Áp dụng giao dịch điện tử tới tất cả hoạt động của đời sống xã hội

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trình bày tờ trình

Ngày 19/9, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục chương trình Phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 9/2022, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi).

Bảo đảm an ninh, an toàn thông tin mạng

Trình bày tờ trình về dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, dự án sửa đổi lần này một mặt kế thừa các quy định hiện còn giá trị tại Luật Giao dịch điện tử năm 2005. Mặt khác, dự án đã hoàn thiện các chính sách bảo đảm các giao dịch điện tử an toàn, tin cậy, có giá trị pháp lý; Thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa giao dịch điện tử của các cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân.

Đáng lưu ý, Luật Giao dịch điện tử quy định về những thành tố cơ bản có giá trị pháp lý sử dụng đế thực hiện giao dịch bằng phương tiện điện tử, không quy định lại nội dung đã được pháp luật khác quy định.

“Luật Giao dịch điện tử không làm thay đổi về trách nhiệm quản lý của các bộ, ngành trong các lĩnh vực. Các bộ, ngành thực hiện quản lý nhà nước về nội dung giao dịch trong các lĩnh vực trên môi trường thực ra sao thì lên môi trường điện tử vẫn sẽ chịu trách nhiệm quản lý đúng theo lĩnh vực đó”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu rõ.

Liên quan đến những nội dung cụ thể, một điểm mới quan trọng của dự án sửa đổi là mở rộng phạm vi điều chỉnh, áp dụng cả đối với việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; Quyền sở hữu nhà và các bất động sản khác, văn bản về thừa kế, giấy đăng ký kết hôn, quyết định ly hôn, giấy khai sinh, giấy khai tử... Nói cách khác, phạm vi áp dụng giao dịch điện tử đã “phủ kín” tất cả hoạt động của đời sống xã hội.

Việc mở rộng này dựa trên cơ sở hiện nay công nghệ số đã sẵn sàng, phổ biến, an toàn, tin cậy, đáp ứng được yêu cầu đặt ra và bổ sung quy định pháp lý về dịch vụ tin cậy trong luật.

Một nội dung khác là dịch vụ tin cậy trong giao dịch điện tử. Chương 3 dự án Luật tập trung vào giá trị pháp lý của chữ ký điện tử và dịch vụ tin cậy trong giao dịch điện tử. Dự án Luật cơ bản không thay đổi về nguyên tắc so với Luật Giao dịch điện tử năm 2005, nhưng đã chi tiết hóa việc sử dụng, công nhận chữ ký điện tử nước ngoài.

Về dịch vụ tin cậy, trong khi Luật Giao dịch điện tử năm 2005 chỉ quy định dịch vụ chứng thực chữ ký điện tử, trong khi dự thảo sửa đổi đã quy định về “dịch vụ tin cậy”. Liên quan an toàn thông tin và an ninh mạng trong giao dịch điện tử, dự án dẫn chiếu, yêu cầu tuân thủ các quy định của pháp luật về an toàn thông tin mạng và an ninh mạng và bổ sung quy định về an toàn thông điệp dữ liệu.

Nhất trí với sự cần thiết sửa đổi Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho rằng, cần nghiên cứu thể chế hóa cụ thể hơn chủ trương “ngăn chặn kịp thời các tác động tiêu cực cả về kinh tế và xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội trên không gian mạng” như yêu cầu của Nghị quyết số 52-NQ/TƯ ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị.

Ông Lê Quang Huy cho biết, nhìn chung, dự án Luật đã bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, Hiến pháp năm 2013. Tuy nhiên, dự án Luật không quy định nội dung giao dịch, chỉ quy định những nguyên tắc chung làm cơ sở pháp lý cho việc chuyển đổi các giao dịch trực tiếp truyền thống sang môi trường điện tử.

Dự án Luật có mối quan hệ với rất nhiều pháp luật khác có liên quan, do đó, cần hết sức chú trọng đến tính đồng bộ, thống nhất. Các nội dung có liên quan đến an ninh, an toàn mạng và thông tin mạng cần được quy định đầy đủ, chặt chẽ nhưng bảo đảm nguyên tắc không làm phát sinh thêm các thủ tục hành chính, gây khó khăn, cản trở các giao dịch điện tử.

Trên cơ sở đó, Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát cẩn trọng, kỹ lưỡng, toàn diện dự án Luật, bảo đảm thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành.

Toàn cảnh phiên họp

Việc áp dụng hợp đồng điện tử vẫn còn nhiều hạn chế

Tại phiên họp, các đại biểu đã tập trung thảo luận một số nhóm vấn đề như: Về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng; Thông điệp dữ liệu; Dịch vụ tin cậy; Giao kết và thực hiện hợp đồng điện tử; Giao dịch điện tử của cơ quan nhà nước; Hệ thống thông tin phục vụ giao dịch điện tử…

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhất trí với các ý kiến cho rằng, cơ quan soạn thảo cần rà soát, chỉnh lý nội dung giải thích từ ngữ bảo đảm chính xác, dễ hiểu, thống nhất với luật mẫu về thương mại điện tử của Ủy ban Liên hợp quốc về Luật Thương mại quốc tế và Công ước của Liên hợp quốc về sử dụng chứng từ trong hợp đồng quốc tế.

Trong khi đó, Trưởng ban Công tác đại biểu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, dịch vụ chứng thực chữ ký số đóng vai trò là hạ tầng định danh và xác thực của giao dịch điện tử. Tuy nhiên, việc sử dụng chữ ký số hiện nay chưa phổ biến, chi phí sử dụng dịch vụ còn cao, phạm vi áp dụng hạn chế. Do đó, đại biểu nhất trí với các ý kiến đề nghị nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung để các quy định có liên quan đến nội dung này trong dự án Luật có tính khả thi.

Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ trong những năm gần đây, việc thực hiện các giao kết, hợp đồng điện tử trở nên rất phổ biến. Tuy nhiên, việc áp dụng hợp đồng điện tử vẫn còn gặp nhiều hạn chế do những khó khăn trong việc xác định giá trị pháp lý, phạm vi trách nhiệm để giải quyết khi xảy ra tranh chấp giữa các bên...

Nhiều đại biểu đề nghị nghiên cứu, cân nhắc bổ sung trong dự án Luật quy định về các giai đoạn giao kết hợp đồng điện tử; Hiệu lực của hợp đồng điện tử; điều kiện để hợp đồng điện tử có hiệu lực; Thời điểm có hiệu lực của hợp đồng; Các trường hợp xác định hợp đồng điện tử vô hiệu; Các loại hợp đồng điện tử mẫu trong các trường hợp giao dịch khác nhau; Hoạt động chứng thực giao dịch và hợp đồng điện tử.