Khắc phục tồn tại, hạn chế trong công tác chi trả chế độ BHXH

Quản lý chi trả các chế độ BHXH là một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong công tác quản lý BHXH

Bài liên quan

Nhiều tiện ích khi lĩnh lương hưu và trợ cấp BHXH qua thẻ ATM

Thủ tục nhận lương hưu, trợ cấp BHXH qua thẻ ATM

Thủ tục tham gia BHXH tự nguyện cho người lao động tự do

BHXH Hà Nội: Nỗ lực phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội

Chi trả lương hưu tại nhà: Đảm bảo an toàn, nhanh chóng và hiệu quả

Điều kiện để được nhận lương hưu, trợ cấp BHXH tại nhà

Vẫn tồn tại nhiều hạn chế

Công tác quản lý chi trả BHXH, BH thất nghiệp nói chung và quản lý người hưởng các chế độ BHXH, BH thất nghiệp nói riêng luôn được BHXH Việt Nam, BHXH các tỉnh, thành phố đặc biệt quan tâm.

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, năm 2019, tổng số người hưởng BHXH hằng tháng là trên 3,2 triệu người được nhân lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng theo các hình thức: Chi bằng tiền mặt, chi qua tài khoản cá nhân.

Về phương thức tổ chức thực hiện, cơ quan BHXH tiến hành chi trả ngay tại cơ quan BHXH, chi qua đơn vị sử dụng lao động (chế độ ốm đau, thai sản...), ký hợp đồng với tổ chức dịch vụ công (cơ quan bưu điện), chi qua tổ chức dịch vụ cung ứng dịch vụ thanh toán (ngân hàng thương mại).

Ngoài ra, BHXH Việt Nam cũng tích cực triển khai thực hiện phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt theo chỉ đạo của Chính phủ. Nhiều biện pháp quản lý được tăng cường như ứng dụng công nghệ thông tin; phối hợp đồng bộ, hiệu quả của cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành đã tổ chức thực hiện tốt công tác chi trả các chế độ BHXH, BH thất nghiệp kịp thời, đến đúng người thụ hưởng chế độ, quản lý chặt chẽ quỹ BHXH, BH thất nghiệp.

Đặc biệt, các quy trình, thủ tục chi trả, quản lý người hưởng được đơn giản hóa theo hướng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định tình hình chính trị - xã hội ở các địa phương cũng như trong phạm vi cả nước, hướng đến sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp.

Mặc dù công tác quản lý chi trả BHXH, BH thất nghiệp nói chung và quản lý người hưởng các chế độ BHXH, BH thất nghiệp nói riêng luôn được BHXH Việt Nam, BHXH các tỉnh, thành phố đặc biệt quan tâm. Tuy nhiên, quá trình thực hiện vẫn phát sinh nhiều vấn đề hạn chế, bất cập.

Trong đó, theo BHXH Việt Nam, rào cản chính là cơ sở dữ liệu người hưởng các chế độ BHXH hằng tháng đã hình thành quản lý tập trung toàn quốc nhưng thông tin cá nhân người hưởng trên danh sách chi trả (tức trong cơ sở dữ liệu) với hồ sơ hưởng BHXH đang lưu trữ tại BHXH Việt Nam, BHXH tỉnh, thành phố chưa trùng khớp.

Một bộ phận người hưởng BHXH có thông tin cá nhân trên các giấy tờ tùy thân như: Chứng minh nhân dân, thẻ căn cước, sổ hộ khẩu, giấy khai sinh… không khớp với sổ BHXH, hồ sơ hưởng BHXH đang lưu trữ tại cơ quan BHXH. Việc cấp mã số BHXH đối với người hưởng các chế độ BHXH hằng tháng chưa đồng bộ, còn sai sót chưa đảm bảo tính định danh duy nhất nên chưa phát hiện việc chi trả trùng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng tại hai nơi...

Chính cơ sở dữ liệu chưa được “khóa” chặt nên tính bảo mật, bảo toàn dữ liệu chưa cao rất khó khăn trong quản lý, phụ thuộc mức độ trung thực của con người được phân công sử dụng phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu, theo dõi tăng, giảm người hưởng BHXH hằng tháng, tiềm ẩn nguy cơ thất thoát quỹ BHXH, BHTN do người sử dụng có thể tự tẩy xóa, sửa chữa, thay đổi điều kiện hưởng… đã xảy ra ở một số địa phương.

Các quy trình, thủ tục chi trả, quản lý người hưởng chế độ BHXH được đơn giản hóa theo hướng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, góp phần bảo đảm an sinh xã hội

Ngoài ra, một số người nhận lương hưu, trợ cấp BHXH nhận lương hưu qua thẻ ATM nhưng không có đầy đủ thông tin cá nhân cần thiết hoặc chưa cung cấp thông tin cá nhân cần thiết cho cơ quan chi trả BHXH. Cơ quan chi trả BHXH gặp khó khăn trong công tác nắm bắt tình hình người hưởng, đặc biệt người hưởng ở nước ngoài hay là người ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, trợ cấp BHXH trong khi thời hạn ủy quyền không có thời hạn.

