Cần chú trọng nâng cao hiểu biết của cộng đồng và đội ngũ làm công tác phòng, chống thiên tai

Thông tin, truyền thông là nhiệm vụ chiến lược

Theo thống kê của Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống thiên tai, trong vòng 30 năm qua, trung bình mỗi năm thiên tai đã làm gần 400 người chết và mất tích, thiệt hại kinh tế 1,0 - 1,5% GDP. Tính trung bình 10 năm từ năm 2012 - 2021, có khoảng 230 người chết, mất tích thiệt hại kinh tế 22.632 tỷ đồng.

Rủi ro do thiên tai gây ra có xu hướng gia tăng do tác động của biến đổi khí hậu, sức ép từ sự gia tăng dân số, các tác động tiêu cực từ phát triển kinh tế xã hội và các hoạt động phát triển ở thượng nguồn cùng với sự chủ quan, thiếu kiến thức, kỹ năng phòng, chống thiên tai của bộ phận cán bộ và người dân. Nhiệm vụ phòng, chống thiên tai ngày một nặng nề hơn trước yêu cầu bảo vệ xã hội an toàn hơn.

Mưa lớn gây ngập ở Hà Nội vào tháng 5/2022

Trước những thách thức của thiên tai cực đoan, bất thường, công tác phòng, chống thiên tai ngày càng được Đảng và Nhà nước quan tâm triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, kết hợp hoạt động công trình và phi công trình, các hoạt động phòng, chống thiên tai từng bước chuyển từ bị động ứng phó sang chủ động phòng ngừa. Trong đó, công tác nâng cao nhận thức, hiểu biết về Luật Phòng chống thiên tai cho đội ngũ làm công tác phòng chống thiên tai và Nhân dân được đẩy mạnh và triển khai thực hiện, đạt nhiều kết quả.

Thực tế cho thấy, công tác truyền thông về phòng, chống thiên tai đã có những tiến bộ vượt bậc, góp phần nâng cao ý thức và hành động phòng, chống thiên tai của Nhân dân, thể hiện qua những con số về thiệt hại về người và tài sản do thiên tai đã giảm dần qua từng năm. Thiên tai năm 2021 đã làm 108 người chết và mất tích (giảm 70% so với năm 2020 và thấp nhất trong hàng chục năm vừa qua), thiệt hại về kinh tế trên 5.200 tỷ đồng (giảm 87% so với năm 2020). Từ đầu năm đến nay, thiên tai đã làm 96 người chết, mất tích, 63 người bị thương. Thiệt hại về kinh tế khoảng 4.072 tỷ đồng.

Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng, chống thiên tai Trần Quang Hoài, hoạt động tuyên truyền, truyền thông trong phòng chống thiên tai những năm gần đây có những bước chuyển biến tích cực về cả chất và lượng. Các hoạt động tuyên truyền đa dạng hơn, được kết hợp vào một số hoạt động văn hóa địa phương, các sự kiện, chương trình, dự án liên quan, góp phần đưa nội dung chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước đến được người dân.

Bên cạnh đó, các hoạt động đã bám sát thực tiễn, đáp ứng nhu cầu thông tin của cộng đồng, góp phần thúc đẩy thay đổi hành vi tích cực, chấp hành, tuân thủ pháp luật, sự chỉ đạo của chính quyền đối với người dân trong phòng chống thiên tai; Từ đó, giúp người dân chủ động và phối hợp tốt hơn với chính quyền trong công tác ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai.

Đồng bộ nhiều giải pháp trong tuyên truyền

Công tác truyền thông và nâng cao nhận thức, hiểu biết về Luật Phòng chống thiên tai cho đội ngũ làm công tác phòng chống thiên tai và Nhân dân được xác định là nội dung, giải pháp quan trọng, đi đầu trong phòng chống thiên tai. Các chuyên gia cho rằng, để triển khai các phương án hiệu quả, công tác thông tin, truyền thông phải được xác định là việc làm tiên quyết, đi trước một bước và phải đến được tất cả người dân.

