Hồi ức của vị tướng tham gia Chiến dịch Tây Nguyên và Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử

Trong buổi trò chuyện với phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô về Chiến dịch Tây Nguyên và Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Thiếu tướng Võ Sở đã giới thiệu bức ảnh ông ghi lại cảm xúc khi về thăm lại chiến trường xưa; thăm những đồng đội của ông đã nằm lại tại Nghĩa trang Trường Sơn

Bài liên quan

Chủ động ứng phó với mưa dông kèm lốc, sét khu vực miền Trung, Tây Nguyên

Cảnh báo nguy cơ hạn hán, xâm nhập mặn ở khu vực Trung Bộ và Tây Nguyên

Điều chỉnh kế hoạch vốn Dự án cải tạo QL1A và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên

Giải phóng Tây Nguyên là chiến dịch mở đầu của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. 45 năm đã qua, dù ở cái tuổi xưa nay hiếm nhưng hồi ức về những ngày đốc chiến mở đường phục vụ chiến dịch vẫn in trong tâm trí của Thiếu tướng Võ Sở, nguyên Chính ủy Binh đoàn 12, hiện là Chủ tịch Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh. Trong Chiến dịch Tây Nguyên (tháng 3/1975), ông Sở mang quân hàm Thượng tá, Phó Chủ nhiệm Chính trị, Đảng ủy viên Bộ Tư lệnh Trường Sơn, là phái viên đốc chiến trên chiến trường.

Đường Trường Sơn trong Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, mở màn là chiến dịch Tây Nguyên

Thành lập Bộ Tư lệnh tiền phương phục vụ chiến dịch

Trò chuyện với phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô về những ngày trực tiếp tham gia hai chiến dịch lớn là Tây Nguyên và Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Thiếu tướng Võ Sở nhớ lại: Đầu năm 1975, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương quyết định chọn Tây Nguyên làm “đột phá khẩu”; Bộ Tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên được thành lập do Trung tướng Hoàng Minh Thảo làm Tư lệnh, Đại tá Đặng Vũ Hiệp làm Chính ủy.

Chiến dịch giải phóng Tây Nguyên có nhiều đơn vị bộ đội tham gia, trong đó Bộ Tư lệnh Trường Sơn có 3 sư đoàn tham gia trực tiếp là: Sư đoàn công binh 470; Sư đoàn bộ binh 968 và Sư đoàn ô tô 471. Thực hiện mệnh lệnh của Bộ, Sư đoàn 470 được giao nhiệm vụ vừa vận chuyển chi viện chiến lược, vừa bảo đảm phục vụ chiến dịch Tây Nguyên và là lực lượng tác chiến tại chỗ.

Đại biểu dự Hội nghị Tổng kết nhiệm vụ của Bộ đội Trường Sơn tháng 2/1976 sau Chiến dịch Tây Nguyên, Huế - Đà Nẵng và Chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (Trong ảnh, ông Sở đứng bên trái ngoài cùng, hàng đầu)

Để phục vụ chiến dịch, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Trường Sơn quyết định thành lập Bộ Tư lệnh tiền phương. Đại tá Nguyễn Lang, Phó Tư lệnh Trường Sơn được phân công trực tiếp phụ trách Bộ Tư lệnh tiền phương. Đại tá Nguyễn Lang còn được Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng chỉ định làm Phó Tư lệnh chiến dịch Tây Nguyên, đặc trách công tác hậu cần, kỹ thuật.

Điều động Sư đoàn bộ binh 968 quân tình nguyện Việt Nam tại Hạ Lào, khẩn trương cơ động về Bắc Tây Nguyên tác chiến, Bộ Tư lệnh Trường Sơn còn thành lập thêm hai Trung đoàn công binh (574 và 575) để mở gấp đường chiến dịch, bảo đảm cho xe tăng, thiết giáp bí mật cơ động đánh vào Buôn Ma Thuột theo yêu cầu của Bộ Tư lệnh chiến dịch.

Thiếu tướng Võ Sở kể về bộ đội Trường Sơn bí mật cắt cây, mở đường phục vụ chiến dịch Tây Nguyên và Chiến dịch Hồ Chí Minh trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975

“Tháng 6/1974, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng quyết định thành lập các sư đoàn binh chủng. Sư đoàn 471 và Sư đoàn 571 chuyển thành hai Sư đoàn vận tải ô tô theo đề nghị của Bộ Tư lệnh Trường Sơn. Đây là một sự kiện vô cùng quan trọng trong lịch sử tổ chức quân đội ta, nếu không nói là chưa từng có tiền lệ với những cường quốc quân sự trên thế giới.

Theo yêu cầu, Sư đoàn 471 huy động tổng lực phương tiện, bí mật cơ động gấp toàn bộ đội hình Sư đoàn 316 cùng toàn bộ vũ khí vào Tây Nguyên tập kết quanh đường 19. Thành công của bí mật cơ động Sư đoàn 316 đã tạo tiền đề để chúng tôi tổ chức cơ động Sư đoàn 968 từ Hạ Lào về Pleiku (Gia Lai), Kon Tum thay chân Sư đoàn 10, tác chiến nghi binh ở hướng Bắc chiến dịch. Tiếp đó, ngày 4/3/1975, Sư đoàn 471 bí mật vận chuyển quân của Sư đoàn 320 cơ động vào vị trí tập kết chiến dịch, chuẩn bị tiến công Đức Lập; chuyển hơn 100 tấn đạn pháo lớn theo lưng bộ đội vào tới tận trận địa, kịp giờ "G” khai hỏa, mở màn chiến dịch.

