Người phụ nữ vượt lên hoàn cảnh, "thắp sáng" tri thức cho những trẻ em điếc

Tuổi thơ nhọc nhằn

Để trở thành một cô giáo dạy trẻ khiếm thính như hiện nay, cô gái trẻ Nguyễn Thị Ngọc Anh đã trải qua một hành trình dài với nghị lực phi thường và nỗ lực vượt qua mọi rào cản, nhất là ngôn ngữ.

Gần 30 năm trước, cô bé Nguyễn Thị Ngọc Anh chào đời trong niềm hạnh phúc vô bờ của gia đình. Mẹ của cô, bà Phạm Thị Lan Anh đã đặt hết tình yêu thương, hy vọng vào đứa con gái lớn của mình nhưng “cơn bão” đã chờ sẵn trước hiên nhà khi cô bé tròn 1 tuổi.

Bà Lan Anh kể, khi Ngọc Anh lên 1 tuổi, gia đình phát hiện con học nói rất chậm, không phát triển thêm từ. Quá lo lắng, gia đình đưa con đi khám tại bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương và phát hiện ra con bị điếc bẩm sinh. Đó là cú sốc rất lớn đối với gia đình. Sau khi vực lại tinh thần, cả gia đình đã chuyển từ Thái Bình lên Hà Nội sinh sống, hết lòng chạy chữa cho con. Thế nhưng mọi công sức đều không mang lại kết quả, Ngọc Anh phải suốt đời sống chung với rào cản ngôn ngữ.

Tuy vậy, bố mẹ Ngọc Anh vẫn quyết tâm cho con mình được học hành như những đứa trẻ khác. Học lớp mầm non cùng những đứa trẻ bình thường khác, cô bé luôn bị bỏ lại phía sau vì không thể giao tiếp cùng bạn bè. Không chịu bỏ cuộc, gia đình lại đưa cô con gái lớn đến trường Phổ thông cơ sở Xã Đàn, theo học lớp dành cho người khiếm thính. Ngày ngày, kiên nhẫn quan sát cử động môi của cô giáo, Ngọc Anh cuối cùng cũng bập bẹ được mấy từ. Với một người có thể nghe nói bình thường thì chỉ cẩn học mỗi năm một lớp, còn với những đứa trẻ như Ngọc Anh, lại cần đến hai năm mới hoàn thành chương trình của một lớp. May mắn, với sự kiên trì, lên lớp 4, Ngọc Anh đã có thể giao tiếp cơ bản bằng cử chỉ, điệu bộ.

Nguyễn Thị Ngọc Anh đang là giáo viên dạy học sinh điếc tại Trung tâm Hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập, trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương

Dù vậy, việc đọc môi vẫn chưa đủ để Ngọc Anh giao tiếp trong cuộc sống hàng ngày. Ngôn ngữ và việc học vẫn là những rào cản mà cô cần phải phá bỏ để có thể hòa nhập với bạn bè cùng trang lứa, gia đình và những người khác. Cảm thấy bị mắc kẹt trong một tương lai không xác định bao gồm những đoạn hội thoại thừa, những câu không hoàn chỉnh và vốn từ vựng khó hiểu, Ngọc Anh quyết tâm giao tiếp, để được hiểu và trở thành một phần của cộng đồng. Cô ước mình có thể tìm được một cơ sở giáo dục ngôn ngữ ký hiệu phù hợp để có thể mở rộng kiến thức và nâng cao đầy đủ năng lực giao tiếp của cô.

Tia hy vọng đầu tiên ánh lên khi Ngọc Anh biết ở Biên Hòa (Đồng Nai) có trung tâm Nghiên cứu văn hóa điếc, dạy người điếc học bằng ngôn ngữ ký hiệu. Với khao khát tìm được môi trường mình có thể hòa nhập, được giao tiếp, được thấu hiểu, Ngọc Anh liền xin bố mẹ được lên đường, đi tìm “tiếng nói” của bản thân. Bố mẹ Ngọc Anh thương con còn nhỏ, lại phải xa nhà nên không muốn mạo hiểm cho cô đi.

May mắn thay, năm 2010, trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương lần đầu tiên mở lớp dạy cho người điếc bằng ngôn ngữ ký hiệu. Ngọc Anh đã được tuyển vào học lớp 6 tại trường. Đây là ngã rẽ quan trọng để Ngọc Anh vẽ nên con đường tri thức cho mình. Tại đây, Ngọc Anh được dạy bằng phương pháp trực quan, ngôn ngữ ký hiệu phù hợp với người điếc. Ngoài việc tiếp thu, học sinh còn chia sẻ một số từ vựng mới để thầy cô có thêm vốn ký hiệu. Bản thân cô cũng chủ động học hỏi những người đi trước có kinh nghiệm và tự tìm ra phương pháp tự học.

