Xem xét bỏ barie tại các trạm thu phí không dừng

Đã đủ điều kiện để bỏ barie

Từ ngày 1/8/2022 tất cả tuyến cao tốc trên toàn quốc triển khai dịch vụ thu phí không dừng (ETC). Việc đưa hệ thống ETC vào sử dụng giúp tiết kiệm cho xã hội hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm cũng như mang lại nhiều lợi ích cho người dân, doanh nghiệp và cả cơ quan quản lý Nhà nước.

Sau hơn 1 năm triển khai thu phí không dừng vẫn có nhiều thời điểm xảy ra trục trặc kỹ thuật. Song, nhìn chung, hệ thống ETC đã được vận hành khá trơn tru dần dần khắc phục được các sự cố kỹ thuật.

Mặt khác, chỉ sau một thời gian ngắn tỉ lệ phương tiện dán thẻ ETC đã tăng nhanh chóng. Thống kê của Bộ Giao thông Vận tải cho thấy, tới nay đã có khoảng 96% phương tiện đã hoàn thành việc dán thẻ ETC.

Có thể thấy rằng, tiện ích mà dịch vụ ETC mang lại hiệu quả hơn so với phương thức thủ công trước đây, tình trạng ùn tắc tại trạm thu thu phí cũng đã giảm.

Sau hơn 1 năm áp dụng thu phí không dừng trên các tuyến cao tốc, tỉ lệ phương tiện dán thẻ và nộp tiền vào tài khoản đạt khoảng 96%

Đại diện Phòng Khoa học, Công nghệ, Môi trường và Hợp tác quốc tế, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết: Theo chủ trương của Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải, thu phí không dừng có 4 giai đoạn: Trong đó khi số phương tiện dán thẻ thu phí không dừng đạt trên 90% có thể chuyển sang giai đoạn 2.

Giai đoạn 2 là vẫn còn barie nhưng khách hàng có thể trả tiền phí sau khi đi qua trạm. Giai đoạn 3 là bỏ barie và giai đoạn 4 là bỏ barie và bỏ trạm thu phí, chỉ có các thiết bị ETC treo trên giá long môn để xe qua tự do. Với việc đã có khoảng 96% phương tiện hoàn thành dán thẻ ETC thì dự án thu phí không dừng gần như đã đủ điều kiện để chuyển sang giai đoạn 2.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, trong 4 giai đoạn trên, việc chuyển từ giai đoạn 1 sang giai đoạn 2 là khó khăn nhất, cần có hành lang pháp lý chuẩn. Do vậy, Quyết định số 19/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng về ETC cần được nâng lên thành nghị định để có hiệu lực pháp lý cao hơn.

Cần xây dựng hành lang pháp lý nghiêm ngặt

Mới đây, đại diện Bộ Giao thông vận tải cho biết, hiện cơ quan này yêu cầu các đơn vị chuẩn bị cho giai đoạn II và giai đoạn III của Đề án là thu phí mở, bỏ barie tại các trạm thu phí.

Để thực hiện điều này việc trước tiên là cần điều chỉnh lại phần mềm và hệ thống thiết bị bởi khi bỏ barie tại các trạm thu phí, tốc độ xe chạy sẽ tăng lên, nhất là trên cao tốc. Về kỹ thuật không phức tạp tuy nhiên việc bỏ barie cũng cần phải có qui định cho phép chủ phương tiện trả phí sau.

Đồng thời, cần có chế tài xử lý với những trường hợp chủ phương tiện chây ì trong việc trả phí. Dự thảo Luật Đường bộ dự kiến sẽ trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp tới đây và sẽ được đưa vào kỳ họp của tháng 5/2024 để xem xét thông qua.

Bộ Giao thông vận tải yêu cầu các đơn vị chuẩn bị cho giai đoạn II và giai đoạn III của Đề án là thu phí mở, bỏ barie tại các trạm thu phí.

Các chuyên gia cho rằng, về mặt kỹ thuật thì hiện tại đã đủ điều kiện để bỏ barie tại các trạm thu phí không dừng. Tuy nhiên, vướng mắc lớn nhất chính là chưa có hành lang pháp lý để truy thu các trường hợp chủ phương tiện trả sau nhưng cố tình chây ì trong việc thanh toán.

Do đó, Bộ Giao thông vận tải cần khẩn trương xây dựng hành lang pháp lý, trong đó cần xác định đơn vị gánh chịu rủi ro khi chủ phương tiện nợ đọng tiền phí, mà còn là hành lang pháp lý và cơ chế phối hợp để truy thu chủ phương tiện chây ì trong việc trả phí. Với các dự án BOT, có hàng loạt chủ thể liên quan, từ các ngân hàng, các nhà đầu tư BOT, đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí không dừng…

Thực tế có những trường hợp không đòi được phí khi xe bị đánh cắp, bị tai nạn, hỏng xe không thể sử dụng, xe biển nước ngoài, không có tài khoảng thu phí không dừng… Trong khi với ngân hàng thương mại thì thiếu 10.000 đồng tiền thu phí BOT cũng là phần thiếu nợ.

Bộ Giao thông vận tải đang nghiên cứu, đề xuất chuyển Quyết định số 19/2020 của Thủ tướng Chính phủ về thu phí không dừng thành nghị định. Khi đó, trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của các bên liên quan, như các ngân hàng, các doanh nghiệp BOT, các nhà cung cấp dịch vụ sẽ được phân định rõ.

Ghi nhận thực tế tại nhiều quốc gia trên thế giới cho thấy, biện pháp phổ biến nhất là quy định ai đang đứng tên trong đăng ký xe thì chịu trách nhiệm trả phí, giống như hình thức phạt nguội hiện nay. Với chế tài này, người bán xe chưa sang tên cũng sẽ phải nộp phí rồi tự thỏa thuận với chủ xe mới về thủ tục sang tên, tiền nợ phí; Người cho mượn xe, cho thuê xe cũng có trách nhiệm nộp phí trả sau thay vì tranh luận xe mua lại, xe mượn, xe đi thuê.