Tạo cơ hội "giữ chân" người lao động tham gia bảo hiểm xã hội

Nghiên cứu quy định chặt chẽ hơn

Thảo luận về dự Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), còn nhiều ý kiến khác nhau về rút bảo hiểm xã hội một lần. Cụ thể, dự thảo Luật do Chính phủ trình Quốc hội có 2 phương án.

Phương án 1: Người lao động được chia làm 2 nhóm. Nhóm 1 tiếp tục được áp dụng hưởng bảo hiểm xã hội một lần như quy định tại Nghị quyết của Quốc hội về việc thực hiện chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động: Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội trước khi Luật có hiệu lực (dự kiến 1/7/2025), sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện; khác với quy định hiện hành là dự thảo Luật có quy định quyền lợi bổ sung nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận bảo hiểm xã hội một lần. Nhóm 2, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội từ ngày Luật có hiệu lực trở đi thì không được áp dụng quy định này.

Đại biểu Lý Tiết Hạnh (Đoàn Bình Định) phát biểu

Phương án 2: Người lao động được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.

Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Xã hội ủng hộ phương án 1 của Chính phủ đề xuất, song đề nghị Chính phủ dự báo tác động tới một bộ phận người lao động và những phát sinh khi Luật có hiệu lực thi hành; đồng thời, nghiên cứu quy định chặt chẽ hơn, theo hướng có thể giảm quyền lợi nếu hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Có ý kiến đồng tình với phương án 2 với lý do không tạo “lát cắt” giữa các đối tượng tham gia trước và sau khi luật này có hiệu lực. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Xã hội thấy rằng, với việc quy định người lao động chỉ được giải quyết một phần thời gian đóng nên có tâm lý bị giảm, hạn chế quyền lợi, điều này có thể dẫn đến phản ứng tập thể của người lao động và có thể gia tăng đột biến số người đề nghị hưởng BHXH một lần trước khi luật này có hiệu lực thi hành.

Đồng thời, phương án này cũng không giải quyết triệt để được việc rút BHXH một lần, không giải quyết được thực trạng một người có nhiều lần hưởng BHXH một lần thời gian qua.

Cân nhắc thời điểm thông qua luật

Thảo luận về dự thảo Luật, đại biểu Ma Thị Thúy (Đoàn Tuyên Quang) cho rằng, nhóm lao động công nghệ như tài xế công nghệ, shipper, bán hàng online cần được đưa vào các trường hợp đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc bởi nhóm lao động này hiện nay có đến vài trăm nghìn người, công việc ổn định, thu nhập thậm chí cao hơn nhóm lao động phổ thông làm việc trong các doanh nghiệp.

Theo chương trình, dự luật sẽ được Quốc hội xem xét bấm nút thông qua tại kỳ họp thứ 7 tới. Tuy nhiên, đại biểu Ma Thị Thúy (Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang) đề nghị Quốc hội, Chính phủ cân nhắc thông qua dự luật này sau khi cải cách chính sách tiền lương; tức là nên thông qua tại kỳ họp thứ 8 (vào tháng 10/2024), thay vì tại kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2024).

“Khi chính sách tiền lương đi vào ổn định thì cơ sở quy định các chính sách về bảo hiểm xã hội sẽ bảo đảm phù hợp, khả thi, tránh vừa thông qua luật đã rà soát, sửa đổi ngay”, đại biểu Ma Thị Thúy nói.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry (Đoàn Bạc Liêu) phát biểu

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Hoa Ry (Đoàn Bạc Liêu) cùng đề nghị cần cân nhắc thời điểm thông qua dự thảo luật trước hay sau khi thực hiện cải cách tiền lương từ 1/7/2024. Các đại biểu cho rằng, cải cách tiền lương là chính sách tác động mạnh đến nhiều lĩnh vực, nhiều lao động toàn xã hội, cần có thời gian triển khai cải cách tiền lương để điều chỉnh, xử lý những vấn đề phát sinh nếu có, phù hợp với thực tiễn.

Cơ bản ủng hộ phương án 1, đại biểu Lý Tiết Hạnh (Đoàn Bình Định) đề nghị khi xem xét các trường hợp rút bảo hiểm xã hội một lần cần có quy trình đánh giá thêm việc phương án này đã đáp ứng được nhu cầu tài chính trước mắt của người lao động chưa; làm sao để người lao động cần phải cân nhắc giữa lợi ích và thiệt thòi khi rút bảo hiểm xã hội một lần; trường hợp bất khả kháng nhà nước cần có chính sách hỗ trợ về tín dụng cho người lao động.