Cô giáo “vẽ” ước mơ cho trẻ điếc bằng ngôn ngữ ký hiệu

Với những kiến thức về ngôn ngữ ký hiệu, Ngọc Anh bắt đầu tham gia các hoạt động với Câu lạc bộ Người Điếc Hà Nội, được hỗ trợ bởi Tổ chức Giáo dục Người Điếc Liên thế hệ (IDEO, một dự án do Ngân hàng Thế giới tài trợ). Dự án đặt mục tiêu dạy cho trẻ điếc từ 0-6 tuổi bằng ngôn ngữ ký hiệu.

Nhờ tham gia hoạt động giáo dục cho trẻ điếc này, Ngọc Anh được chứng kiến nhiều hoàn cảnh giống mình, nhiều gia đình khó khăn về kinh tế khiến việc học tập với trẻ điếc trở nên xa vời hơn. Từ đó, cô giáo Ngọc Anh nung nấu quyết định thi vào trường cao đẳng Sư phạm Trung ương với hi vọng trở thành giáo viên để “vẽ” nên ước mơ học tập cho trẻ điếc.

Ngọc Anh chia sẻ: "Mỗi lần giảng bài, nhìn thấy hình ảnh tuổi thơ mình ở các em, tôi càng yêu thương những học sinh của mình hơn"

Sau nhiều năm giảng dạy cho trẻ điếc, cô giáo Ngọc Anh nghiệm ra rằng, việc mở rộng vốn ngôn ngữ ký hiệu luôn luôn cần thiết, phương pháp giảng dạy trực quan, kết hợp ngôn ngữ ký hiệu là phương pháp phù hợp với trẻ điếc. Khi dạy tiếng Việt, giáo viên phải giới thiệu mặt chữ tiếng Việt, chiếu hình ảnh minh họa, cho trẻ học ký hiệu, sau đó, đánh vần chữ cái tiếng Việt bằng ngón tay. Như vậy, trẻ sẽ dễ tiếp cận và dễ nhớ hơn.

Ngọc Anh chia sẻ: "Mỗi lần giảng bài, nhìn thấy hình ảnh tuổi thơ mình ở các em, tôi càng yêu thương những học sinh của mình hơn".

Hiện tại, Ngọc Anh là một trong những giáo viên giảng dạy bằng ngôn ngữ ký hiệu đang được tập huấn sử dụng bộ hơn 4.000 ngôn ngữ ký hiệu, 150 video bài giảng Toán và tiếng Việt từ giáo viên người điếc được số hóa, trong đó, có các bài tập tương tác với học sinh.

Được dạy học bằng ngôn ngữ ký hiệu, Ngọc Anh đã tự tin hơn để bước ra thế giới bên ngoài. Cô tham gia những sự kiện liên quan đến quyền của người điếc trong việc tạo dựng môi trường bình đẳng cho người điếc trong xã hội. Cô cũng tham gia đóng góp và đưa ra nhiều khuyến nghị về giáo dục cho người điếc. Đó cũng là mối quan tâm hàng đầu của cô giáo Ngọc Anh để đảm bảo môi trường giáo dục chất lượng, phù hợp cho trẻ điếc.

Một đồng nghiệp của Ngọc Anh chia sẻ rằng, 10 năm cùng nhau đồng hành, ở Ngọc Anh hội tụ đầy đủ những đức tính và năng lực tốt để trở thành giáo viên có ảnh hưởng đến các thế hệ học sinh điếc. Cô Ngọc Anh sẽ truyền cảm hứng đển các thế hệ học sinh điếc nhỏ tuổi về ngôn ngữ ký hiệu, sự tự tin và khẳng định giá trị của bản thân.

Câu chuyện của Ngọc Anh không chỉ kể về hành trình trở thành giáo viên dạy tiểu học và vượt qua nghịch cảnh. Đó là sự khẳng định mạnh mẽ rằng, những người điếc hoàn toàn có thể phát triển tốt, có đủ năng lực học tập, làm việc và cống hiến cho xã hội như người bình thường nếu có một môi trường phù hợp. Ngọc Anh chính là một minh chứng. Nghị lực của Ngọc Anh đã tạo nên niềm tin cho các bậc cha mẹ, động lực cho các em học sinh vượt lên khó khăn, giúp các em tự tin khẳng định chính mình cùng khát khao được sống có giá trị và tạo giá trị cho xã hội.