Giáo dục tích cực - mềm mỏng hay cứng rắn?

Mềm mỏng, linh hoạt có nguyên tắc và kỷ luật

Bàn về vấn đề này là giáo viên có nhiều năm giảng dạy và đồng hành cùng học sinh, cô Phạm Thị Bích Hồng, giáo viên trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam, chia sẻ xu hướng giáo dục của mình: “Phương pháp tôi đang áp dụng với học sinh của mình là mềm mỏng, linh hoạt nhưng có nguyên tắc và kỷ luật.

Việc áp dụng mềm mỏng hay linh hoạt trong giáo dục phụ thuộc từng hoàn cảnh, tình huống, tích cách của mỗi học sinh hay tính chất của sự việc. Tôi luôn cố gắng để học sinh cảm thấy luôn có người đồng hành và được yêu thương kể cả khi con bị kỷ luật”.

Cô Phạm Thị Bích Hồng - giáo viên Trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam

Chia sẻ về việc phối hợp giữa giáo viên và gia đình trong việc giáo dục trẻ em, thạc sĩ tâm lý học, Trưởng phòng Tham vấn học đường trường Marie Curie Đỗ Thị Trang cho biết: “Việc có nhiều phụ huynh yêu cầu giáo viên "phạt nặng” đối với con mình, thực chất cũng là muốn con tốt lên.

Tuy nhiên, các giáo viên hãy sử dụng những phương pháp, kĩ năng, kiến thức của mình để phối hợp với gia đình uốn nắn trẻ, áp dụng phương pháp kỷ luật tích cực. Việc nghiêm khắc, cứng rắn sẽ khiến trẻ nhỏ sợ và nghe lời nhưng không phù hợp với trẻ lớn hơn vì khi đó trẻ dễ làm theo kiểu đối phó.

Hầu hết các em mong muốn được khuyên nhủ, mềm mỏng, được lắng nghe và tôn trọng. Nếu giáo viên có suy nghĩ, tư duy tích cực thì sẽ tìm ra những phương pháp giáo dục phù hợp với học sinh”.

Cô giáo Phạm Thị Bích Hồng và chuyên gia Đỗ Thị Trang

Trường học hạnh phúc - tránh định tính, hô khẩu hiệu

Là chuyên gia với nhiều năm kinh nghiệm về quản lý giáo dục, ông Đặng Tự Ân, Phó Giám đốc Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông (VIGEF) nêu quan điểm: “Trường học hạnh phúc không phải khái niệm phức tạp, đơn giản đây là nơi cả học sinh, giáo viên, nhân viên của nhà trường và phụ huynh đều hạnh phúc. Ở đó, vai trò của hiệu trưởng, giáo viên rất quan trọng, bản thân họ phải hạnh phúc thì mới có thể lan tỏa tới học sinh”.

Ông Ân cũng đề cập đến các tiêu chí của trường học hạnh phúc, tập trung vào 3 chữ “P”, đó là: People (con người): Mỗi cá nhân trong trường phải được đối xử trên tinh thần tôn trọng, bao dung; Process (quá trình): Học và dạy học hay các hoạt động trong nhà trường phải là một quá trình hạnh phúc; Place (địa điểm): Trường học phải là nơi an toàn, vui vẻ - nơi mà mọi người đều muốn đến.

“Những tiêu chí này chỉ mang tính định hướng để các nhà trường tham khảo, không rập khuôn. Trường hạnh phúc là mô hình đổi mới giáo dục rất đặc biệt bởi mang tính định tính. Vì vậy, khi triển khai xây dựng mô hình chúng ta phải tùy vào đặc điểm của từng địa phương, nhà trường”, ông Đặng Tự Ân nhấn mạnh.

Ông Đặng Tự Ân - Phó Giám đốc Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông (VIGEF)

Cùng bàn luận về vấn đề này, cô Phạm Thị Bích Hồng bổ sung thêm: “Để trẻ hạnh phúc cần một hệ thống thống nhất, từ hiệu trưởng đến thầy cô, học sinh. Trong giảng dạy, tôi nhận thấy cũng có em mắc lỗi. Do vậy ngay từ đầu năm học, thầy trò nhà trường đã cùng thảo luận để các em thống nhất những mục tiêu, biện pháp thưởng phạt và sau đó cùng thực hiện theo thỏa ước.

