Bài 4: Giá trị tinh thần sâu sắc

Nét tinh tế, hào hoa trong dòng chảy văn hóa trà Hà thành

Bài 2: Thanh cao, tao nhã văn hóa người Tràng An

Bài 3: Người trẻ giữ hồn trà Việt

Làm thế nào để văn hóa trà Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung vẫn gìn giữ được bản sắc truyền thống nhưng không quên hội nhập với nhịp sống đương đại ngày này. Hãy cùng phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô khám phá và chiêm nghiệm những giá trị tinh thần sâu sắc ẩn chứa trong từng chén trà thơm ngát của Thủ đô ngàn năm văn hiến qua cuộc trò chuyện cùng chủ quán “Thưởng trà" - Trà nương Lê Ngọc Linh (32 tuổi) - có kinh nghiệm gần 10 năm về trà.

Sự cầu kì, tinh tế của người Thủ đô

PV: Chị có đánh giá gì về văn hóa trà Việt hiện nay, đồng thời phong cách thưởng trà của người Việt có gì khác biệt so với các quốc gia khác cũng có văn hóa trà đạo nổi tiếng như Nhật Bản, Trung Quốc, Anh quốc...

Trà nương Lê Ngọc Linh: Văn hóa trà Việt hiện nay vẫn giữ được những giá trị truyền thống nhưng cũng có những sự đổi mới và phát triển để phù hợp với thời đại. Người Việt vẫn duy trì thói quen uống trà trong các dịp lễ, tết, các cuộc họp mặt gia đình và bạn bè. Tuy nhiên, giới trẻ ngày nay cũng ưa chuộng các loại trà mới như trà sữa, trà hoa quả, và trà thảo mộc, tạo nên sự đa dạng trong cách thưởng thức trà.

Các quán trà hiện đại xuất hiện nhiều, mang phong cách kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, thu hút nhiều tầng lớp khách hàng. Văn hóa trà Việt không chỉ là việc uống trà mà còn là sự kết nối, giao lưu và thể hiện sự hiếu khách, giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc trong cuộc sống đương đại. Người Việt thường uống trà xanh, trà mạn và thưởng trà theo phong cách giản dị, thân mật. Trà thường được pha trong ấm đất, uống trong chén nhỏ.

Trà nương Lê Ngọc Linh

Khác với trà đạo trang trọng của Nhật Bản hay trà Trung Quốc với nghi thức pha trà phức tạp, phong cách thưởng trà của người Việt nhẹ nhàng, gần gũi và mang tính chất gắn kết gia đình, bạn bè. Điều này khác biệt rõ rệt so với truyền thống trà chiều sang trọng của Anh Quốc, nơi trà thường được kèm theo bánh ngọt và sandwich trong không gian quý phái.

PV: Trà, phong cách thưởng trà của người Hà Nội có khác gì so với các địa phương khác hay không, thưa chị?

Trà nương Lê Ngọc Linh: Phong cách thưởng trà của người Hà Nội có những nét đặc trưng riêng so với các địa phương khác. Người Hà Nội thường ưa chuộng loại trà sen, trà mạn (trà búp khô) và trà xanh. Trà sen Hà Nội nổi tiếng với hương thơm thanh nhã, được ướp từ hoa sen Tây Hồ, tạo nên hương vị đặc trưng mà không nơi nào có được. Cách pha trà của người Hà Nội cũng tinh tế, cầu kỳ hơn, chú trọng đến việc chọn nước, nhiệt độ và thời gian pha để giữ được hương vị nguyên chất của trà.

Đối với các khu vực thuộc miền Trung và miền Nam, người dân có xu hướng thích uống cà phê hơn trà, nếu là trà có thể là thảo mộc hoặc hoa quả để phù hợp với khí hậu nóng bức. Mỗi vùng miền đều có những thói quen và phong cách thưởng trà riêng, tạo nên sự đa dạng và phong phú cho văn hóa trà Việt Nam.

