Về đình Hạ Trại, nghe huyền tích Lã Lang Đường

Huyền tích vị thánh Lã Lang Đường

Cự Khối nằm trên vùng đất cổ, nằm ven theo bờ đê tả ngạn sông Hồng có bề dày lịch sử văn hóa với nhiều giá trị truyền thống. Đình, chùa Hạ Trại tọa lạc ở giữa làng, quay theo hướng Tây Nam trong khuôn viên rộng và thoáng mát. Ba phía của ngôi đình và chùa là khu dân cư quần tụ đông đúc, phía trước là dải đất bãi, bên trong khuôn viên là hệ thống cây lưu niên rợp bóng quanh năm như tô điểm cho ngôi đình, ngôi chùa thêm vẻ thâm u trầm mặc.

Đình - chùa Hạ Trại có niên đại khởi dựng vào khoảng thời Nguyễn, các hạng mục hiện còn tốt, tạo thành tổng thể cho di tích cân đối và chỉnh tề. Đình gồm các hạng mục: Nghi môn, Đại bái, Trung cung và Hậu cung phía trước là giếng cổ, bức bình phong, sân vườn. Chùa gồm các hạng mục: Tam quan, Tháp Cửu phẩm, Tiền đường, Thượng điện, nhà Tổ và nhà Mẫu.

Theo lời kể của các cụ cao niên cùng bản thần tích - thần sắc, sao tại Viện Thông tin khoa học xã hội, thì đình Hạ Trại thờ vị thành hoàng là Lã Lang Đường, hiệu là Lã Đường lam đế vũ đại vương - vị tướng phù tá cho Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 xứ quân.

Khi ở Bắc Tràng An (tức Bắc Đại La) có loạn, ngài được Đinh Bộ Lĩnh cử đi dẹp phiến loạn. Ngài tiến quân bằng đường thủy đi qua sông Ninh Bình, sông Nam Định, qua Bãi Sậy thuộc Hưng Yên, đến đây, ngài chiêu tập thêm quân lên Tràng An dẹp giặc. Đến Bồ Đề giao tranh với giặc, thế giặc đông và mạnh nên quân của Ngài bị thua.

Bị giặc đuổi qua Lâm Du, Gốc Gạo làng Nha thuộc Long Biên, ngựa của ngài bị chém chết, chỗ ấy sau này có tên là Mả Ngựa. Ngài bị giặc vây chém đứt đầu, sau đó ngài lắp đầu chạy về đường Cái Quan, đến phía Bắc sông Nghĩa Trụ qua cầu tre gặp hai mẹ con bà bán hàng nước, Ngài hỏi: "Đầu tôi đứt thế này, sống hay chết". Mẹ con bà hàng nước trả lời: "Ông có là thánh mới sống được, ông qua sông đi, giặc đuổi tới sau lưng ông rồi, tôi phá cầu tre để cứu ông".

Cụm di tích đình - chùa Hạ Trại (Cự Khối, Long Biên, Hà Nội)

Giặc đến nơi không có cầu qua sông nên không đuổi được ông, nên đã giết chết hai mẹ con bà bán hàng nước. Ngài chạy đến Đồng Khốc thôn Cầu thì hóa. Mẹ con bà hàng nước bị giặc giết đều hiển thánh rất thiêng, hiện được thờ ở quán Kháo làng Ngô. Sau này, triều đình nhà Lê phong cho bà mẹ là Phương Dung Hoàng hậu, cô con gái là Hạnh Dung công chúa.

Sau ngày Ngài hóa, làng Hạ Trại bị động, người và gia súc, trâu, bò, lợn, gà bị dịch bệnh, cuộc sống bất ổn. Dân làng đi xem, thầy địa lý cho biết gần làng bên kia sông Nghĩa Trụ có tướng võ chết trận vào giờ thiêng đã hiển thánh, dân làng nên đi tìm về thờ. Theo lời thầy, dân làng đi sang bên kia sông đến gò Đồng Khốc thấy đống mối mới đùn có vỏ thanh kiếm còn lại khắc ba chữ "Lã Lang Đường", nhân dân nơi đây bèn rước linh hồn Ngài về thờ tại Đình.

Theo các vị cao niên ở Cự Khối, trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Đình - Chùa Hạ Trại là nơi hoạt động bí mật của du kích, là nơi sơ tán cho không quân. Tại hậu cung phía Đông đình có hầm bí mật để phục vụ cho du kích, một số cán bộ, Nhân dân đã hy sinh tại ngôi hầm này.

Hoàn thành việc tôn tạo, trùng tu

Với những giá trị lịch sử vô giá, cụm di tích đình - chùa Hạ Trại được UBND thành phố Hà Nội xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh, thành phố theo quyết định số 6101/QĐ-UBND, ngày 12 tháng 11 năm 2015.

Các đại biểu trồng cây trong lễ hoàn thành tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử đình - chùa Hạ Trại

Trải qua năm tháng, một số hạng mục thuộc cụm di tích Hạ Trại bị hư hỏng xuống cấp nghiêm trọng. Quận ủy - UBND quận Long Biên đã chỉ đạo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng phối hợp với UBND phường Cự Khối tiến hành lập dự án tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử cấp thành phố đình - chùa Hạ Trại.

Sau khi được giao nhiệm vụ thực hiện dự án trên, Ban Quản lý dự án đã yêu cầu tư vấn thiết kế là Công ty Cổ phần Nguyễn An đưa ra phương án thiết kế sau nhiều lần hội thảo, thẩm định với các cơ quan chuyên môn đồng thuận và được sự góp ý của Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội, Cảnh sát PCCC và các đơn vị liên quan. Dự án được UBND quận Long Biên phê duyệt tại Quyết định số 6355/QĐ-UBND ngày 9/11/2020.

Mới đây, sau một thời gian, Đảng ủy - UBND - Ủy ban MTTQ phường Cự Khối đã tổ chức lễ khánh thành dự án tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử đình - chùa Hạ Trại, góp phần gìn giữ, phát huy giá trị của di tích. Chính quyền và Nhân dân nơi đây đang nỗ lực xây dựng di tích Hạ Trại thành điểm thăm quan du lịch, để nơi đây mãi là một công trình văn hoá có giá trị lịch sử bền vững, lưu danh muôn thuở.