Phát huy năng lực, đóng góp của phụ nữ với công tác phòng chống thiên tai

Tham dự chương trình có ông Trần Quang Hoài, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về PCTT, Tổng cục trưởng Tổng cục PCTT; bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam; bà Elisa Fernandez, Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam; chị Phùng Thị My Ni, Chủ tịch UBMTTQ - Đội phó phụ trách hậu cần của Đội Xung kích PCTT xã Đông, huyện KBang, tỉnh Gia Lai và nữ ca sĩ Sèn Hoàng Mỹ Lam - Giải Nhất “Sao Mai 2017”, “Người hát tình ca 2018”.

Tại buổi tọa đàm, các khách mời đã cùng chia sẻ những câu chuyện về “góc nhìn của phụ nữ về thiên tai”, bình luận xoay quanh các vấn đề “nhìn nhận đúng về phụ nữ trong thiên tai” và đưa ra các đề xuất, kiến nghị “làm thế nào để phát huy năng lực, đóng góp của phụ nữ với công tác PCTT”.

Ông Trần Quang Hoài, Phó Trưởng ban Chỉ đạo Quốc gia về PCTT, Tổng cục trưởng Tổng cục PCTT trò chuyện cùng các khách mời

Là một người con của dân tộc Nùng, sinh ra và lớn lên tại tỉnh miền núi Lào Cai, nữ ca sĩ Sèn Hoàng Mỹ Lam mang đến chương trình những ký ức ngày bé của một thiếu nữ vùng cao mỗi mùa mưa lũ. Theo đó, mưa, lũ quét, sạt lở đất không phải là điều hiếm gặp ở quê hương cô và những đứa trẻ vùng cao đã phải đối mặt với điều đó ngay từ bé.

“Với tập quán của đồng bào vùng cao, trước đây sinh sống chủ yếu ở các khu vực ven sông, ven suối hoặc ở chân núi, lưng chừng núi nên nguy cơ càng lớn hơn. Thậm chí, mưa lũ, sạt lở có thể khiến những người mẹ mất con, người vợ mất chồng hoặc đôi khi bản thân những người phụ nữ mất cả tính mạng.

Tuy bây giờ đời sống của đồng bào vùng cao đang ngày càng được cải thiện, nhận thức người dân đã được nâng lên nhưng Mỹ Lam vẫn mong muốn phụ nữ nói chung, phụ nữ dân tộc thiểu số nói riêng được quan tâm nhiều hơn, trang bị thêm các kiến thức, kỹ năng về phòng chống thiên tai, để có thể tự bảo vệ mình và những người thân khi không may có sự cố xảy ra”, nữ ca sĩ Sèn Hoàng Mỹ Lam chia sẻ.

Chị Phùng Thị My Ni hiện là Chủ tịch UBMTTQ xã Đông, huyện KBang, tỉnh Gia Lai, thành viên Ban Chỉ huy PCTT và Tìm kiếm cứu nạn của xã. Nơi chị sống, xã Đông, huyện Kbang thuộc khu vực phía Đông của tỉnh Gia Lai. Ở đây có dòng sông Ba đi qua, do địa hình đồi dốc, tập trung nhiều suối nên mùa mưa thường xảy ra lũ lụt kéo dài, gây thiệt hại lớn.

“Ngay thời điểm này, mưa lớn cũng xuất hiện suốt một tuần qua, các thành viên nữ trong Ban Chỉ huy PCTT và Tìm kiếm cứu nạn, Đội xung kích PCTT của xã đã vô cùng tích cực trong việc vận động bà con Nhân dân di dời tài sản, gia súc ra khỏi khu vực Tây sông Ba, đề phòng lũ quét.

Hiện các con đường ra khu sản xuất gần như ngập úng, chị em gặp rất nhiều khó khăn trong việc di chuyển và tiếp cận các hộ dân sinh sống gần sông. Có nhiều đoạn phải đi bộ 3-4km nhưng chị em đều rất cố gắng. Với địa hình đồi dốc, nhiều khe suối nên nguy cơ sạt lở rất lớn, kỹ năng và phương tiện ở đây thiếu rất nhiều, kiến thức chuyên môn của chị em cũng hạn chế, nên công tác cứu hộ, cứu nạn, tuyên truyền PCTT gặp rất nhiều khó khăn”, chị Phùng Thị My Ni cho biết.

Chia sẻ tại buổi tọa đàm, bà Elisa Fernandez, Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam cho biết: “Thực tế cho thấy, mặc dù Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu về phát triển kinh tế xã hội, tuy nhiên bất bình đẳng giới vẫn tồn tại ở một số nơi. Điều này không chỉ gia tăng rủi ro và tác động của thiên tai lên phụ nữ mà còn hạn chế khả năng và đóng góp của phụ nữ trong ứng phó với thiên tai.