Đặc biệt, có tình trạng người có quyết định hưởng lương hưu nhưng không nhận lương hưu vẫn còn xảy ra. Cá biệt, có trường hợp 25 năm chưa nhận lương hưu; cùng với đó rất nhiều trường hợp chậm lĩnh lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng hoặc chưa đến nhận khoản trợ cấp BHXH một lần sau điều chỉnh chỉ số giá tiêu dùng (CPI) hằng năm. Điều đó gây khó khăn trong công tác chi trả và quản lý người hưởng.

Đảm bảo tối đa quyền lợi của người dân và doanh nghiệp

Chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế của chi trả chế độ BHXH, ông Điều Bá Được, nguyên Trưởng ban, Ban Thực hiện chính sách BHXH, BHXH Việt Nam cho rằng: Do các quy định của pháp luật liên quan đến quản lý chi trả, quản lý người hưởng các chế độ BHXH chưa phù hợp với yêu cầu quản lý, còn nghiêng về tạo sự thuận lợi tối đa đối với người hưởng các chế độ. Cơ sở dữ liệu người hưởng BHXH nói chung và người hưởng các chế độ BHXH nói riêng, mặc dù đã hình thành nhưng chưa hoàn thiện, chưa đồng bộ, liên thông với các cơ sở dữ liệu khác của ngành cũng như cơ sở dữ liệu dân cư và các cơ sở dữ liệu quốc gia khác.

Bên cạnh đó, phần mềm quản lý và chi trả BHXH tuy đã nâng cấp nhưng chưa có đầy đủ các tính năng hỗ trợ, đáp ứng yêu cầu quản lý chi trả và quản lý người hưởng các chế độ BHXH, cũng như giải pháp ngăn ngừa việc lạm dụng của người được giao nhiệm vụ khi sử dụng phần mềm này.

Để hóa giải những tồn tại đối với công tác chi trả và quản lý người hưởng các chế độ BHXH, theo ông Điều Bá Được, cần có quy định phù hợp, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho người hưởng và cơ quan quản lý chi trả BHXH.

Theo đó, cơ quan BHXH cần rà soát, điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung các quy định, quy trình nghiệp vụ cũng như chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị trực thuộc BHXH Việt Nam, các phòng, bộ phận thuộc BHXH tỉnh, huyện liên quan đến công tác quản lý chi trả, quản lý người hưởng các chế độ BHXH phù hợp với các quy định, quy trình nghiệp vụ có liên quan bảo đảm liên thông, đồng bộ.

Cùng với đó, cơ quan BHXH cần tiếp tục rà soát hoàn thiện cơ sở dữ liệu người hưởng BHXH, BH thất nghiệp, ban hành quy chế sử dụng, khai thác, liên thông, cung cấp, chia sẻ dữ liệu, phân cấp, phân quyền truy cập cơ sở dữ liệu, “khóa” cơ sở dữ liệu việc sửa chữa, tẩy xóa, điều chỉnh… đều được lưu vết và chuyển về cơ sở dữ liệu tập trung toàn quốc theo quy định.

Ngoài ra cần tăng cường công tác tuyên truyền đến người hưởng các chế độ BHXH, BH thất nghiệp nói chung và người hưởng các chế độ BHXH hằng tháng nói riêng, nắm được các quy định về quản lý chi trả, sẵn sàng phối hợp, hỗ trợ tạo điều kiện để cơ quan BHXH và cơ quan đại diện chi trả BHXH, BH thất nghiệp hoàn thành nhiệm vụ.

Theo ông Điều Bá Được, ngoài các giải pháp nêu trên, thời gian tới, cơ quan BHXH cần đẩy mạnh kiểm tra việc thực hiện công tác quản lý người hưởng các chế độ BHXH hàng tháng kịp thời, phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm; Tập trung kiểm tra công tác báo tăng, giảm kịp thời phát hiện các trường hợp chủ động báo tăng, báo giảm trái với quy định để xử lý nghiêm khắc theo quy định pháp luật; tăng cường công tác phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp với hệ thống ngân hàng, hệ thống bưu điện trong công tác chi trả, quản lý người hưởng các chế độ BHXH trên địa bàn.

Nếu thực hiện tốt được các giải pháp nêu trên thì công tác quản lý chi trả BHXH, BH thất nghiệp nói chung và quản lý người hưởng các chế độ BHXH, BH thất nghiệp nói riêng sẽ đảm bảo công khai, minh bạch, bảo vệ tối đa quyền lợi của người dân và doanh nghiệp.