UBND TP Hội An có đang thi hành án ngược với bản án đã có hiệu lực pháp luật?

Đất thổ cư vẫn đang là vấn đề nóng tại các phiên tòa tại Quảng Nam (Ảnh minh họa)

Liên quan đến 2 bản án hành chính có hiệu lực pháp luật, UBND thành phố Hội An đã ra thông báo thi hành xong bản án cho hộ bà Đỗ Thị Thể và ông Hồ Mua (cùng trú tại TP Hội An). Tuy nhiên, các hộ dân trên đều không đồng tình và cho rằng chính quyền thành phố đang cố tình không thi hành bản án, hoặc thi hành ngược với bản án có hiệu lực pháp luật.

Phải thụ lý và giải quyết theo nhận định của bản án

Theo Bản án số 28/2021/HC-ST ngày 10/6/2021 và Bản án số 77/2021/HC-ST ngày 28/9/2021, TAND tỉnh Quảng Nam đã tuyên: Buộc “UBND thành phố Hội An xác định lại diện tích đất ở” cho hai hộ gia đình bà Đỗ Thị Thể và hộ ông Hồ Mua. Tuy nhiên, UBND thành phố Hội An viện dẫn Thông báo số 499/TB-UBND ngày 5/10/2021 của UBND tỉnh Quảng Nam (không phải là văn bản quy phạm pháp luật) để từ chối việc xác định lại diện tích đất ở theo bản án có hiệu lực.

Sau nhiều lần kiến nghị UBND thành phố xem xét lại việc thi hành nhưng bất thành, hộ gia đình bà Thể và gia đình ông Mua, cho rằng UBND thành phố Hội An thi hành không đúng bản án, hoặc cố tình không thi hành bản án, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

Ngày 14/4/2023 vừa qua, ông Nguyễn Minh Lý – Phó chủ tịch UBND thành phố Hội An ký ban hành Thông báo số 77/BC-UBND báo cáo kết quả thực hiện các nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Nam tại Công văn số 2092/UBND-TH ngày 10/4/2023, về việc thông tin trả lời các nội dung trao đổi, phản ánh của báo Tuổi trẻ Thủ đô theo đơn thư bạn đọc tại cuộc họp báo Quý II của UBND tỉnh Quảng Nam ngày 4/4/2023, liên quan đến Bản án số 77/2021/HC-ST ngày 28/9/2021 theo đơn khởi kiện là bà Đỗ Thị Thể và Bản án số 28/2021 ngày 6/10/2021 theo đơn khởi kiện của ông Hồ Mua.

Thông báo số 77/BC-UBND Báo cáo kết quả thực hiện các nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Nam tại Công văn số 2092/UBND-TH ngày 10/4/2023, về việc thông tin, trả lời các nội dung trao đổi, phản ánh của báo Tuổi trẻ Thủ đô tại cuộc họp báo Quý II

Theo nội dung của Thông báo số 77, UBND thành phố Hội An cho rằng, đã tổ chức thực hiện đầy đủ theo đúng nội dung của bản án tuyên xử bằng Thông báo số 392/TB-UBND ngày 2/8/2022 cho bà Đỗ Thị Thể và Thông báo số 335/TB-UBND ngày 5/7/2022 cho gia đình ông Hồ Mua.

Nội dung của các thông báo này đều cho rằng, trường hợp của ông Mua và bà Thể không đủ điều kiện để công nhận đất ở. Căn cứ để UBND thành phố Hội An ban hành các thông báo trên là dựa vào Kết luận thanh tra số 927/KL-BTNMT ngày 6/3/2019 của Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT): “Các trường hợp kê khai đăng ký theo Hồ sơ 299/TTg của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn thành phố Hội an không phải là một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất được quy định tại Khoản 1, 2 và 3 Điều 100 Luật Đất đai 2013 và Điều 18 Nghị định 43/2014/NĐ-CP đề làm căn cứ công nhận đất ở”.

Từ các căn cứ Luật Đất đai 2013, Nghị định 43/2014/NĐ-CP và Nghị định 01/2017/NĐ-CP, Kết Luận Thanh tra Bộ TN&MT, Thông báo số 449/TB-UBND ngày 5/10/2021 về Kết luận của ông Trần Văn Tân – cựu Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam (đã bị khởi tố, bắt tạm giam trong vụ chuyến bay giải cứu) để khẳng định: Người bị kiện đã tổ chức thực hiện đúng và đầy đủ nội dung các bản án có hiệu lực của TAND tỉnh Quảng Nam.

Tuy nhiên, trao đổi với PV báo Tuổi trẻ Thủ đô, ông Trần Đức - chấp hành viên thi hành án Dân sự tỉnh Quảng Nam cho rằng: Bản án của tòa từ ghi nhận đến xét thấy, nguyên nhân rồi mới đến quyết định nhưng những người thực hiện, họ (UBND TP Hội An - PV) chỉ đọc những dòng quyết định của tòa để thực hiện nên không đáp ứng được yêu cầu của Nghị định 71 và Luật tố tụng Hành chính.

“Việc hủy hay làm bất cứ việc gì cũng phải khôi phục lại tình trạng ban đầu. Không phải ra quyết định hủy văn bản là đã thực hiện xong mà phải thụ lý và giải quyết theo nhận định của bản án”, ông Đức giải thích.

