Gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc Mường ở huyện Quốc Oai

Cũng chính vì lẽ đó, việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, đặc biệt đối với các dân tộc thiểu số luôn được TP Hà Nội, huyện Quốc Oai đặc biệt quan tâm, chú trọng.

Theo báo cáo của UBND huyện Quốc Oai, thực hiện Nghị quyết số 15/2008/QH12 của Quốc hội, huyện Quốc Oai trở thành một trong 5 địa phương có đông đồng bào dân tộc Mường sinh sống tập trung của Thủ đô. Bên cạnh phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống tinh thần cho đồng bào trên cơ sở bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống được thành phố và huyện Quốc Oai đặc biệt quan tâm.

Trong các chuyến đi về các xã Phú Mãn, Đông Xuân (huyện Quốc Oai), chúng tôi ghi chép được nhiều câu tục ngữ, ca dao, những bài ví, đúm... được đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi lưu truyền qua các thế hệ. Người Mường hát dân ca khi lao động sản xuất ngoài nương rẫy; hát ru và răn dạy con cái, người thân trong nhà; trong lễ hội truyền thống; khi gặp bạn bè; ở tiệc rượu; lúc tỏ tình nam, nữ… Người Mường sử dụng các làn điệu dân ca tùy thuộc vào bối cảnh cụ thể để có nội dung phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh đó. Trong đó nổi bật là các làn điệu dân ca: Hát Xắc bùa, Rằng thường, Bộ mẹng, Ví đúm…

Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, đặc biệt đối với các dân tộc thiểu số luôn được TP Hà Nội, huyện Quốc Oai đặc biệt quan tâm.

Dân ca Mường mỗi thể loại đều có nhạc điệu riêng, nhưng cách hát thì lại tùy cảm hứng, tùy đối tượng để điều chỉnh tiết tấu, cung bậc cho phù hợp. Vì vậy, dân ca Mường rất thuận lợi cho việc đặt lời và thực tế lời trong dân ca vừa tự nhiên vừa giàu nhạc điệu

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, trước những tác động của nền kinh tế thị trường, số lượng cồng chiêng của người Mường trên địa bàn huyện Quốc Oai đang dần bị mai một.

Để bảo tồn văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mường, từ năm 2016 đến tháng 10/2020, huyện Quốc Oai đã thực hiện có hiệu quả Đề án số 12 về bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc Mường. Trong đó, huyện đã mở được 6 lớp tập huấn, truyền dạy cồng chiêng cho hàng trăm đồng bào dân tộc thiểu số tại 2 xã Đông Xuân và Phú Mãn. Nhờ đó đến nay, 2 xã này đã thành lập được 12 đội cồng chiêng và dân ca. Ngoài ra, UBND huyện Quốc Oai cũng hỗ trợ kinh phí cho 2 xã phục dựng được 18 bộ cồng chiêng, hàng trăm bộ trang phục truyền thống của dân tộc Mường...

Theo chia sẻ của lãnh đạo UBND huyện Quốc Oai: Trong thời gian qua, đời sống văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã có bước phát triển nhanh và khá vững chắc. Các môn thể thao dân tộc, các trò chơi dân gian được khôi phục và phát triển, các lễ hội, các hội thi văn hóa – văn nghệ được tổ chức ngày càng quy mô và phong phú về hình thức thể hiện. Đặc biệt thế hệ trẻ đã ý thức và quan tâm hơn tới những nét đẹp trong văn hóa truyền thống mà cha ông đã vun đắp.

Để lan tỏa hơn nữa văn hóa dân tộc, hàng năm, UBND huyện Quốc Oai đã tích cực tổ chức các hội thi như: Nét đẹp bản Mường; biểu diễn cồng chiêng, dân ca; thể thao dân tộc thiểu số... thu hút đông đảo tầng lớp Nhân dân tham gia và cổ vũ, góp phần giáo dục ý thức cộng đồng, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc cho các thế hệ người Mường ở Quốc Oai.

Nếu ai đã có dịp về dự Hội thi Nét đẹp bản Mường và biểu diễn cồng chiêng trong đồng bào dân tộc thiểu số huyện Quốc Oai được tổ chức vào đầu tháng 11 năm 2020 vừa qua, mới thấy sức sống mãnh liệt của các làn điệu dân ca trong dòng chảy văn hóa dân tộc Mường nói chung và người Mường ở huyện Quốc Oai nói riêng. Những làn điệu dân ca Mường đã góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Theo Phó Trưởng ban Dân tộc TP Hà Nội Nguyễn Phúc Hải, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho đồng bào, thông qua bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống là một trong những nhiệm vụ trọng tâm thực hiện mục tiêu xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc của TP. Hàng năm, huyện Quốc Oai tổ chức các hội thi biểu diễn cồng chiêng và tổ chức lớp tập huấn cồng chiêng với mục đích giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Mường tại huyện Quốc Oai nói riêng, vùng đồng bào dân tộc của Thủ đô nói chung không bị nhạt phai.

Đó là một trong những hoạt động thiết thực góp phần thực hiện Nghị quyết số 12/NQ-CP của Chính phủ “Triển khai thực hiện Nghị quyết số 88/2019/QH14 ngày 18-11-2019 của Quốc hội về phê duyệt Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021- 2030” và Chương trình số 02-Ctr/TU của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nông dân”, Chương trình 04-Ctr/TU của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển văn hóa - xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thủ đô, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh”.