Cứu hộ người dân vùng lũ lụt

Thời gian qua, Tổng cục Phòng, chống thiên tai đã phát động, tổ chức nhiều cuộc thi hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức cán bộ chính quyền các cấp và người dân về phòng, chống thiên tai và thích ứng biến đổi khí hậu thông qua việc lồng ghép các kiến thức, kỹ năng dưới hình thức mới, hấp dẫn. Có thể kể đến như Giải Báo chí toàn quốc về Phòng chống thiên tai; Cuộc thi Giải cứu trái đất - Trẻ em sáng tác nhân vật siêu anh hùng đẩy lùi thiên tai và biến đổi khí hậu; “Sáng tác lời mới cho làn điệu dân ca và nhạc cổ truyền về phòng chống thiên tai”; Cuộc thi viết về cuộc thi “Xung kích phòng, chống thiên tai”, cuộc thi ảnh và câu chuyện “Phụ nữ trước bão dông”…

Bên cạnh các phương tiện truyền thống, các phương thức tuyên truyền có nhiều cải tiến, việc ứng dụng các trang mạng xã hội, các ứng dụng trên thiết bị thông minh được đẩy mạnh, phát huy được hiệu quả; nâng cao năng lực cho các cấp, người dân, cung cấp kịp thời thông tin về tình hình thiên tai. Trang Facebook Thông tin Phòng, chống thiên tai có hơn 100 nghìn người theo dõi, Zalo có hơn 24 triệu tương tác, gửi 105 triệu tin nhắn hướng dẫn kỹ năng an toàn đến người dân trong các tình huống thiên tai khẩn cấp. Tài khoản Tiktok của Tổng cục Phòng, chống thiên tai cập nhật 3 video/tuần…

Chia sẻ với báo chí, Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng, chống thiên tai Trần Quang Hoài cho biết, thời gian tới, thiên tai vẫn sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, xu hướng cực đoan. Để nâng cao hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền trong phòng, chống thiên tai, góp phần giảm thiểu thiệt hạn đến mức thấp nhất, đòi hỏi các bộ, ngành, địa phương, lực lượng cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Một là, các đơn vị cần xây dựng, bồi dưỡng và củng cố đội ngũ cán bộ nòng cốt làm công tác thông tin, tuyên truyền; Đầu tư thích đáng nguồn lực và cơ sở vật chất, trang thiết bị cho công tác này trong cơ quan phòng chống thiên tai các cấp; Tăng cường sự phối kết hợp hoạt động với các cơ quan tuyên giáo, thông tin truyền thông, các ngành, các cơ quan thông tin đại chúng.

Lực lượng cán bộ được giao nhiệm vụ về tuyên truyền trong cơ quan phòng chống thiên tai cần từng bước gắn chặt hoạt động của mình với cán bộ chuyên trách trong cơ quan tuyên giáo, dân vận, thông tin truyền thông, đội ngũ phóng viên, biên tập viên là những người có ảnh hưởng tại cộng đồng.

Hai là, các đơn vị cần đưa nội dung tuyên truyền trong chiến lược quốc gia, đặc biệt là kế hoạch phòng chống thiên tai, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của tất cả các cấp từ trung ương đến địa phương; Xây dựng công tác và kế hoạch tuyên truyền cụ thể, phù hợp đối với 3 giai đoạn chuẩn bị - phòng ngừa - ứng phó và khắc phục hậu quả.

Ba là, các đơn vị giáo dục kiến thức và sự chấp hành pháp luật, chính sách của nhà nước như Luật Phòng chống thiên tai, Luật Đê điều…; Đẩy mạnh tuyên truyền thay đổi nhận thức đối với tất cả các cấp và người dân, chuyển từ tập trung ứng phó sang chủ động phòng ngừa và quản lý rủi ro thiên tai.

Bốn là, các đơn vị cải tiến nội dung, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền phù hợp với từng giai đoạn phòng chống thiên tai, phù hợp đặc điểm từng vùng, từng nhóm cộng đồng, nhất là các đối tượng dễ bị tổn thương; Hoạt động phòng ngừa gắn với công tác giáo dục, tập huấn, đào tạo, giúp cộng đồng hiểu biết về vai trò, ý nghĩa của công tác phòng ngừa trong giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản trước thiên tai.

Năm là, các đơn vị hoàn thiện chính sách, cơ chế và kế hoạch tăng cường sự phối hợp tại tất cả các cấp, ngành, sự tham gia các tổ chức xã hội, các cấp các ngành, các tổ chức trong nước, tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân, huy động nguồn nhân lực, kĩ thuật, tài chính để thực hiện; Tổ chức thực hiện có hiệu quả các chương trình, đề án, dự án đã và đang triển khai về công tác tuyền truyền, truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng.