Nguy cơ nhiễm ký sinh trùng từ thói quen ăn gỏi và rau sống

Một trường hợp cụ thể là chị D.P.T (sinh năm 1993, quê Vĩnh Phúc) đến bệnh viện khám vì thường xuyên đầy bụng, chán ăn, mệt mỏi. Ở tuyến trước, bác sĩ phát hiện trong gan có bất thường nên giới thiệu T đến cơ sở y tế chuyên khoa khám.

Kết quả, bác sĩ chuyên khoa cho làm xét nghiệm và chụp ổ bụng phát hiện chị T nhiễm sán lá gan lớn và cả giun chó mèo.

Theo chị T kể lại, là "tín đồ" của nước ép rau củ nên mỗi ngày đều uống một ly nước ép cà rốt, củ dền hoặc các loại rau khác; Nguồn rau củ này do nhà trồng tuy nhiên, chị không nắm rõ dù giun, sán sống trong cơ thể động vật nhưng các loại thực vật cũng có thể chứa trứng, ấu trùng của chúng.

Một trường hợp khác là chị Lèo Thị Thìn (dân tộc Thái, ở xã Mường Bố, huyện Mường La, tỉnh Sơn La) thấy người bị mẩn ngứa và đau ở vùng bụng. Kết quả siêu âm ổ bụng ở bệnh viện đa khoa tỉnh cho thấy, kích thước gan của chị tăng hơn so với bình thường nhưng không phát hiện có sán trong gan. Bác sĩ yêu cầu chị phải đi khám định kỳ để theo dõi.

Cách đây gần 1 tháng, cơn đau ở vùng bụng xuất hiện trở lại và lần này đau nhiều ở hạ sườn phải, lan ra sau lưng, cảm giác rất khó chịu. Quay trở lại bệnh viện tỉnh khám chị Thìn được chẩn đoán mắc sán lá gan lớn và được chuyển về Bệnh viện Đặng Văn Ngữ thuộc Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương để điều trị.

Những ngày nằm viện, chị Lèo Thị Thìn được bác sĩ giải thích mới biết nguyên nhân bị nhiễm sán là do thói quen ăn sau sống, gỏi cá. Đây là thói quen đã tồn tại từ lâu trong văn hóa ẩm thực của đồng bào dân tộc Thái và người dân vùng cao.

PGS.TS.BS Đỗ Trung Dũng - Trưởng khoa Ký sinh trùng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương khám cho bệnh nhân

Cũng có thói quen ăn đồ sống và phải vào điều trị do nhiễm ấu trùng sán lợn ở não là bệnh nhân Q ở tỉnh Bắc Giang. Anh Q cho biết, đầu năm nay bắt đầu có biểu hiện đau đầu, mắt mờ, run chân tay. Nghĩ mình mắc bệnh thần kinh nên anh đi khám ở nhiều nơi nhưng chỉ được chẩn đoán là do thiếu máu. Đến tháng 5 vừa rồi sau khi chụp CT, anh mới phát hiện có ổ sán ở não.

Hiện anh Q đã trải qua 2 đợt điều trị, mỗi đợt kéo dài 20 ngày. Sau đợt điều trị thứ 3 khoảng 40 ngày anh Q sẽ được kiểm tra lại, nếu sán vẫn còn trong não sẽ phải tiếp tục điều trị.

PGS.TS.BS Đỗ Trung Dũng - Trưởng khoa Ký sinh trùng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương cho biết, Bệnh viện Đặng Văn Ngữ thường xuyên tiếp nhận bệnh nhân bị nhiễm ấu trùng sán lợn ở não và sán ở gan như trường hợp của anh Q ở Bắc Giang và chị D ở Sơn La.

Nguyên nhân nhiễm ký sinh trùng phổ biến là do thói quen ăn uống chưa đảm bảo vệ sinh, ăn thực phẩm sống hoặc do tiếp xúc trực tiếp với vật nuôi như chó, mèo...

Các loại ký sinh trùng như sán thường có trong các loại rau thủy sinh như rau rút, rau cần, rau muống, rau cải xoong... Những thực phẩm như thịt lợn tái, chưa nấu chín, nem chua sống có nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành; Ăn rau sống không đảm bảo vệ sinh có nguy cơ mắc bệnh ấu trùng sán lợn.

Sán lá gan khi vào cơ thể thường cư trú chính ở nhu mô gan, tuy nhiên sán có thể đi lạc chỗ. "Có những bệnh nhân, chúng tôi tìm thấy sán lá gan lớn ở cơ thành ngực, bụng, cơ đầu gối, đùi", PGS. TS. BS Đỗ Trung Dũng cho biết

Khi nhiễm trứng của sán dây lợn, dưới tác dụng của dịch vị, dịch ruột sẽ nở ra thành ấu trùng. Ấu trùng sẽ đi khắp cơ thể, tuy nhiên cơ quan phát hiện ra nhiều nhất là não.

Biểu hiện của nhiễm sán lá gan lớn thường là đau bụng (đau vùng thượng vị, vùng ức, cơn đau có thể lan ra đằng sau hoặc lan xuống dưới), rối loạn tiêu hóa... Tuy nhiên cũng có người không có biểu hiện gì.

Với ấu trùng sán lợn, khi có nang sán trên não, bệnh nhân có thể có đau đầu kéo dài, nhìn mờ, có người bị co giật hoặt liệt nửa người.

Cả sán lá gan lớn và sán não đều gây ra biến chứng nguy hiểm cho người bệnh nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng.

Để phòng bệnh do nhiễm ký sinh trùng, PGS. TS. BS Đỗ Trung Dũng khuyến cáo, đơn giản nhất là ăn chín uống sôi, giữ vệ sinh cá nhân bằng cách rửa tay bằng xà phòng để không nhiễm trứng giun sán, vệ sinh nhà cửa và đồ chơi của trẻ...