Ngoài lựa chọn những không gian tĩnh lặng, thanh lịch để thưởng trà hành đạo, người Hà Nội cũng rất ưa chuộng phong cách uống trà đá vỉa hè. Đây là điều đặc biệt khác nhất so với các tỉnh thành địa phương, bởi lẽ chỉ có Hà Nội hay các tỉnh thành phía Bắc mới có văn hoá này.

PV: Văn hóa trà Việt có vai trò như thế nào đối với văn hoá, đời sống tinh thần người Hà Nội, thưa chị?

Trà nương Lê Ngọc Linh: Với tôi, văn hóa uống trà đóng vai trò quan trọng và sâu sắc trong văn hóa và đời sống của người Hà Nội, góp phần tạo nên bản sắc riêng biệt và độc đáo của thủ đô. Dưới đây là một số vai trò chính.

Thứ nhất, duy trì giá trị truyền thống của nước nhà. Văn hóa uống trà là một phần của di sản văn hóa Hà Nội, thể hiện qua các loại trà truyền thống như trà sen, trà mạn. Thưởng trà là một phần của những dịp lễ, tết, và các sự kiện quan trọng trong gia đình và cộng đồng. Văn hóa uống trà giúp duy trì và truyền tải những giá trị truyền thống, tinh hoa văn hóa từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Thứ hai, khẳng định bản sắc dấu ấn địa phương. Với những nét đặc trưng riêng của Hà Nội như trà sen Tây Hồ, giúp khẳng định và bảo tồn bản sắc địa phương. Đây cũng là điểm thu hút du khách, giúp họ hiểu thêm về văn hóa và con người Hà Nội. Hay trải nghiệm văn hoá trá đá vỉa hè Hà Nội, mang đến cho du khách một góc nhìn chân thực và gần gũi về đời sống và con người Hà Nội. Đây cũng là cơ hội để du khách hòa mình vào nhịp sống của thành phố, trải nghiệm những khoảnh khắc bình dị nhưng đầy ý nghĩa.

Thứ ba, phản ánh văn hóa và đời sống người Hà Nội rõ nét. Ngay từ cung cách pha trà, chọn trà đến cách thưởng thức, tất cả đều thể hiện sự tỉ mỉ, tinh tế và trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống. Thể hiện vẻ đẹp con người Hà Nội, thanh lịch nho nhã vô cùng.

Thứ tư, sợi dây tình cảm gắn kết gia đình, kết nối cộng đồng. Trong nhiều gia đình Hà Nội, uống trà là một hoạt động quen thuộc, tạo ra cơ hội để các thành viên trong gia đình ngồi lại bên nhau, chia sẻ những câu chuyện và kinh nghiệm sống. Điều này giúp tăng cường tình cảm gia đình và tạo nên những kỷ niệm đáng nhớ.

Văn hóa uống trà đồng thời cũng là nơi kết nối mọi người với nhau. Các quán thưởng trà hay trà đá vỉa hè trở thành nơi gặp gỡ, giao lưu của nhiều tầng lớp trong xã hội, từ học sinh, sinh viên đến người lao động và người lớn tuổi.

Cuối cùng, thông qua văn hóa uống trà, những giá trị về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật được truyền đạt một cách tự nhiên và sâu sắc. Những câu chuyện về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật thưởng trà giúp người Hà Nội, đặc biệt là giới trẻ, hiểu và trân trọng hơn những giá trị truyền thống.

Lan tỏa nét sinh hoạt đầy văn hóa

PV: Theo chị, Văn hóa thưởng trà hay tục uống trà của người Hà Nội có hay không đang phải đối diện với những khó khăn gì và tại sao?

Trà nương Lê Ngọc Linh: Chủ yếu do sự thau đổi về lối sống và xu hướng hiện đại hóa khiến văn hóa thưởng trà Hà Nội nói riêng phải đối diện với một số khó khăn. Nhịp sống hiện đại và bận rộn khiến nhiều người ít có thời gian để thưởng trà theo cách truyền thống. Thay vì dành thời gian ngồi lại để pha trà và thưởng thức, người dân, đặc biệt là giới trẻ, thường tìm đến các loại đồ uống tiện lợi và nhanh chóng hơn.