Để đảm bảo bí mật, an toàn khi vận chuyển quân cùng vũ khí, đạn dược vào chiến dịch, tôi cùng các anh trong Ban Chỉ huy Sư đoàn 471 quyết định cho xe chạy lấn sáng, lấn chiều nhưng tuyệt đối bí mật. Riêng các đêm 6 và 7/3/1975, khi chuyển hàng giao tại những điểm gần địch, lái xe phải tắt đèn, đi mò trong đêm", vị tướng 91 tuổi nhớ lại.

Cắt cây mở đường nhưng không được để cây đổ

Xen kẽ những ngày đốc chiến tại Sư đoàn 471, ông Sở sang nắm tình hình các Trung đoàn 574, 575 mở đường chiến dịch từ nam Đức Cơ xuống Chư M'nga. Trên hướng Bắc Buôn Ma Thuột, Trung đoàn 575, do các ông Nguyễn Văn Châu và Nguyễn Văn Liễu chỉ huy, khẩn trương khôi phục các trục đường 48, 50.

Từ giữa tháng 2/1975, Trung đoàn tiếp tục mở một trục dọc gồm đường 50B và hai nhánh là đường 50C, 50D. Tổng chiều dài trục đường này lên tới gần 60km. Khi cách thị xã Buôn Ma Thuột chừng 20km, chỉ huy trung đoàn được lệnh cho bộ đội tạm dừng, chuẩn bị vật liệu, phương tiện để khi có lệnh là hoàn tất quãng đường còn lại trong một ngày đêm.

"Chính thời gian này, anh em công binh đã bí mật tổ chức thành từng nhóm nhỏ, cưa cắt sát gốc những cây to dọc trục đường sẽ mở, chỉ để lại một phần cho cây khỏi đổ; đào đặt sẵn lượng nổ cần thiết vào những gò đống phải phá... Tất cả sẵn sàng chờ lệnh thông đường để thiết giáp nhanh chóng tiếp cận mục tiêu. Phát huy cao độ sức mạnh và trí tuệ tập thể, đến ngày 4/3, trục đường do Trung đoàn 575 mở từ hướng Bắc đã vào đến bản Sở Hia, Chữ M'nga cách thị xã Buôn Ma Thuột chừng 20km mà kẻ địch không hay biết gì.

Để có được kết quả đó, cũng phải kể đến sự ưu ái của núi rừng Trường Sơn "rừng che bộ đội, rừng vây quân thù". Dưới những tán rừng lặng lẽ là cả một chiến dịch với sự tham gia của mấy chục nghìn quân, hàng nghìn xe ô tô, xe tăng, pháo lớn. Núi rừng Trường Sơn đang ẩn chứa sức mạnh to lớn mà đối phương không thể nào hình dung nổi", vị tướng già rưng rưng kể.

Vị tướng già Võ Sở từng tham gia Chiến dịch Tây Nguyên hiện là Chủ tịch Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh

Qua theo dõi, kiểm tra toàn bộ công tác chuẩn bị, bảo đảm vật chất kỹ thuật, cầu đường... bộ đội Trường Sơn đã hoàn thành vượt mức kế hoạch 30% trước 3 ngày so với thời gian quy định. Đặc biệt, do chủ động chuẩn bị tốt khi được lệnh mở tiếp các trục đường còn lại như dự kiến, Trung đoàn 575 đã dồn lực tổ chức thi công suốt ngày đêm. Đúng 23 giờ đêm 9/3, Trung đoàn đã khai thông trục đường 50B, hai nhánh 50C, 50D và tổ chức xong lực lượng hộ tống xe cùng vũ khí, khí tài vào trận địa.

"Sau khi gọi điện báo cáo kết quả công tác chuẩn bị cũng như đánh giá của Bộ Tư lệnh Chiến dịch Tây Nguyên với anh Đồng Sĩ Nguyên, Tư lệnh bộ đội Trường Sơn) và các anh trong Bộ Tư lệnh, anh Nguyễn Lang không giấu nổi vui mừng. Niềm vui ngập tràn cơ quan Bộ Tư lệnh tiền phương, làm vơi đi tâm trạng bồn chồn, thấp thỏm của chúng tôi, bởi giờ mở màn chiến dịch Tây Nguyên đang đến gần", ông Sở nhớ lại.

Đúng 2h3 sáng 10/3, quân ta bắt đầu tiến công Buôn Ma Thuột. Đến 11h ngày 11/3, cờ Mặt trận Dân tộc giải phóng đã được kéo lên trên cột cờ của Sở chỉ huy Sư đoàn 23 của ngụy. Quân ta làm chủ hoàn toàn thị xã Buôn Ma Thuột, hoàn thành trận đánh then chốt mở đầu thắng lợi chiến dịch Tây Nguyên.

Chiến dịch Tây Nguyên khiến ngụy quyền Sài Gòn tổn thất nặng nề, co cụm đối phó trên các chiến trường, mở ra thời cơ tổng tiến công và nổi dậy trên toàn miền Nam, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử với mệnh lệnh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp: “Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa. Tranh thủ từng giờ, từng phút, xốc tới mặt trận, giải phóng miền Nam…”.

Trong chiến dịch này ông Võ Sở chỉ huy các đơn vị thuộc Bộ Tư lệnh Trường Sơn mở đường, bắc cầu, vận chuyển bộ đội vượt qua các trận chiến quyết liệt như Xuân Lộc, cầu Sài Gòn… để giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.