Cũng theo ông Đức, họ (chính quyền TP Hội An – PV) lấy lí do quyết định của tòa tuyên chỉ đến mức độ đó nên họ không thực hiện những bước tiếp theo, bên thi hành án thì thấy bản án rất rõ ràng, nhưng quan điểm của cơ quan hành chính họ dựa vào quyết định thôi chứ họ không đọc phần nhận định, xét thấy, tranh luận, bởi họ đâu có tham gia tranh luận mà ủy quyền, cử người tham gia. Quan điểm của cơ quan thi hành án đối với vụ việc này là phải tổ chức giải quyết.

HĐXX Tòa án Nhân dân tỉnh Quảng Nam chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Hồ Mua

Kết luận của UBND tỉnh có phải là văn bản quy phạm pháp luật?

Liên quan đến việc thi hành án đối với 2 bản án hành chính này, Luật sư Trương Công Nguyễn Anh Phiệt - Đoàn Luật sư TP Đà Nẵng cho rằng, phải xác định rõ kết luận thanh tra của Bộ TN&MT và Thông báo số 449/TB-UBND ngày 5/10/2021 về kết luận của ông Trần Văn Tân – cựu Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam có phải là văn bản quy phạm pháp luật hay không?

Thứ hai, nội dung yêu cầu cốt lõi theo đơn khởi kiện của ông Hồ Mua và bà Đỗ Thị Thể là yêu cầu TAND tỉnh Quảng Nam, buộc UBND thành phố Hội An thực hiện thủ tục xác định lại diện tích đất ở cho hộ gia đình theo quy định tại Điều 103 Luật Đất đai 2013 trên cơ sở người sử dụng đất đã thực hiện thủ tục kê khai, đăng ký hồ sơ theo Chỉ thị 299/TTg.

Cũng theo Luật sư Phiệt, qua nhận định của TAND tỉnh Quảng Nam đối với 2 vụ án hành chính này cho thấy, HĐXX đã thẩm tra hồ sơ kê khai đăng ký đất đai của người khởi kiện và nhận định hồ sơ đăng ký theo Chỉ thị 299/TTg của Thủ tướng Chính phủ là một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất được quy định tại khoản 1, 2, 3 Luật Đất đai. Theo đó, ông Hồ Mua và bà Đỗ Thị Thể được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có mục đích sử dụng đất ở và đất vườn, chưa ghi rõ diện tích đất ở.

Ông Hồ Mua, bà Đỗ Thị Thể sử dụng đất có đăng ký theo Chỉ thị 299/TTg của Thủ Tướng Chính phủ và đã cung cấp hồ sơ kê khai đất đai qua các thời kỳ, là thuộc một trong các loại giấy tờ theo quy định tại khoản 1,2,3 Điều 100 Luật Đất đai. Theo quy định tại Điều 103 Luật Đất đai và khoản 4 Điều 24 Nghị định 43/2014/NĐ-CP thì ông Hồ Mua, bà Đỗ Thị Thể có quyền nộp đơn đề nghị xác định lại diện tích đất ở”.

Từ đó, tòa án đã áp dụng các quy định pháp luật liên quan để tuyên xử: Chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện và buộc UBND thành phố Hội An xác định lại diện tích đất ở theo đúng quy định pháp luật. Như vậy, cùng điều kiện xác định lại diện tích đất ở theo Điều 103 Luật Đất đai, bản án TAND tỉnh Quảng Nam đã tuyên xác định 2 hộ gia đình này đủ điều kiện xác định lại diện tích đất ở.

Công văn của Ban Nội chính tỉnh ủy Quảng Nam liên quan đến thi hành 2 bản án

"Còn việc UBND thành phố Hội An ban hành các Thông báo số 392/TB-UBND ngày 2/8/2022 cho bà Đỗ Thị Thể và Thông báo số 335/TB-UBND ngày 5/7/2022 cho gia đình ông Hồ Mua cho rằng, yêu cầu xác định lại diện tích đất ở là không có cơ sở xác định lại diện tích đất ở theo Điều 103 Luật Đất đai là đang đi ngược lại với bản án có hiệu lực pháp luật; thi hành không đúng bản án của TAND tỉnh Quảng Nam; chưa bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện, người được thi hành án", luật sư Phiệt nêu quan điểm.

Cần phải nói thêm rằng, xuất phát từ việc UBND thành phố Hội An, cho rằng thẩm quyền xác định lại diện tích đất ở không thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện là chưa nhận thức đúng đắn quy định của pháp luật. Do đó, UBND thành phố Hội An cần phải xem xét trách nhiệm của cơ quan Tài nguyên và Môi trường, có hay không cố tình gây khó khăn cho công dân khi họ thực hiện quyền và nghĩa vụ của Người sử dụng đất theo luật định.

Việc xác định sai thẩm quyền là một tiền lệ rất nguy hiểm trong công tác quản lý nhà nước, đặc biệt là trong lĩnh vực nhạy cảm và phức tạp như đất đai.

Cũng theo Thông báo số 77/BC-UBND ngày 14/4/2023 của UBND thành phố Hội An gửi cho UBND tỉnh Quảng Nam cho rằng: “Một số bản án liên quan đến công nhận đất ở do TAND các cấp tuyên xử chưa rõ, gây khó khăn cho cơ quan hành chính trong việc thi hành án”.

Tuy nhiên, nếu thật sự UBND thành phố thấy bản án chưa rõ thì có quyền gửi TAND nơi xét xử để được giải thích bản án theo quy định, chứ không thể đi ngược lại với nội dung bản án rồi khẳng định đã thi hành đúng bản án đã tuyên xử.