Phillipines: Điểm nóng toàn cầu về buôn bán nội tạng

Những khu ổ chuột ở thủ đô Manila thường là nơi diễn ra các hoạt động buôn bán nội tạng bất hợp pháp.

“Thợ săn thận”

Buôn bán nội tạng là một hoạt động phạm tội có tổ chức ở Philippines. Nó phát triển là do sự nghèo đói lan rộng và sự gia tăng số bệnh nhân mắc bệnh thận. Theo thống kê, trong năm 2016 đã có 21.535 bệnh nhân người Philippines phải chạy thận, tăng từ 9.716 trường hợp trong năm 2010.

Reyna là một trong nhiều “thợ săn thận” ở Philippines. Cô thường đi đến những khu vực nghèo nhất ở thủ đô Manila để tìm người hiến tạng. Theo luật pháp của Philippine, hành động của Reyna có thể cấu thành tội buôn người để lấy nội tạng.

Với tội danh này, cô có thể phải nhận mức án 20 năm tù. Tuy nhiên, sự nghèo khổ đã khiến cô không còn lựa chọn nào khác.

Reyna làm công việc trung gian để hưởng hoa hồng. Việc của cô là tìm những người hiến tạng tiềm năng. Sau đó đề đưa họ đi kiểm tra sức khoẻ khi có người đặt hàng. Mỗi lần đưa người hiến đi khám sức khỏe, cô nhận được 500 peso, tương đương khoảng 10 USD.

Các ứng viên phải vượt qua một loạt các xét nghiệm sức khỏe và chụp x-quang trước khi bất kỳ ca cấy ghép nào có thể diễn ra. Quá trình này có thể mất một năm để hoàn thành nhưng mang lại cho cô cơ hội kiếm tiền hấp dẫn.

Phần lợi nhuận đủ hấp dẫn để Reyna tham gia vào hoạt động buôn bán nội tạng bất hợp pháp tại Philippines. Hoạt động này vốn đã phát triển nhiều thập kỷ qua tại quốc gia này với con mồi là những người dân nghèo và dễ bị tổn thương.

“Chính phủ thực sự không thể chặn được. Họ không thể cấm những người đang có nhu cầu và những người đang cố kiếm sống qua ngày”, Reyna nói.

Reyna cho biết đơn hàng mới nhất đến từ một công chức đã nghỉ hưu đang bị suy thận nặng. Ông đang sống nhờ lọc máu và sẵn sàng trả 120.000 peso (2.300 USD) cho một quả thận khỏe mạnh từ người hiến tặng còn sống.

Khó để xoá bỏ hoàn toàn

Philippines vốn nổi tiếng là một trong những điểm nóng toàn cầu về buôn bán nội tạng. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, năm 2007, Philippines được mệnh danh là một trong những quốc gia xuất khẩu nội tạng cùng với Ấn Độ, Pakistan, Trung Quốc, Ai Cập và Colombia.

Chính phủ Philippines đã mạnh tay hơn bằng cách ban hành một đạo luật chống buôn người nghiêm ngặt vào năm 2009. Theo WHO, chính sách này góp phần làm giảm tỷ lệ ghép tạng từ người hiến tặng còn sống. Tuy nhiên, hoạt động của thị trường ngầm này vẫn chưa được xoá bỏ hoàn toàn.

Hiện nay, hoạt động buôn bán nội tạng bất hợp pháp đang được Hội đồng Liên ngành chống Buôn bán Nội tạng (IACAT) thuộc Bộ Tư Pháp giám sát.

Yvette T Coronel, Phó giám đốc điều hành của IACAT cho biết: “Từ đầu năm 2019 đến nay, có 51 vụ buôn bán nội tạng được theo dõi bởi Ban thư ký IACAT. Tuy nhiên, tất cả các vụ việc chỉ được lưu trữ hồ sơ bởi chưa ai trong số những người liên quan bị bắt giữ”.

Trên thực tế, cơ quan thực thi pháp luật gặp nhiều trở ngại bởi không có bên khiếu nại trong các vụ buôn bán nội tạng. Nạn nhân của tệ nạn này cũng không tự nhận mình là nạn nhân.

Giấy chứng nhận đã dự buổi thông tin dành cho những người hiến thận ở Philippines.

Hiến tặng nội tạng sẽ được coi là hợp pháp ở Philippines với điều kiện người hiến và người nhận phải có quan hệ ruột thịt trong phạm vi bao gồm cha mẹ, con cái, anh chị em, ông bà, cháu gái và cháu trai.

Hiến tạng giữa những người không cùng huyết thống cũng được cho phép, cả cho công dân Philippines và công dân nước ngoài. Tuy nhiên, người hiến phải chứng minh được rằng họ có liên quan đến cảm xúc với người nhận và hành động của họ xuất phát từ lòng vị tha. Ví dụ như, một người bạn trai lâu năm có thể hiến thận cho bạn gái của mình; đồng nghiệp đã biết nhau trong 10 năm cũng đủ điều kiện hiến tạng.

Nếu không có sự ràng buộc về tình cảm, bất kỳ ca ghép tạng nào cũng là bất hợp pháp giữa những người không phải họ hàng.

Tuy nhiên, các hoạt động như vậy vẫn diễn ra ở các bệnh viện tại Philippines và được thương mại hóa. Từ lâu những giao dịch như thế này đã trở thành một “bí mật mở” tại quốc gia này.

