Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh vi phạm nguyên tắc sử dụng vốn Nhà nước

Mới đây, Thanh tra TP Hồ Chí Minh đã có Thông báo Kết luận thanh tra (KLTT) về việc chấp hành các quy định pháp luật trong việc góp vốn vào Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh để thực hiện dự án trồng cao su tại Lào của các cổ đông trực thuộc UBND TP Hồ Chí Minh.

Thông báo KLTT của Thanh tra TP Hồ Chí Minh

Cụ thể, KLTT đã chỉ ra, trong quá trình triển khai thực hiện dự án, Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh có một số sai sót dẫn đến việc thực hiện dự án không đảm bảo tiến độ, mục tiêu, hiệu quả đầu tư đã được Bộ Kế hoạch và Đầu tư phê duyệt; Cũng như chưa thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ chính trị được Thành ủy, UBND TP Hồ Chí Minh giao.

Theo đó, tính đến thời điểm thanh tra, diện tích cao su còn lại đang được chăm sóc, khai thác là 1.035,84ha/10.000ha (đạt tỷ lệ 10,35%); Diện tích cao su sinh trưởng kém, ngưng chăm sóc được thanh lý là 1.802,84ha/2.838,64ha (chiếm tỷ lệ 63,51% so với diện tích thực hiện trồng cao su), với giá trị đã đầu tư cho phần diện tích này là 136,885 tỷ đồng, có khả năng gây mất vốn của các cổ đông; Trong đó, 72,13% vốn của 5 cổ đông Nhà nước trực thuộc UBND TP là vi phạm nguyên tắc đầu tư, quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp được quy định tại khoản 6 Điều 5 Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp năm 2014.

Thanh tra xác định, Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh thực hiện lập hồ sơ mời thầu chưa đầy đủ đối với các gói thầu tư vấn điều tra, khảo sát lập bản đồ thổ nhưỡng, phân hạng đất trồng cao su và lập dự án đầu tư với Công ty CP Xây dựng và Tư vấn Đầu tư; Không tiến hành lập hồ sơ mời thầu nhằm quy định các tiêu chí về đánh giá năng lực đối với đơn vị thầu thực hiện công tác khai hoang; Thực hiện không đúng thủ tục theo quy định của Luật Đấu thầu năm 2005 và các quy định pháp luật liên quan về đấu thầu đối với các gói thầu mua cây giống cao su, mua phân bón và thuốc bảo vệ thực vật…

Tiếp đó, trên cơ sở kế hoạch sản xuất hàng năm và dự toán kinh phí được Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh xây dựng trình Đại hội đồng cổ đông phê duyệt nhưng thực tế đã mua số lượng cây giống cao su nhiều hơn so với nhu cầu thực tế. Cùng với đó, sự chăm sóc, bảo quản không tốt cây giống dẫn đến 708.420 cây giống chết (chiếm tỷ lệ 34% lượng cây nhập vào vườn ươm) trong quá trình ươm giống, vận chuyển đi trồng mới, trồng dặm ngoài vườn cây. Điều này gây lãng phí trung bình khoảng 70,9% so với định mức thiết kế và việc chăm sóc cây giống.

Thanh tra TP Hồ Chí Minh còn cho rằng, ngay sau khi trồng, cây sinh trưởng kém, chết nhiều, phải trồng dặm với tỷ lệ rất cao (70%) nhưng Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh vẫn tiếp tục trồng ồ ạt mà không kiểm tra, nghiên cứu lại. Từ đó, công ty không xác định được nguyên nhân để kịp thời điều chỉnh dẫn đến thanh lý 4 đợt vào các năm 2012, 2013, 2016, 2017 gây thiệt hại (thanh lý diện tích 1.802,84ha/ 2.838,68ha, tương ứng giá trị đã đầu tư theo sổ sách là 136,885 tỷ đồng).

Đến nay, Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh không có văn bản hay biên bản làm việc với các đơn vị: Khảo sát điều tra thổ nhưỡng và phân hạng đất trồng cao su tại Lào; Đơn vị cung cấp giống cây trồng, xác định nguyên nhân cây chết hàng loạt và xác định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân để kịp thời khắc phục thiệt hại.

