Lễ hội Thập niên sự lệ - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đậm đà bản sắc

Hoạt động mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc

Lễ hội đền Nguyễn Cảnh Hoan (Thập niên sự lệ) diễn ra tại đền thờ Đức Thánh Thái phó Tấn Quốc công Nguyễn Cảnh Hoan từ ngày 21 - 23/4 (tức 13 - 15/3 Âm lịch).

Bà Trần Thị Mỹ Hạnh - Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Nghệ An phát biểu tại buổi lễ

Phát biểu tại buổi lễ công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, bà Trần Thị Mỹ Hạnh - Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Nghệ An cho biết: Trong chiều dài lịch sử hình thành và phát triển của dân tộc, trên mảnh đất Nghệ An, dòng họ Nguyễn Cảnh với gần 600 năm sinh cơ, lập nghiệp đã trở thành dòng họ có bề dày truyền thống, còn lưu giữ được rất nhiều di sản quý báu.

Trong đó, “Thập niên sự lệ” là lễ hội bắt nguồn từ văn hóa dân gian, nơi có sự hòa quyện giữa tín ngường thờ thần và tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, là dịp để Nhân dân tôn vinh, tưởng nhớ công lao của Thái phó Tấn Quốc công Nguyễn Cảnh Hoan và nhiều thế hệ con cháu dòng họ Nguyễn Cảnh có công lớn trong lịch sử dân tộc.

Ông Nông Quốc Thành - Phó Cục trưởng Cục Di sản trao Quyết định công nhận Lễ hội đền Nguyễn Cảnh Hoan là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Với lịch sử hơn 350 năm, từ một hoạt động lễ nghi của dòng họ, lễ hội Đền thờ Nguyễn Cảnh Hoan đã dần có sức lan tỏe, trở thành một sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng.

“Điều đó cho thấy, truyền thống lịch sử của dòng họ đã có sự gặp gỡ, kết hợp với yếu tố văn hóa dân gian để tạo nên “sản phẩm” văn hóa đáp ứng nhu cầu tâm linh của cả cộng đồng”, bà Trần Thị Mỹ Hạnh nhấn mạnh.

Lễ hội là hoạt động mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, khơi dậy được truyền thống uống nước nhớ nguồn, tình yêu quê hương, đất nước, tinh thần thượng võ, hiếu học và tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp.

Lãnh đạo Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Nghệ An cũng đề nghị Nhân dân huyện Đô Lương, con cháu dòng họ Nguyễn Cảnh làm tốt hơn nữa, phát huy hiệu quả vai trò của cộng đồng, dòng họ trong việc bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa, tiếp bước truyền thống tổ tiên, làm rạng danh dòng tộc, đất nước.

Đặc biệt, địa phương cần có kế hoạch đào tạo một cách bài bản cho thế hệ trẻ thực hành các nghi thức tế lễ trong lễ hội, sưu tầm tài liệu cổ ghi chép về “Thập niên sự lệ” làm cơ sở để phục dựng lại lễ hội chính xác, khoa học, cũng như bảo tồn không gian văn hóa diễn ra lễ hội.

Bên cạnh đó, các đơn vị cần áp dụng khoa học công nghệ để bảo tồn di sản hiệu quả, số hóa không gian các di tích diễn ra lễ hội một cách bài bản, để lễ hội ngày càng lan tỏa và có sức sống trường tồn trong cộng đồng; đóng góp quan trọng trong công cuộc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.

Dòng họ rạng danh

Kể từ năm 1604, vào ngày 15/3 Âm lịch hàng năm, con cháu dòng họ Nguyễn Cảnh cùng Nhân dân trong vùng tề tựu về Đền thờ Thái phó Tấn Quốc công Nguyễn Cảnh Hoan để cử hành lễ hội, gọi là “Lễ hội chay” hay “Thập niên sự lệ”.

Đã thành thông lệ, cứ 10 năm một lần, lễ hội lại được tổ chức để tưởng nhớ công ơn tổ tiên, khơi dậy niềm tự hào, tình đoàn kết. Đồng thời, hoạt động góp phần bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dòng họ và quê hương.

Con cháu dòng họ Nguyễn Cảnh dâng hương tại đền Nguyễn Cảnh Hoan

Lễ hội được tổ chức quy mô lớn với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc; trong đó, có đầy đủ các nghi lễ truyền thống như lễ hành hương về nguồn cội, lễ dâng cỗ chay và lễ cáo yết tại đền.

Tại lễ hội cũng có lễ rước các bậc tiên tổ về nhà thờ Đức Thánh Thái phó Tấn Quốc công được tổ chức quy mô, hoành tráng, cùng lễ cầu siêu cho các vong linh chiến sĩ và chúng sinh trong họ Nguyễn Cảnh và của các thời đại được siêu thoát, đàn lễ cầu an cho quốc thái dân an.

Cùng với đó, các chương trình biểu diễn nghệ thuật truyền thống và đương đại đặc sắc, tái hiện bản sắc văn hoá tốt đẹp của dòng họ Nguyễn Cảnh, quê hương xứ Nghệ và dân tộc nhằm truyền cảm hứng, tình yêu, niềm tự hào cho các thế hệ, đặc biệt là với thế hệ trẻ, thêm trân quý, gìn giữ và phát triển các di sản tổ tiên.

Lễ hội có nhiều sự kiện như lễ rước các bậc tiên tổ, lễ cầu siêu, cầu an...

Dòng họ Nguyễn Cảnh có hơn 600 năm lịch sử phát triển, từ Đông Triều (Quảng Ninh) đến định cư trên đất Nghệ An.

Với 25 đời con, cháu hậu duệ, dòng họ Nguyễn Cảnh không chỉ góp phần xây dựng cơ nghiệp mà còn sản sinh ra những danh tướng, danh nhân, nhà văn hóa và lương y nổi tiếng tài năng, có những đóng góp ý nghĩa trong lịch sử dân tộc.

Dòng họ Nguyễn Cảnh từng có 18 người được phong quận công, 72 người được phong tước hầu. Trong đó, nhiều trọng thần như Thái bảo Tả Tư không Thư quận công Nguyễn Cảnh Kiên, Thiếu phó Đô úy Tả Tư mã Thắng quận công Nguyễn Cảnh Hà, Tả đô đốc Phó tướng Liêu quận công Nguyễn Cảnh Quế… Dòng họ Nguyễn Cảnh từng được vua Lê ban 8 chữ vàng “Trung cần nhân nghĩa - Bảo hộ quốc dân”.

Nguyễn Cảnh Hoan thuộc đời thứ 5 của dòng họ Nguyễn Cảnh, là con thứ hai của Phúc khánh Quận công Nguyễn Cảnh Huy. Năm 14 tuổi, ông đã thi đậu hương cống, 15 tuổi cùng cha và ba người anh em ruột đi yết kiến vua Lê Trang Tông ở Sầm Châu, được vua phong tước Dương Đường hầu và trở thành một trong những cận thần quan trọng của nhà Lê.

Ngày nay, con cháu dòng họ Nguyễn Cảnh vẫn tiếp nối truyền thống của cha ông. Trong dòng họ có nhiều người thành danh.