Đại biểu Quốc hội chất vấn: Có nên bỏ cơ quan chủ quản của trường đại học?

Chiều 9/11, tại phiên chất vấn kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV, đại biểu Dương Minh Ánh, Hiệu trưởng Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội, đặt câu hỏi với Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam về vấn đề tự chủ đại học: “Qua câu chuyện của trường Đại học Tôn Đức Thắng, nhiều ý kiến cử tri cho rằng nên bỏ Bộ chủ quản thì việc tự chủ đại học của nước ta mới có thể tiến tới thành công được như mong muốn. Đề nghị Phó Thủ tướng nêu quan điểm về vấn đề này?”.

Đại biểu Dương Minh Ánh

Trả lời chất vấn đại biểu, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, đến thời điểm này, việc thực hiện tự chủ đại học mới được một số bước. Dù đạt được một số kết quả rất tốt nhưng còn nhiều việc phải làm, còn là một quá trình dài.

Theo Phó Thủ tướng, đại học không chỉ là nơi tạo ra tri thức mà còn là nơi làm việc và sinh hoạt của trí thức, có mặt bằng nhận thức cao hơn xã hội. Cũng vì thế, ở các nước trên thế giới đều nỗ lực xây dựng một mô hình quản trị đại học tiên tiến, đảm bảo tính dân chủ, sáng tạo, khoa học. Tự chủ đại học cũng nhằm mục tiêu đó.

Tuy nhiên, đã tự chủ thì luôn luôn phải gắn liền với trách nhiệm giải trình, mọi hoạt động của cơ sở giáo dục đại học phải được thực hiện theo pháp luật và những quy chế công khai, toàn xã hội giám sát rất chi tiết.

Mặt khác, tự chủ đại học không có nghĩa là nhà nước không đầu tư tiền nữa. Tự chủ đại học cũng không có nghĩa là không có quản lý mà phải quản lý bằng pháp luật.

Về việc có nên bỏ chủ quản của các trường đại học hay không? Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, với những nước có nền kinh tế chuyển đổi, trong đó có Việt Nam, khái niệm chủ sở hữu (chủ quản của đại học) không đơn thuần chỉ thuộc một cơ quan, tổ chức nào mà của toàn xã hội.

“Thực ra, trong luật pháp nước ta hiện nay đã không còn Bộ chủ quản. Chẳng hạn với trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội của đại biểu Ánh, chúng ta vẫn nói miệng là thuộc UBND TP Hà Nội hay UBND TP Hà Nội là cơ quan chủ quản của trường nhưng luật pháp nước ta hiện nay không có khái niệm chủ quản mà chỉ còn khái niệm cơ quan quản lý và cơ quan chủ sở hữu”, ông Đam nói.

Phân tích kỹ hơn, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, cơ quan quản lý của trường đại học tức là quản lý nhà nước và các mặt khác. Hiện nay, cơ quan quản lý trực tiếp của các trường chủ yếu chỉ quản lý về công tác cán bộ...

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam

Ông Đam cũng chỉ rõ, xu thế là như vậy nhưng còn phải sửa luật, phải chỉ đạo vì thực tiễn triển khai hiện vẫn còn rất nhiều vướng mắc. Chẳng hạn, liên quan đến thu tiền học phí, các khoản tiền tài trợ và việc chi học phí vẫn phải thực hiện các thủ tục coi như ngân sách Nhà nước hay về công tác cán bộ thì có việc liên quan đến tuổi giữ chức vụ của cán bộ trường…

“Thậm chí, về quản lý nhà nước của Bộ Giáo dục và Đào tạo, vẫn còn những câu chuyện như trường muốn mở mã ngành đào tạo mới thì có ràng buộc điều kiện về tỷ lệ giáo viên, tiến sĩ, giáo sư… Những việc này dần dần phải điều chỉnh”, Phó Thủ tướng nói.

Về giải pháp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, trước hết, tất cả các trường đại học tự chủ phải kiện toàn, thành lập mới Hội đồng trường. Thứ hai, tất cả các trường đều phải xây dựng một quy chế điều hành, tổ chức, hoạt động nội bộ rất chi tiết theo quy định pháp luật và công khai. Xu hướng là ủng hộ theo tự chủ.

Trả lời thêm câu hỏi liên quan đến việc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tiến hành cách chức Hiệu trưởng trường Đại học Tôn Đức Thắng, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, đây là một quyết định có ý kiến khác nhau. Tinh thần là Chính phủ rất công minh, ủng hộ tự chủ đại học, tạo điều kiện cho trường phát triển.

“Chúng tôi đã trao đổi với Bộ Tư pháp nhiều lần, khi chưa rõ ràng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ rất trách nhiệm, không lơ là nhưng rất cẩn trọng làm đúng quy định”, Phó Thủ tướng nói và khẳng định sau khi đoàn công tác làm việc tại trường Đại học Tôn Đức Thắng xong sẽ công khai kết quả để toàn dân biết.