Song song đó, việc quản lý trồng và chăm sóc cao su, vườn ươm giao khoán cho các đội trưởng, đội phó tự thuê công nhân thực hiện. Tuy nhiên, công ty không cung cấp được hồ sơ kiểm tra, giám sát chứng minh việc có trồng và chăm sóc, sử dụng nguyên vật liệu của các đội theo đúng kỹ thuật. Mặt khác, một số chứng từ thanh toán không hợp lệ...

Theo Thanh tra TP Hồ Chí Minh, về hiện trạng của việc đầu tư trồng cây cao su (tại hai tỉnh Champasak và Attapư), một số khu vực không có cây cao su mà chỉ có cây rừng (gỗ giáng hương, gõ đỏ, móng bò... trên phần diện tích khoảng 111,18ha/1.774,02ha); Một số khu vực đã được thanh lý cây nhưng hiện trạng không có gốc cây cao su, do đó không có cơ sở xác định chính xác việc trồng cao su.

Ngoài ra, Thanh tra TP Hồ Chí Minh xác định công ty thực hiện đầu tư trồng cao su với tổng số chi phí là 30,79 tỷ Lak (thời kỳ này tương ứng khoảng 61,1 tỷ đồng) trên phần diện tích 785,16ha khi chưa được cơ quan có thẩm quyền nước Lào giao đất, ký hợp đồng thuê đất.

Đồng thời, Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh đã thực hiện khảo sát 2.100ha đất tại tỉnh Attapư (chi phí 739.768.687 Lak, tương đương khoảng 1,5 tỷ đồng) nhưng nhiều năm qua vẫn chưa xúc tiến được các bước tiếp theo. Hiện nay, chính quyền tỉnh Attapư đã giao đất cho đơn vị khác quản lý sử dụng khu đất mà công ty đã khảo sát, gây lãng phí chi phí đầu tư khảo sát, khả năng gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh cũng chưa đảm bảo tiến độ, mục tiêu và hiệu quả đầu tư so với dự án được Bộ Kế hoạch và Đầu tư phê duyệt tại Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cấp ngày 28/5/2009 và cam kết với Chính phủ hai nước Việt Nam - Lào.

Thanh tra TP Hồ Chí Minh còn cho rằng, công ty hạch toán số tiền gửi vào tài khoản doanh thu hoạt động tài chính và chi phí trả trước dài hạn chưa đúng quy định; Chuyển vốn cho công ty con tại Lào (bằng hình thức tiền mặt) với số lượng tiền mặt các lần đem qua cửa khẩu nhiều hơn quy định…

Đồng thời, về việc khai hoang, sổ sách kế toán của công ty không ghi nhận rõ khối lượng và số tiền thu từ khối lượng gỗ đã khai thác khi thực hiện khai hoang với diện tích 3.044,87ha/3.167,87ha tại tỉnh Champasak. Điều này cần phải được kiểm tra, xác minh để xác định số liệu, xử lý theo quy định.

Đối với các cổ đông góp vốn, Thanh tra TP Hồ Chí Minh xác định thực hiện góp vốn thành lập Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh nhưng thời gian góp vốn không đảm bảo tiến độ theo quy định tại khoản 1 và khoản 4 Điều 84 Luật Doanh nghiệp năm 2005.

Ngoài ra, các cổ đông là doanh nghiệp Nhà nước thiếu kiểm tra, giám sát các hoạt động của công ty trong việc thực hiện dự án; Không kịp thời báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của Thành ủy, UBND TP; Thực hiện không đầy đủ trách nhiệm, nhiệm vụ được giao.

Từ những kết luận nêu trên, Chánh Thanh tra TP Hồ Chí Minh đã kiến nghị và được Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh chỉ đạo giao Giám đốc Công ty Cổ phần Cao su TP Hồ Chí Minh thực hiện nghiêm các quy định về ngoại hối, Luật Doanh nghiệp, Luật Kế toán, Luật Đấu thầu và các quy định pháp luật liên quan hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty; Tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xem xét xử lý đối với các tổ chức, cá nhân có các sai sót được nêu tại KLTT.