Phân cấp mạnh mẽ cho địa phương khi điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất quốc gia

Phó Thủ tướng cho rằng Quy hoạch sử dụng đất quốc gia phải mang tính động, mở, và tạo không gian phát triển và sáng tạo cho địa phương theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm" - Ảnh: VGP/Minh Khôi

Phó Thủ tướng nêu rõ, trong bối cảnh thực hiện tinh gọn bộ máy tổ chức, thay đổi, sáp nhập địa giới hành chính các địa phương, hướng tới mục tiêu tăng trưởng 2 con số… đặt ra yêu cầu phải thay đổi cách tiếp cận, căn cứ, tư duy với không gian phát triển trước đây đối với Quy hoạch sử dụng đất quốc gia làm nền tảng, định hướng điều chỉnh các quy hoạch ngành quốc gia, vùng, địa phương, xây dựng đô thị, nông thôn…

Quy hoạch sử dụng đất quốc gia phải mang tính động, mở và dự báo dài hạn, xác định rõ ràng, chắc chắn những vấn đề cần kiểm soát, quản lý nhưng dứt khoát không để "không biết, không quản được thì cấm"; đồng thời tạo không gian phát triển và sáng tạo cho địa phương theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".

Tăng chỉ tiêu đất phi nông nghiệp

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Minh Ngân cho biết, mục tiêu điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia nhằm phân bổ hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả nguồn lực đất đai.

Uu tiên cho việc phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, công nghiệp, dịch vụ, phát triển đô thị, duy trì hợp lý diện tích đất trồng lúa đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, chuyển đổi linh hoạt diện tích đất có hiệu quả thấp.

Ảnh: VGP/Minh Khôi

Đảm bảo nhu cầu sử dụng đất để thực hiện mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội trong giai đoạn 2026-2030, trong đó năm 2025 đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên và tăng trưởng giai đoạn 2026-2030 liên tục đạt 2 con số; GDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt 8.500 USD, tỉ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo đạt khoảng 28-30% GDP.

Tiếp tục thực hiện khai hoang, phục hóa, lấn biển, đưa diện tích đất chưa sử dụng vào sử dụng; hạn chế tình trạng suy thoái đất; cải tạo, phục hồi diện tích đất bị thoái hóa gắn với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Dự kiến đến năm 2030, diện tích nhóm đất nông nghiệp là 26.782,12 nghìn ha (giảm so với quy hoạch được duyệt là 949,92 nghìn ha). Trong đó, đất lúa là 3.341,80 nghìn ha (giảm 213,79 nghìn ha) cung cấp 39,47 triệu tấn thóc/năm so với nhu cầu đảm bảo an ninh lương thực đến năm 2030 là 33,73 triệu tấn thóc/năm thấp. Đất lâm nghiệp còn 15.502,07 nghìn ha (giảm 347,70 nghìn ha) bảo đảm tỉ lệ che phủ rừng đạt 46,78%, cao hơn 4,78% so với mục tiêu đặt ra trong Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII (42%).

Nhóm đất phi nông nghiệp đến năm 2030 là 5.833,25 nghìn ha tăng 936,77 nghìn ha.

Ảnh: VGP/Minh Khôi

Bảo đảm tính động, mở của Quy hoạch sử dụng đất quốc gia

Tại cuộc họp, lãnh đạo một số bộ, ngành, địa phương cho rằng cần quy định giai đoạn chuyển tiếp cho phép sử dụng quy hoạch sử dụng đất, xây dựng đô thị, nông thôn… đang có, trong thời gian tính toán, điều chỉnh lại các quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội sau khi hoàn thành hợp nhất, sáp nhập, sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, bỏ cấp huyện.

Khẳng định sự cần thiết điều chỉnh quy hoạch tổng thể quốc gia, chuyên ngành, vùng, tỉnh, Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng cho biết, căn cứ mục tiêu tăng trưởng 2 con số cần ưu tiên cho quỹ đất công nghiệp, thương mại, dịch vụ; đẩy mạnh phân cấp cho địa phương.

GS.TS Vũ Năng Dũng, Chủ tịch Hội Khoa học đất Việt Nam cho rằng phương án điều chỉnh diện tích đất lúa giảm vẫn bảo đảm an ninh lương thực quốc gia; đối với đất lâm nghiệp cần giữ diện tích đất đặc dụng, rừng phòng hộ; cần kế thừa kế hoạch sử dụng đất cấp quận/huyện trong giai đoạn chuyển tiếp khi mới hoàn thành phân chia, sáp nhập các xã/phường…

Ảnh: VGP/Minh Khôi

"Cách tiếp cận điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất quốc gia là rất quan trọng để bảo đảm tính động và mở. Chúng ta cần phân cấp mạnh, trao quyền cho địa phương, còn Trung ương chỉ quản lý, kiểm soát một số chỉ tiêu quan trọng (đất lúa, đất rừng, đất quốc phòng, an ninh…)", GS.TS Vũ Năng Dũng nói.

GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam đề nghị xác định rõ những vùng giữ đất lúa, có tiêu chí xác định diện tích đất lúa thực hiện chuyển đổi; đồng thời cần tiếp tục đổi mới tư duy về bảo đảm an ninh lương thực, thực phẩm.

Ảnh: VGP/Minh Khôi

Đổi mới tư duy quản lý đất nông nghiệp, đất lúa

Kết luận cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá cao sự chủ động của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng sự tham gia của các bộ, ngành, địa phương trong xây dựng phương án điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục chủ trì, làm việc với các bộ, ngành, địa phương để thống nhất phương án về điều chỉnh các chỉ tiêu sử dụng đất; tính toán giai đoạn chuyển tiếp sử dụng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất khi bỏ cấp huyện cùng như trách nhiệm, thẩm quyền, nhiệm vụ của chính quyền cấp tỉnh, cấp xã; cơ chế, nguyên tắc điều chỉnh chỉ tiêu sử dụng các loại đất trong trường hợp các địa phương hoàn thành sáp nhập.

"Quy hoạch lần này thể hiện tinh thần phân cấp mạnh mẽ cho địa phương, tích hợp với các quy hoạch khác, lấy quy hoạch xây dựng làm trung tâm", Phó Thủ tướng nói.

Ảnh: VGP/Minh Khôi

Đối với đất nông nghiệp, Phó Thủ tướng đề nghị đổi mới tư duy quản lý đất nông nghiệp, đất lúa theo hướng tiếp cận toàn diện về an ninh lương thực, thực phẩm, đổi mới công nghệ, thích ứng biến đổi khí hậu khi xem xét điều chỉnh, chuyển đổi đất lúa sang nuôi trồng thuỷ hải sản, trồng rau màu, cây ăn quả có hiệu quả kinh tế cao hơn.

Phó Thủ tướng yêu cầu rà soát, xem xét tiêu chí phân loại đất lâm nghiệp đang trồng các loại cây công nghiệp với đất có rừng che phủ, bảo vệ môi trường để quản lý tách bạch, rõ ràng; phân bổ chỉ tiêu đất công nghiệp kèm theo nguyên tắc bố trí đất tư, sử dụng hiệu quả hơn.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý khi điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia cần có cơ chế mở, linh hoạt để điều chỉnh chỉ tiêu sử dụng đất phục vụ các công trình cấp bách ở đồng bằng sông Cửu Long chưa thể dự báo được; cơ chế bổ sung vào quy hoạch sử dụng đất quốc gia đối với các diện tích đất hình thành từ hoạt động lấn biển; phân cấp cho địa phương chủ động huy động nguồn lực thực hiện cải tạo, phục hồi diện tích đất bị ô nhiễm, hoang hoá…