tại Thông tư số 143/2015 của Bộ Tài chính. Tuy nhiên, quy định vẫn còn những lỗ hổng để các tổ chức, cá nhân lợi dụng việc nhập khẩu xe theo dạng quà biếu tặng... nhằm trốn tránh các loại thuế và hưởng lợi, do đó hiện nay có rất nhiều xe được nhập dưới dạng này.

Trong đó, đơn cử như quy định xe nhập khẩu dưới dạng quà biếu tặng phải được cấp phép trước khi làm thủ tục nhập khẩu và mỗi tổ chức, cá nhân chỉ được nhập 1 xe/năm. Quy định này sẽ được các đối tượng lách luật bằng hình thức thành lập nhiều các công ty "ma" để làm hồ sơ nhập khẩu.

"Chiêu trò phổ biến của các đối tượng là lập công ty ma, sử dụng các giấy tờ của những người lớn tuổi, rồi địa chỉ đăng ký kinh doanh thuộc các vùng sâu, vùng xa hoặc cùng một địa chỉ có nhiều doanh nghiệp nhập xe về, lợi dụng việc đăng ký doanh nghiệp thông thoáng... nên mới có tình trạng doanh nghiệp mới thành lập được không lâu đã bỏ địa chỉ kinh doanh", Luật sư Hồng phân tích.

Luật sư Hồng cho rằng, vụ việc báo chí phản ánh những bất thường về đường dây nhập khẩu xe biếu tặng là hoàn toàn có cơ sở, qua đó chỉ cho chúng ta thấy những lỗ hổng mà các đối tượng tận dụng để lách luật, thậm chí có thể có sự bắt tay ngầm với nhau để gây thất thoát ngân sách Nhà nước.

Nói về trách nhiệm của các đơn vị liên quan, theo quan điểm của Luật sư Hồng, để xác định chính xác trách nhiệm của đơn vị thì cơ quan chức năng phải vào cuộc làm rõ và có kết luận rõ ràng.

Showroom Sơn Tùng Auto (số 2 Tôn Thất Thuyết, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) của Công ty Cổ phần ô tô Sơn Tùng

Tuy nhiên, về quan điểm cá nhân, Luật sư Hồng cho rằng, trách nhiệm đầu tiên phải là cơ quan hải quan. Khi làm thủ tục thông quan, cơ quan phải rà soát kỹ chủng loại xe, giá trị khai báo nếu giá trị xe thấp bất thường cần phải đặt ra nghi vấn khi có những dấu hiệu bất thường để sớm ngăn chặn những hành vi làm thất thu thuế của Nhà nước.

"Như phản ánh của báo chí là có việc hạ thấp giá trị của chiếc xe khi khai báo hải quan, rồi sau đó những chiếc xe được bày bán ở showroom với giá trị cao hơn nhiều (trừ các loại thuế, tính đã được tính vào). Như vậy rõ ràng là có cơ sở để nghi vấn việc khai báo gian dối giá trị thật của chiếc xe khi thông quan nhập khẩu vào Việt Nam, trách nhiệm ở đây chính là công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan hải quan", vị luật sư phân tích.

Về trách nhiệm của cơ quan thuế, ngoài các khoản thuế hải quan đã thu thì còn có thu thuế nội địa. Vấn đề được đặt ra tiếp tục là giá trị thật của chiếc xe, các doanh nghiệp sau khi thông quan trót lọt thì họ đã hợp thức hóa hồ sơ (hóa đơn, chứng từ) thế nào để khai báo thuế với cơ quan thuế địa phương.

Mặt khác, các doanh nghiệp “ma” nhập khẩu xe biếu tặng sau một thời gian đã "biến mất", không còn hoạt động tại địa chỉ kinh doanh thì thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập bất thường sẽ thu như thế nào. Nếu các doanh nghiệp nhập khẩu có mua bán hay chuyển nhượng cho các showroom thì việc đó có hợp pháp hay không, thu thuế như thế nào và mối quan hệ giữa bên cho và bên tặng ra sao?

"Vụ việc này rõ ràng là có bất thường, nên cơ quan chức năng cần phải vào cuộc làm rõ có hay không việc bắt tay nhau để lách luật, trốn thuế cũng như xác định trách nhiệm của các đơn vị liên quan", Luật sư Hồng nhận định.

Trước đó, tại buổi họp báo diễn ra ngày 25/5, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, đối với xe ô tô nhập khẩu dưới dạng quà biếu, tặng mà các phương tiện thông tin đại chúng đã nêu trong thời gian vừa qua, cơ quan hải quan đã thực hiện thủ tục theo đúng quy định hiện hành và thu đủ các loại thuế theo quy định. Đồng thời, cơ quan hải quan gửi hồ sơ liên quan đến cơ quan thuế nội địa để thực hiện việc thu thuế thu nhập bất thường.

Đối với các thông tin như một địa chỉ có nhiều doanh nghiệp nhận xe là quà biếu tặng hoặc xe sau khi thông quan đã đưa ra showroom) để bán, đại diện Tổng cục Hải quan cho rằng, cơ quan hải quan thực hiện việc cấp giấy phép trên cơ sở hồ sơ hợp lệ theo quy định tại Thông tư 143/2015/TT-BTC do người nhận quà biếu tặng nộp (trong đó có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh). Theo đó, việc một địa chỉ có nhiều doanh nghiệp hoạt động (được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh) là theo quy định của pháp luật về quản lý doanh nghiệp.

"Trường hợp đây là những địa chỉ ma dùng để khai báo gian dối, cơ quan hải quan sẽ phối hợp với cơ quan chức năng xem xét và xử lý đúng quy định", đại diện Tổng cục Hải quan chia sẻ.