Tôi cũng đề ra nguyên tắc là “khen công khai - phạt cá nhân”. Những em nói chuyện riêng, phạm lỗi, tôi cùng chia sẻ nguyên nhân vì sao mắc lỗi. Sau đó thỏa thuận với những lỗi này, cô có thể xử lý không, xử lý như thế nào và cùng trao đổi với các em để tìm ra biện pháp khắc phục”.

Học sinh tham góp xây dựng kỷ luật tích cực

Các diễn giả cũng bày tỏ sự đồng tình với những quy định mới về biện pháp khen thưởng và xử lý kỷ luật học sinh theo Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT ngày 15/9/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành điều lệ trường THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học.

Những hình thức kỷ luật như phê bình trước lớp, trường; Cảnh cáo ghi học bạ; Buộc thôi học có thời hạn không còn tồn tại trong trường phổ thông nữa. Thay vào đó, các biện pháp nhắc nhở, hỗ trợ, giúp đỡ trực tiếp để học sinh khắc phục khuyết điểm; Khiển trách, thông báo với cha mẹ học sinh nhằm phối hợp giúp đỡ học sinh khắc phục khuyết điểm được khuyến khích áp dụng.

Bà Đỗ Thị Trang - Thạc sỹ tâm lý học, Trưởng phòng tham vấn học đường trường Marie Curie

Tuy vậy, Ths Đỗ Thị Trang cũng lưu ý trong quá trình áp dụng các biện pháp mới này, các nhà trường cần có những cách thức áp dụng phù hợp, không máy móc, rập khuôn và cần tránh những rủi ro có thể xảy ra. Mỗi giáo viên nên coi việc áp dụng kỷ luật tích cực là một “lối sống” tích cực chứ không phải việc bắt buộc phải làm, theo quy định của ngành Giáo dục hay nhà trường.

Khép lại chương trình, bà Nguyễn Hải Anh, chuyên gia về Quyền Trẻ em, Quản lý Dự án, Viện MSD, chia sẻ: “Ngay cả trong trường học hạnh phúc thì vẫn có những lúc học sinh cư xử không đúng mực, vi phạm nội quy, quy chế của nhà trường. Khi bị xử lý kỷ luật, đương nhiên các em không thể vui vẻ nhưng vẫn cảm thấy mình hạnh phúc nếu được thầy cô tôn trọng, lắng nghe, chia sẻ và sẵn sàng hỗ trợ.

Bà Nguyễn Hải Anh - chuyên gia về Quyền Trẻ em, Quản lý Dự án, Viện MSD

Mỗi người có một cảm nhận khác nhau về hạnh phúc, Mỗi nhà trường cũng sẽ có một bộ tiêu chí riêng để đánh giá mức độ hạnh phúc của trường mình. Khi xây dựng bộ tiêu chí đó, nhà trường nên tham vấn với các học sinh, để các em tự đề xuất và cùng thảo luận xây dựng các tiêu chí đó”.

Tại trường học hạnh phúc, trẻ em có những ngày vui vẻ, trọn vẹn trong tình cảm yêu thương của thầy cô, giúp chắp cánh ước mơ bay cao, bay xa. Từ đó, các em sẽ trở thành những học trò không chỉ đạt kết quả tốt trong học tập mà còn có một tâm hồn đẹp, giàu lòng nhân ái.

Tọa đàm trực tuyến: “Mềm mỏng hay cứng rắn - Giáo dục tích cực” dành cho thầy, cô giáo do Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) phối hợp với Mạng lưới Quản trị Quyền Trẻ em thực hiện. Chương trình nằm trong khuôn khổ chiến dịch “Lan tỏa yêu thương 2021: Giáo dục không bạo lực” với sự hỗ trợ tài chính từ Tổ chức cứu trợ trẻ em quốc tế (Save the Children)