Bên cạnh đó, vẫn còn định kiến giới, cho rằng thiên tai là “lĩnh vực của nam giới” chứ không phải công việc của phụ nữ dẫn đến cách tiếp cận thiên vị là tập trung vào bảo vệ phụ nữ hoặc coi họ là nạn nhân nhưng không phải là tác nhân bình đẳng trong PCTT. Điều này dẫn đến việc phụ nữ bị hạn chế tiếp cận các khóa đào tạo hoặc nâng cao năng lực về PCTT, cảnh báo sớm và lập kế hoạch hoặc ra quyết định về PCTT tại cộng đồng”.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam nhấn mạnh, phụ nữ vừa là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp, vừa là nhân tố quan trọng trong quá trình phòng chống thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu. Phụ nữ có vai trò đặc biệt quan trọng trong gia đình, cộng đồng, có mối quan hệ gần gũi với những người xung quanh, cũng có khả năng tạo ra nguồn lực để thích ứng và giảm nhẹ thiên tai.

Đối với Hội LHPN Việt Nam - tổ chức đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của phụ nữ, công tác PCTT là một trong những nội dung nhiệm vụ trọng tâm được thực hiện qua nhiều nhiệm kỳ qua. “Tại nhiều tỉnh, thành, Hội LHPN các cấp đã tổ chức các lớp dạy tập bơi cho trẻ em; Hướng dẫn chị em thực hành các bước chuẩn bị PCTT theo phương châm “4 tại chỗ”...

Bên cạnh những thuận lợi, bà Nguyễn Thị Minh Hương cũng khẳng định, còn những khó khăn cơ bản. Đơn cử như vẫn tồn tại sự nhìn nhận chưa đúng, chưa công bằng của xã hội, các cấp, các ngành đối với vai trò và sự đóng góp của phụ nữ trong các hoạt động phòng chống lũ lụt; Tồn tại những định kiến đối với phụ nữ trong thiên tai như quan điểm cho rằng phụ nữ là “nhóm nạn nhân”; “Phụ nữ không nên tham gia vào các hoạt động quản lý giảm thiểu rủi ro thảm hoạ như trong Ban Chỉ huy, đội cứu hộ, chỉ nên coi họ là một trong những đối tượng cần quan tâm đặc biệt trong thảm họa”.

Định kiến này trong bối cảnh thiên tai sẽ khiến vai trò tham gia của phụ nữ ở thế thụ động, phụ nữ bị hạn chế tham gia. Việc cụ thể hoá các nguyên tắc về lồng ghép giới trong dự thảo văn bản chính pháp luật còn khó khăn. Thông tin phân tách giới vẫn là điểm yếu nói chung trong các báo cáo cập nhật tình hình thiên tai và ảnh hưởng bởi thiên tai, nhu cầu giới trong thiên tai.

Để bảo vệ an toàn cho phụ nữ và trẻ em gái trong các thảm họa, theo bà Elisa Fernandez, Trưởng Đại diện UN Women tại Việt Nam cho hay, chúng ta cần nâng cao nhận thức và năng lực của các bên liên quan của cộng đồng và chính phủ về vấn đề an toàn và an ninh của phụ nữ và trẻ em; Cần xây dựng và thực hiện các quy tắc ứng xử cho người làm công tác PCTT hoặc hướng dẫn về bảo vệ phụ nữ và trẻ em khỏi bị bóc lột và lạm dụng tình dục.

Trong thời gian tới, UN Women sẽ cùng với Tổng cục xây dựng một hướng dẫn về đảm bảo an toàn cho phụ nữ khi sơ tán và di dời trong thiên tai. Cũng theo bà Elisa Fernandez, để phát huy vai trò của phụ nữ trong công tác phòng chống thiên tai, cần tạo thêm không gian hoặc hỗ trợ nhiều hơn cho phụ nữ để họ có thể đóng góp nhiều hơn vào công tác PCTT tại Việt Nam nhưng cũng để các công việc và đóng góp của họ được nhiều người biết đến và được ghi nhận nhiều hơn.

Nhận định về vai trò của phụ nữ trong công tác PCTT, Ông Trần Quang Hoài khẳng định: Phụ nữ đang và sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong công tác PCTT tại gia đình và cộng đồng. Trước, trong và sau mỗi đợt thiên tai, người phụ nữ luôn biết cách qua vượt mọi khó khăn, đóng góp sức mình trong việc chuẩn bị nhu yếu phẩm, chăm sóc sức khỏe cho gia đình và cộng đồng, trực tiếp tham gia vào công tác ứng phó, giảm thiêu rủi ro thiên tai tại các cấp.

Đồng chí Phó Trưởng ban Ban Chỉ đạo quốc gia về PCTT đồng ý với bà Elisa Fernandez về một số những thiếu sót, bất cập trong việc huy động vai trò của phụ nữ trong công tác PCTT. Ban Chỉ đạo Quốc gia về PCTT luôn chú trọng phát huy vai trò của phụ nữ trong công tác PCTT; Quan tâm tới công tác đào tạo, hướng dẫn kỹ năng về PCTT cho phụ nữ; Chỉ đạo các địa phương tạo điều kiện phân công công việc phù hợp nhất cho phụ nữ trong thực hiện công tác này…