Theo như các quảng cáo trực tuyến, giá cho một quả thận có thể lên tới 500.000 peso (9.700 USD), tùy thuộc vào các cuộc đàm phán. Giá trung bình là khoảng 200.000 - 300.000 peso (3.900 – 5.800 USD). Thông thường người nhận tạng cũng sẽ phải chịu chi phí ăn uống và di chuyển cho các ứng cử viên hiến tạng và người môi giới trong suốt quá trình kiểm tra y tế.

Những người cần ghép thận phần lớn là những người bị suy thận vĩnh viễn và sống bằng lọc máu. Theo bác sĩ Padilla, chuyên khoa về thận từ Viện Thận và Ghép tạng Quốc gia ở Manila cho biết khoảng 40.000 bệnh nhân trên toàn quốc đang chạy thận. Tuy nhiên, mỗi năm, chỉ có 500 người trong số họ có khả năng tìm thấy thận phù hợp và có thể chi trả cho ca ghép tạng đắt tiền. Chi phí cho một ca phẫu thuật ghép tạng dao động từ 600.000 peso đến 1 triệu peso (US $ 11,650-19,400).

Đối với những bệnh nhân giàu có, tiền hầu như không phải là vấn đề. Mối quan tâm lớn nhất của họ là danh sách chờ đợi cho những quả thận được hiến hợp pháp và thực tế đau đớn là họ có thể phải dành phần còn lại của cuộc đời để chạy thận.

Chính sự tuyệt vọng đã đẩy nhiều bệnh nhân thận vào hoạt động buôn bán nội tạng bất hợp pháp. Theo Organ Watch, một tổ chức có trụ sở ở Mỹ chuyên theo dõi hoạt động buôn bán nội tạng người toàn cầu, ít nhất 10.000 quả thận được bán trên thế giới mỗi năm.

Nếu quay lại thời gian sẽ không bán thận

Vào đầu tháng 7/2002, anh Danilo, một ông bố hai con sống tại khu ổ chuột ở Manila đã trải qua một cuộc phẫu thuật tại bệnh viện St Luke. Bác sĩ đã lấy đã lấy một quả thận của Danilo và ghép nó cho một công dân Canada. Cả hai người đều không cùng huyết thống và không quen biết nhau.

“Lúc đó, tôi đã không cảm thấy sợ hãi vì tôi chỉ nghĩ đến những đứa con của mình. Tôi muốn cho các con và vợ tôi một ngôi nhà của riêng chúng tôi. Tất cả những gì tôi nghĩ chỉ là gia đình tôi”, Danilo nhớ lại.

Cuộc phẫu thuật kéo dài sáu giờ đồng hồ. Danilo đã bán thận của mình với giá 115.000 peso (2.200 đô la Mỹ) nhưng cuối cùng chỉ còn 85.000 (1.650 đô la Mỹ) sau khi trừ tiền cho bên môi giới. Anh đã sử dụng hầu hết số tiền để mua một ngôi nhà ở khu ổ chuột Manila ngay sau khi được xuất viện. Chín tháng sau, một đám cháy bùng phát và thiêu rụi ngôi nhà của Danilo.

Vết sẹo trên người anh Danilo từ ca phẫu thuật lấy thận để ghép 17 năm trước.

Mười bảy năm sau khi cấy ghép, cuộc sống của Danilo không có nhiều thay đổi. Anh vẫn sống cùng vợ và năm đứa con trong một căn phòng nhỏ không có cửa sổ tại khu ổ chuột. Căn phòng luôn tăm tối, ngột ngạt và chật chội.

Giống như những người hiến tạng khác, Danilo đã hy sinh cho sức khỏe của mình để cứu người sống khác. Chỉ còn một quả thận nên Danilo rất dễ mệt mỏi. Nếu như trước đây anh ấy có thể làm việc trong nhiều giờ liên tiếp thì giờ đây cơ thể anh không thể chịu đựng lâu hơn hai ngày. Danilo cũng không thể bỏ bữa bởi điều đó khiến anh đau đớn không chịu nổi. Bê vác vật nặng cũng trở thành một thách thức lớn.

Nếu có thể quay ngược thời gian, Danilo nói rằng anh thà làm việc không ngừng nghỉ hơn là bị rơi vào cảnh dễ mệt mỏi như bây giờ.

Đa số những người hiến thận không nhận thức được tác dụng phụ của việc hiến tạng. Theo Nancy Scheper-Hughes từ tổ chức Organ Watch chuyên giám sát buôn bán nội tạng, nhiều trẻ em tại khu ổ chuột ở Manila còn khai giả tên và tuổi theo hướng dẫn của môi giới, để đủ điều kiện hiến tạng.

Trong một báo cáo nghiên cứu của mình năm 2014, bà Scheper-Hughes cho rằng đa số nạn nhân tự nguyện đi hiến tạng, để rồi nhận ra họ đã bị lừa gạt. Họ không hiểu tính nghiêm trọng của phẫu thuật, hay điều kiện mà họ sẽ bị nhốt trước và sau phẫu thuật, ảnh hưởng về sức khỏe, hay khả năng không thể tiếp tục các công việc nặng nhọc.

Bài liên quan

Biến rác thải nhựa thành vườn hoa tulip

Phim đạt doanh thu cao nhất mọi thời đại tại Philippines đến Việt Nam

Cuộc chiến chống rác thải nhưa tại Philippines: Đổi rác lấy gạo

Phát hiện virus tả lợn châu Phi tại Philippines