Bộ trưởng Bộ Tài chính: Hiện tượng thao túng, làm giá cổ phiếu ngày càng tinh vi

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc vừa gửi đến các vị đại biểu Quốc hội báo cáo một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, trong đó có đề cập đến hoạt động của thị trường vốn, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua.

Theo báo cáo của Bộ trưởng Bộ Tài chính, thị trường vốn có tốc độ tăng trưởng bình quân trên 28,5%/năm giai đoạn 2016 - 2021, riêng năm 2021 là 33,2%.

Tính đến cuối quý I/2022, quy mô thị trường vốn đạt 134,5% GDP năm 2021. Trong đó, vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 93,8% GDP, quy mô thị trường trái phiếu Chính phủ là 22,7% GDP còn quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt 16,4% GDP; Qua đó đã cân bằng với thị trường tín dụng ngân hàng (quy mô dư nợ tín dụng là 131,8% GDP).

Theo người đứng đầu Bộ Tài chính, thông qua thị trường vốn, các chủ thể huy động được khối lượng vốn lớn cho đầu tư phát triển và sản xuất kinh doanh.

Tổng mức huy động vốn trên thị trường vốn năm 2021 đạt trên 1,12 triệu tỷ đồng (huy động vốn trái phiếu Chính phủ đạt trên 318 nghìn tỷ đồng; Huy động vốn của doanh nghiệp qua phát hành cổ phiếu, cổ phần hóa đạt khoảng 143,5 nghìn tỷ đồng; Phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt trên 637 nghìn tỷ đồng), tương đương 38,7% tổng vốn đầu tư toàn xã hội.

Trong 5 tháng đầu năm 2022, quy mô huy động vốn trên thị trường trái phiếu (cả Chính phủ và doanh nghiệp) là trên 250 nghìn tỷ đồng, tương đương cùng kỳ năm 2021.

Hiện nay, trên thị trường chứng khoán có 767 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ niêm yết, 858 cổ phiếu đăng ký giao dịch; 83 công ty chứng khoán, 44 công ty quản lý quỹ, 2 doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc (Ảnh: Media QH)

Số lượng tài khoản của nhà đầu tư là trên 5,2 triệu tài khoản, tăng 21,1% so với cuối năm 2021. Quy mô giao dịch bình quân trái phiếu Chính phủ 5 tháng đầu năm 2022 đạt 11.915 tỷ đồng/phiên, giá trị giao dịch bình quân cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đạt 28.745 tỷ đồng/phiên, tăng 8,1% so với bình quân năm 2021.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, trên thị trường cổ phiếu, thị trường chứng khoán phái sinh xuất hiện các hiện tượng thao túng giá, làm giá ngày càng tinh vi. Nhiều mã chứng khoán được đẩy giá lên cao không gắn với tình hình hoạt động kinh doanh. Nghĩa vụ công bố thông tin của một số doanh nghiệp đại chúng, công ty niêm yết, nhà đầu tư còn chưa đảm bảo chất lượng.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là thị trường chứng khoán tăng trưởng quá nhanh trong 2 năm gần đây (thanh khoản trên thị trường cổ phiếu năm 2021 tăng 258% so với bình quân năm 2020, số lượng tài khoản mở mới trong năm 2021 tương đương cả giai đoạn 2012-2020) phát sinh nhiều hành vi vi phạm tinh vi, gian lận quy định pháp luật.

Trong khi quy định về mức xử phạt còn nhẹ, chế tài xử phạt chưa đủ tính răn đe; Quy định về thẩm quyền của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước khi kiểm tra, thanh tra chưa đảm bảo khả năng giám sát toàn diện đối với những hành vi vi phạm mới phát sinh. Điều kiện phát hành trái phiếu và điều kiện trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại Luật Chứng khoán đang tương đối thấp.

Cùng với đó, về phát hành trái phiếu doanh nghiệp, nhận thức của nhà đầu tư còn hạn chế, đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân, mặc dù đã được thông tin, tuyên truyền, cảnh báo nhiều lần nhưng vẫn đầu tư theo tâm lý đám đông, theo tin đồn, chưa có kinh nghiệm phân tích, khả năng quản lý tài chính, đầu tư, thậm chí có nhiều cá nhân đã đầu tư theo hình thức hợp đồng góp vốn do đó không được coi là chủ sở hữu trái phiếu.

Mặt khác, tính tuân thủ và đạo đức nghề nghiệp của một số tổ chức cung cấp dịch vụ chưa cao, một số tổ chức trung gian (ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán) cung cấp thông tin không đầy đủ để lôi kéo khách hàng cá nhân; Có trường hợp hỗ trợ lập hồ sơ chào bán có thông tin chưa chính xác hoặc hỗ trợ hợp thức hóa hồ sơ xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp để được mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Về truyền thông, thị trường vẫn trong giai đoạn đầu phát triển nên còn bị ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố tâm lý; Trước tác động của các thông tin quốc tế và trong nước bất lợi, các tin đồn thất thiệt, lo ngại về yếu tố dòng tiền, áp lực lạm phát nên thị trường chứng khoán có nhiều phiên giảm mạnh thời gian gần đây.