Covid-19 và những hệ quả sức khỏe tâm thần

Từ bệnh nhân phục hồi sau Covid-19…

Theo kết quả một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Lancet Psychiatry, có đến 1/3 số bệnh nhân mắc Covid-19 sau khi hồi phục được chẩn đoán mắc chứng rối loạn thần kinh hoặc tâm thần trong vòng 6 tháng kể từ khi mắc bệnh này. Theo đó, các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu đối với 236.379 bệnh nhân, hầu hết là người Mỹ. Kết quả cho thấy, có tới 34% bệnh nhân gặp chứng suy nhược thần kinh hoặc tâm thần trong vòng 6 tháng. 13% số bệnh nhân trên lần đầu tiên được chẩn đoán mắc chứng bệnh này.

Trong đó số các bệnh nhân có 17% người mắc chứng lo lắng và 14% bị rối loạn cảm xúc. Đây là những rối loạn phổ biến ở bệnh nhân Covid-19 so với nhóm người từng mắc cúm mùa hoặc các bệnh truyền nhiễm đường hô hấp khác trong cùng thời gian nghiên cứu.

Các nhà nghiên cứu đã thu thập dữ liệu của 100.000 bệnh nhân được chẩn đoán mắc cúm và hơn 236.000 bệnh nhân được chẩn đoán nhiễm trùng đường hô hấp. Họ thấy rằng nguy cơ mắc chứng thần kinh hoặc tâm thần nói chung sau mắc Covid-19 cao hơn 44% so với sau khi bị cúm và cao hơn 16% so với sau khi bị nhiễm trùng đường hô hấp.

Hiện nhóm nghiên cứu vẫn chưa rõ mối liên hệ giữa virus SARS-CoV-2 với các triệu chứng tâm thần như: lo âu và trầm cảm. Tuy nhiên, đây lại là những triệu chứng phổ biến nhất trong 14 chứng rối loạn mà nhóm phát hiện trong quá trình nghiên cứu.

Các nhân viên y tế làm việc trên tuyến đầu chống dịch là đối tượng dễ gặp phải các vấn đề về tâm lý (Ảnh: CBS News)

Mặt khác, trong số các bệnh nhân Covid-19 phải điều trị tích cực, 7% bị đột quỵ trong vòng 6 tháng và gần 2% được chẩn đoán mắc chứng mất trí nhớ.

Giáo sư Paul Harrison thuộc khoa tâm thần học tại Đại học Oxford, đồng chủ nhiệm nghiên cứu trên, chia sẻ: “Dù nguy cơ mắc các rối loạn đối với từng cá nhân là nhỏ song nếu tính trên quy mô dân số toàn cầu thì sẽ có tác động rất lớn”.

Chuyên gia Max Taquet thuộc Đại học Oxford cũng cho biết, mặc dù nghiên cứu trên chưa thể kiểm tra về cơ chế sinh học hoặc tâm lý học liên quan nhưng cần có nghiên cứu thêm để điều trị và phòng tránh.

Trước đó, một nghiên cứu cũng của nhóm này đã phát hiện rằng có tới 20% bệnh nhân phục hồi mắc phải rối loạn tâm thần trong vòng 3 tháng.

… đến những người khỏe mạnh

Đại dịch làm gia tăng nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần. Mất mát, cô lập, mất thu nhập và nỗi sợ hãi… đang làm gia tăng các vấn đề về tâm thần hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng hiện có.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng khi con người bị cách ly vì đại dịch, họ có xu hướng xoay vòng những giai đoạn cảm xúc khác nhau. Ban đầu, họ phải hạn chế đi lại, hạn chế tiếp xúc, rồi phải quen với làm việc tại nhà hay thậm chí bị nghỉ việc, giảm thu nhập. Song song với đó, họ phải vật lộn với công việc nhà, dạy con học mà không được trang bị kỹ năng sư phạm hay các mối đe dọa bạo lực gia đình…

Đại dịch kéo dài khiến nhiều người gặp phải các vấn đề về thần kinh (Ảnh: Getty)

Bên cạnh đó, đại dịch kéo dài còn khiến con người luôn thường trực tâm trạng lo lắng sợ mắc bệnh hay nỗi đau mất đi người thân. Tất cả những điều đó khiến con người trở nên nhạy cảm hơn trong đại dịch.

Theo Cơ quan Thống kê dân số Mỹ, 42% dân số nước này có biểu hiện lo âu, áp lực. Con số này tăng mạnh so với dữ liệu 11% ghi nhận trước đó một năm khi đại dịch chưa bùng phát.

Số người mắc chứng mệt mỏi, thiếu năng lượng, ngủ không ngon giấc, cảm thấy áp lực hoặc vô vọng, mất tập trung, lo âu và mất thăng bằng, không ngừng lo lắng hay rất khó để tìm được cảm giác thư giãn… tăng ít nhất 25% trong đại dịch. Trong khi đó, các vụ sử dụng rượu và cần sa cũng tăng mạnh tại Mỹ trong tháng 3/2020 khi các biện pháp phong tỏa được áp dụng.

Một nghiên cứu khác được thực hiện tại Anh tháng 4/2020 cũng cho thấy, số người có cảm giác lo lắng tăng 25% trong thời gian phong tỏa. Tỷ lệ bệnh nhân trầm cảm tại Anh tăng gần gấp đôi trong đại dịch Covid-19.

Đặc biệt, các nhân viên y tế làm việc trên tuyến đầu chống dịch là đối tượng dễ gặp các vấn đề về tâm lý hơn cả. Họ hàng ngày phải tiếp xúc gần với các ca bệnh nặng và tử vong, sống trong nỗi lo sợ thường trực bị lây nhiễm. Mặt khác, họ còn phải sống cách ly với gia đình, đối mặt với tâm lý lo ngại của xã hội về việc có thể mang virus SARS-CoV-2.

Các nghiên cứu tại Bỉ cách đây một năm khi dịch bệnh đang hoành hành khắp Châu Âu cho thấy, số nhân viên y tế muốn bỏ nghề cao gấp đôi bình thường, còn số người cảm thấy lo lắng, khổ sở cao gấp 4 lần. Một nghiên cứu khác cho thấy những người làm việc trong ngành Y uống nhiều rượu, bia hơn các ngành khác.

Cùng thời điểm đó, tại Pháp, mỗi ngày, hiệp hội hỗ trợ các nhân viên y tế nhận được hơn 70 cuộc gọi liên quan đến những sang chấn tâm lý. Nhiều cuộc gọi đề cập đến khả năng tự tử.

Tương tự, kết quả nghiên cứu tại Italy cũng cho thấy 7/10 nhân viên y tế tại các khu vực tâm dịch của đất nước này rơi vào tình trạng kiệt sức; 9/10 trong số họ có những triệu chứng như: cáu kỉnh, mất ngủ, gặp ác mộng hay suy sụp tinh thần…