Phải lòng... cốm làng Vòng

Mùa thu lắng đọng trong hương cốm

Cốm và mùa thu Hà Nội giống như đôi bạn tri âm. Khi tiết trời Thủ đô rộ nắng vàng, là cốm cười xanh tươi trên phố. Hạt cốm tươi, sáng, mỏng, có mùi thơm thoang thoảng, ngọt bùi của lúa non mới rất hấp dẫn thực khách.

Cốm được gói trong lá sen, cuốn bằng cọng rơm nếp, hương lúa non quyện với hương sen dìu dịu, man mác đem đến cho người thưởng thức cảm giác nhẹ nhõm, bình yên.

Không biết từ bao giờ, hình ảnh các mẹ, các chị quẩy đôi quang gánh xinh xinh, giắt bó rơm nếp nho nhỏ đi khắp các con phố Hà Nội và cất lời rao “Ai cốm đây”, “Ai mua cốm nào”…thật nên thơ, xao xuyến.

Cốm Vòng (thôn Hậu, phường Dịch Vọng, Cầu Giấy, Hà Nội) giống như những hạt được chắt ra từ tinh túy của mùa thu. Cốm làng Vòng thơm ngon đặc trưng vì chỉ trồng loại nếp hoa vàng trên diện rộng để không bị lai tạp với các loại nếp khác.

Làm cốm cũng đầy công phu, nghệ thuật, và cầu kỳ. Từ khâu chọn hạt, đến lúc thành hạt cốm đều chứa chan tình cảm, sự chỉn chu của các nghệ nhân.

Nhiều người không biết chính xác nghề cốm làng Vòng có từ bao giờ, chỉ nghe các cụ ở làng Vòng kể lại: Vào một mùa thu cách đây cả ngàn năm, khi lúa bắt đầu uốn câu thì trời đổ mưa to gió lớn, đê vỡ, ruộng lúa cao nhất đồng cũng chìm nghỉm.

Người làng Vòng đành mò mẫm đi cắt những bông lúa còn non ấy đem về rang khô, ăn dần chống đói. Không ngờ món ăn bất đắc dĩ ấy lại có hương vị đặc biệt, rất hấp dẫn. Qua nhiều lần rút kinh nghiệm, sáng tạo thêm, hạt cốm ngày càng xanh, mỏng, dẻo và thơm… Cốm trở thành đặc sản quý tiến vua nhà Lý (1009 - 1225), trở thành món ăn tao nhã nổi tiếng của người Tràng An.

Đậm đà cón món ngon từ cốm

Từ những hạt cốm tươi, các bà, các mẹ chế biến ra món chả cốm béo ngậy cho bữa ăn ấm cúng của mỗi gia đình. Cốm được trộn cùng thịt xay, mỡ phần và các loại gia vị sau đó nặn thành miếng cỡ lòng bàn tay. Nhà ai cầu kỳ thì bổ sung thêm chút bột nếp, bột nở hay bột năng. Miếng chả cốm còn sống được đem hấp qua sau đó mới chiên vàng trên chảo dầu nóng.

Vào những ngày tiết trời se lạnh, chả cốm nóng giòn ăn kèm bún đậu, xôi và cơm sẽ rất ngon miệng. Độ dẻo thơm của cốm, đậm đà của thịt khiến món chả cốm thêm đậm vị, khiến người ta “ăn một lại muốn ăn 2”.

Chẳng đòi hỏi những nguyên liệu cầu kỳ cũng không yêu cầu cách chế biến phức tạp nhưng đĩa cốm xào nhỏ xinh lại khiến bao người nhớ nhung trong những ngày Hà Nội mát mẻ. Thức quà mộc mạc từ lúa non ngon miệng nhưng cũng dễ làm. Lựa hạt cốm mềm dẻo xào cùng nước cốt dừa đến khi đặc quánh, cho ra chiếc đĩa nhỏ rồi rắc thêm chút dừa nạo là đủ tạo nên thức quà hoàn hảo để ăn chơi.

Người Hà Nội thưởng thức cốm bằng rất nhiều cách, đôi khi là nhón vài hạt ăn chơi, đôi khi lại ngồi nhâm nhi cùng chén nước trà xanh. Nhưng ngon hơn cả vẫn là ăn cốm kèm với chuối tiêu chín. Sự kết hợp giữa vị ngọt, thơm của chuối, dẻo mềm của cốm mang đến cho thực khách cái hương vị mùa thu thật sự. Cốm cũng có thể kết hợp với nhiều loại gia vị hay nguyên liệu khác để tạo ra những thức quà từ cốm “gợi nhớ, gợi thương” như chả cốm, xôi cốm, chè cốm, cốm xào, bánh cốm…

Ngoài chả cốm, một món ngon từ cốm nữa cũng thường được nhắc tới là xôi cốm. Vẫn là nét đặc trưng vốn có của cốm mùa thu nhưng khi được biến tấu thành món xôi mềm dẻo, từng hạt cốm lại trở nên thật khác biệt. Đó chính là vị thơm bùi của đậu xanh, béo ngậy của dừa, hạt sen, vị ngọt mát của đường hòa quyện trong từng hạt cốm tạo nên món xôi cốm ngon khó cưỡng.