Vì sao tỷ lệ hiến tạng từ người chết não của Việt Nam thấp?

Mỗi năm chỉ có khoảng 10 người chết não hiến tạng

Theo thống kê của Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, sau 32 năm thực hiện ca ghép tạng đầu tiên và 14 năm triển khai công tác lấy tạng từ người cho chết não, cả nước đã thực hiện hơn 8.000 ca ghép mô, bộ phận cơ thể người.

Hiện cả nước có gần 4.000 người trong danh sách chờ ghép, chủ yếu là bệnh nhân chờ ghép thận và gan. Như vậy, nếu như có nguồn hiến tặng thích hợp sẽ có rất nhiều trường hợp suy tạng được cứu sống.

Các y, bác sĩ Bệnh viện Việt Đức tiến hành ca ghép tạng cho bệnh nhi từ nguồn tạng hiến của 2 người cho chết não

PGS.TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối Ghép tạng quốc gia cho biết, trong thời gian qua, trung tâm đã hỗ trợ 4 bệnh viện triển khai thành công chẩn đoán chết não, hồi sức và hiến mô tạng. Trong đó, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí (Quảng Ninh) là bệnh viện tuyến tỉnh đầu tiên thực hiện chẩn đoán và hồi sức chết não hiến mô tạng từ bệnh nhân chết não.

PGS.TS Đồng Văn Hệ cũng cho rằng, việc người chết não ít hiến mô, tạng không phải do quan điểm tôn giáo, tín ngưỡng hay người dân không hiểu, mà là những lý do khác.

Các nghiên cứu đã chỉ ra 10 yếu tố liên quan trực tiếp đến việc hiến mô tạng, trong đó có 7 yếu tố liên quan đến bệnh viện, 3 yếu tố liên quan đến hệ thống.

Thực tế, sau 1 năm thí điểm xây dựng mạng lưới 16 bệnh viện vận động hiến tặng mô, tạng, trung tâm đã hỗ trợ 4 bệnh viện triển khai thành công chẩn đoán chết não, hồi sức và hiến mô tạng; đến nay đã vận động được gia đình 33 trường hợp chết não hiến mô, tạng.

Trong khi đó, 450 bệnh viện cùng quy mô trong năm qua chỉ vận động được 2 trường hợp đồng ý hiến mô, tạng. Do đó, việc vận động hiến tặng mô, tạng từ bệnh viện tuyến dưới có giá trị tăng nguồn tạng hiến từ người cho chết não.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, ghép tạng tại Việt Nam phát triển mạnh mẽ đặc biệt trong 2 năm lại đây. Tuy nhiên, khó khăn nhất là thiếu người hiến, hiện có 95% người hiến là người sống. Trong khi đó các nước phát triển thì ngược lại, người hiến tạng chủ yếu từ nguồn cho chết não.

"Mỗi năm Việt Nam có khoảng 7.000 - 10.000 ca tử vong vì tai nạn giao thông, nếu mỗi bệnh viện 1 tháng chỉ cần vận động được 1 ca chết não hiến tạng sẽ có hàng nghìn trường hợp được ghép tạng 1 năm”, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết.

Theo Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn, mô hình xây dựng mạng lưới bệnh viện vận động hiến tặng mô, tạng rất phù hợp với điều kiện Việt Nam và cần phải nhân rộng mô hình này.

Do đó, bên cạnh việc các bệnh viện thành lập tổ tư vấn để có người vận động tư vấn cho gia đình có người bệnh tiên lượng chết não hiến tạng, Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia cần tính toán có lộ trình phát triển phù hợp để mở rộng mạng lưới.

Triển khai chẩn đoán và hồi sức chết não tại các bệnh viện tuyến tỉnh

Ông Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức cho biết: Để tăng được số lượng người chết não hiến tạng, một bệnh viện không làm được mà phải có mạng lưới phổ rộng trên toàn quốc từ tuyến cơ sở lên tuyến trên. Mỗi bệnh viện phải bắt đầu việc này bằng tập huấn, truyền thông để mỗi cán bộ y tế đều là tình nguyện viên vận động hiến mô tạng.

Ngày 31/3 vừa qua, Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia nhận được thông tin từ Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí có nam bệnh nhân 36 tuổi bị tai nạn giao thông, được đưa đến bệnh viện trong tình trạng hôn mê sâu, mất hết phản xạ, đa chấn thương, chấn thương sọ não…

Lần đầu tiên bệnh viện tỉnh thực hiện việc lấy tạng từ bệnh nhân chết não (Ảnh: Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí)

Dù các bác sĩ đã cố gắng hết sức cứu chữa cho bệnh nhân nhưng kỳ tích không đến. Khi được bác sĩ, tư vấn viên đề cập đến việc hiến mô, tạng sau khi bệnh nhân chết não, gia đình đã đồng ý.

Trung tâm phối hợp với Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Bệnh viện 108) cử kíp chẩn đoán và xuống Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí để hỗ trợ và điều phối mô, tạng thành công.

Ca phẫu thuật triển khai lấy tạng thực hiện xuyên đêm. Trung tâm điều phối một phần gan trái, 1 thận, tim để ghép cho 3 trẻ em tại Bệnh viện Trung ương Huế. Đây là lần đầu tiên cùng lúc ghép 3 tạng cho 3 người nhận là trẻ em; 1 phần gan phải, 1 thận được điều tới Bệnh viện Việt Đức; 2 giác mạc được điều phối tới Bệnh viện 108.

Chia sẻ về ca lấy - ghép đa tạng từ bệnh viện tuyến tỉnh trong tình huống khẩn cấp vừa qua, TS.BS Phạm Ngọc Hùng, Trưởng khoa Ngoại thận - Tiết niệu, Bệnh viện Trung ương Huế cho biết, khi nhận được thông tin từ Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, bệnh viện mở ngay cuộc họp để xem xét bệnh nhân ghép phù hợp nhất. Ngay sau đó, 8 bác sĩ lên đường ra Quảng Ninh, tận dụng từng giây, từng phút để nhận tạng trong thời gian tối ưu nhất.

Theo PGS.TS Đồng Văn Hệ, đây là lần đầu tiên chẩn đoán chết não thành công dưới sự điều phối của Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia tại bệnh viện tỉnh chưa từng ghép tạng. Đây cũng là lần đầu tiên chia gan thành công ở Việt Nam ghép cho 2 người: 1 trẻ em và 1 người lớn. Thành công này là động lực để các bác sĩ tiếp tục triển khai chẩn đoán hồi sức chết não tuyến tỉnh trên cả nước.