Đón Tết Mường ở vùng cao thành phố

Đặc biệt, những năm gần đây, bà con dân tộc Mường tại huyện Quốc Oai (Hà Nội) càng thêm vui mừng khi trở thành công dân của Thủ đô, đời sống kinh tế, văn hóa được cải thiện rõ rệt.

Khởi sắc đời sống người Mường

Những ngày cuối năm 2021, tỉnh lộ 446 từ cầu Vai Réo qua xã Đông Xuân (huyện Quốc Oai, Hà Nội) rực rỡ sắc màu của cờ Đảng, cờ Tổ quốc hân hoan đón chào xuân mới. Với dân số chỉ vỏn vẹn hơn 5.000 người, chủ yếu là đồng bào dân tộc Mường, xã Đông Xuân trước đây thuộc huyện Lương Sơn (Hòa Bình). Đến năm 2008, vùng đất này sát nhập thành một phần của thành phố Hà Nội và những người dân nơi đây trở thành công dân Thủ đô.

Thiếu nữ Mường trong trang phục truyền thống

Sự thay đổi đó mang lại những khởi sắc to lớn cho người dân và địa phương. Hệ thống cơ sở vật chất được thành phố đầu tư đồng bộ kéo theo các giá trị văn hóa, đời sống mỗi lúc một nâng cao. Tại Đông Xuân, sau hơn 10 năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 40% xuống chỉ còn hơn 2%. Từ địa phương dựa chủ yếu vào nông lâm nghiệp, nay trong cơ cấu kinh tế xã, ngành này chỉ còn chiếm 50%. Nhà nhà có điện, xe máy, ti vi. Trẻ em có thêm những lớp học mới khang trang.

Mặt khác, hàng năm, UBND huyện Quốc Oai tổ chức nhiều hội thi, sự kiện văn hóa như: Hội thi nét đẹp bản Mường; Hội thi thể thao dân tộc thiểu số; Ngày hội văn hóa thể thao dân tộc thiểu số; Biểu diễn cồng chiêng, dân ca… thu hút đông đảo người dân tham gia, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc. Ông Bùi Văn Sâm, Phó Chủ tịch UBND xã phải thốt lên rằng: “Cuộc sống của người dân Đông Xuân chưa bao giờ tốt đẹp như lúc này!”.

Để chuẩn bị cho bà con đón Tết, xã đã họp cán bộ chủ chốt toàn bộ 9 thôn, xóm để quán triệt nội dung chăm lo Tết cho các hộ nghèo, đảm bảo không có người dân nào "mất Tết". Ông Sâm vui vẻ cho biết thêm, năm nay việc mua sắm Tết của người dân thuận lợi hơn rất nhiều. Tất cả những mặt hàng thiết yếu đều được đưa về bày bán tại chợ Tết nên bà con không phải đi xa.

Tết Mường ấm no

Tết Nguyên đán sắp gõ cửa, ông Bùi Văn Sâm, Phó Chủ tịch UBND xã Đông Xuân, hồ hởi cho hay: “Cũng giống như các dân tộc anh em, đối với người Mường thì Tết Nguyên đán là quan trọng nhất trong năm. Chính bởi vậy, bà con chuẩn bị cho ngày Tết cổ truyền rất kỹ và chu đáo. Dù khó khăn, thiếu thốn đến đâu thì năm hết, Tết đến, các gia đình vẫn phải lo bằng được chục cân gạo nếp nương gói bánh chưng và vài cân thịt lợn, đôi con gà trống… để thắp hương tổ tiên. Gia đình nào con lợn thịt trong dịp Tết thì được coi là một năm “ăn nên làm ra”. Trong dịp Tết, hầu như nhà nào trong xã cũng tự nấu rượu để thết đãi khách. Khách đến nhà chúc Tết uống với nhau chén rượu thể hiện sự quý trọng và gần gũi…”.

Ông Bùi Văn Sâm (phải), Phó Chủ tịch UBND xã Đông Xuân( huyện Quốc Oai, Hà Nội) kể về Tết của người Mường

Theo phong tục, vào ngày mùng Một, sau khi sắp lễ, bày cỗ cúng tổ tiên, đồng bào Mường sẽ diện quần áo mới đi chúc Tết, chơi xuân. Ở xã Đông Xuân, vào những ngày đầu xuân năm mới diễn ra rất nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao mang đậm nét văn hóa dân tộc như múa sênh tiền, hát ví, hát dang, ném còn, bắn nỏ, đâm đuống... Các hoạt động vui chơi diễn ra trong suốt mấy ngày Tết không chỉ mang lại không khí vui tươi, phấn chấn sau một năm lao động vất vả mà còn thắt chặt thêm tình đoàn kết cộng đồng các dân tộc trong xã.

Trải qua nhiều năm tháng, nếp nhà sàn cổ truyền của người Mường với ánh lửa bập bùng trong những đêm đông đã thưa dần nhưng nhiều nét văn hóa mang đậm bản sắc như tục đụng lợn ăn Tết, lễ xéc bùa... vẫn được lưu giữ nguyên vẹn. Một số lễ hội, phong tục hiện đang được duy trì, phục dựng nhằm bảo tồn những giá trị truyền thống của người Mường, giúp các thế hệ đời sau thêm tự hào về lịch sử văn hóa của vùng đất này.

Tục trồng cây nêu trước nhà được nhiều gia đình duy trì như một nét đẹp trong ngày Tết cổ truyền là một ví dụ. Cây nêu được trồng cạnh ngõ ra vào, trong sân hay phía trước ngôi nhà sàn. Đây là biểu tượng văn hóa truyền thống mỗi dịp Tết đến, xuân về. Hiện nay, cây nêu thường được dựng kèm với lá cờ Tổ quốc để biểu thị tình yêu quê hương, đất nước của gia chủ.

Phó Chủ tịch UBND xã Đông Xuân bộc bạch: “Năm nay, người dân đón Tết Nhâm Dần trong niềm vui quê hương đổi mới từng ngày. Cuộc sống vật chất, tinh thần không ngừng được cải thiện. Mọi người bảo nhau cùng giữ gìn những nét văn hóa cổ truyền như sự biết ơn đối với các thế hệ đi trước; Đồng thời, cũng giáo dục con trẻ trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn những nét văn hóa của ông cha”.