Sự phát triển mạnh mẽ của các loại đồ uống hiện đại như trà sữa, cà phê, và các loại nước giải khát khác đang làm giảm sự quan tâm đến trà truyền thống. Những đồ uống này thu hút giới trẻ nhờ hương vị mới lạ và phong cách tiêu thụ hiện đại.

Đồng thời, văn hóa thưởng trà truyền thống đòi hỏi sự tinh tế và tỉ mỉ trong cách pha và thưởng thức. Tuy nhiên, sự thiếu hụt trong việc truyền dạy kế thừa và bảo tồn các giá trị văn hóa này cho thế hệ trẻ đang là một thách thức lớn. Nếu không có sự quan tâm đúng mức, những giá trị văn hóa đặc sắc có nguy cơ bị mai một.

PV: Vậy trước sự phát triển mạnh mẽ của các quán trà hiện đại ở Hà Nội đã ảnh hưởng như thế nào đến thói quen thưởng trà của người dân Hà Nội, thưa chị?

Trà nương Lê Ngọc Linh: Xã hội hiện đại hóa theo đó mà con người cũng mưu cầu những phát triển cần thiết và hiện đại hơn. Chính vị vậy sự phát triển mạnh mẽ của nhiều loại hình quán trà hiện đại là yếu tố đương nhiên, từ đó mà thói quen thưởng trà theo cách truyền thống của người dân cũng ảnh hưởng ít nhiều.

Về mặt tích cực, các quán trà hiện đại mang đến nhiều loại trà mới và phong phú, thu hút giới trẻ và mở rộng đối tượng thưởng trà, đa dạng về hình thức sáng tạo trà theo phong cách hiện đại hoá; đồng thời sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại giúp lan tỏa văn hóa uống trà đến nhiều người hơn.

Tuy nhiên cũng tồn tại nhiều thách thức đối với trà truyền thống, khi sự phổ biến của trà hiện đại có thể làm giảm sự quan tâm đến các loại trà và cách thưởng trà truyền thống. Thay đổi thói quen thưởng trà của người dân, đặc biệt là giới trẻ, có xu hướng chọn những loại đồ uống nhanh, tiện lợi và hấp dẫn về hình thức. Điều này có thể làm thay đổi thói quen thưởng trà tĩnh lặng, thư thái của người Hà Nội.

Hiện nay cũng nhiều quán trà hiện đại tập trung vào việc kinh doanh, khiến không gian thưởng trà trở nên thương mại hơn. Những giá trị văn hóa và tinh thần trong việc thưởng trà có thể bị xem nhẹ hoặc thay đổi để phù hợp với thị hiếu kinh doanh.

PV: Theo chị, cần có những giải pháp gì để có thể tiếp tục gìn giữ được văn hóa thưởng trà truyền thống tránh bị mai một trước thời đại ngày nay và làm sao để có thể phát triển hơn và đặc biệt có thể tiến gần hơn với giới trẻ?

Trà nương Lê Ngọc Linh: Để tiếp tục gìn giữ và phát triển văn hóa thưởng trà truyền thống trong thời đại hiện nay, đồng thời thu hút sự quan tâm của giới trẻ,

Đầu tiên, chúng ta cần có những hình thức truyền thông xã hội hợp lí đối với đối tượng trẻ. Nhằm lan toả những giá trị cốt lõi về văn hóa thưởng thức trà rộng hơn là văn hóa truyền thống dân tộc cần được giữ gìn.

Đồng thời, khuyến khích các nghệ nhân trà và các quán trà sáng tạo trong cách pha chế, trình bày và giới thiệu các loại trà truyền thống một cách mới mẻ và hấp dẫn.

Kết hợp trà truyền thống với các nguyên liệu mới lạ hoặc kết hợp với các món ăn hiện đại để tạo ra những trải nghiệm mới cho người thưởng trà.

Thứ ba, đẩy mạnh tổ chức các sự kiện, hội chợ và lễ hội trà định kỳ, nơi người tham gia có thể trải nghiệm pha trà, thưởng trà và tìm hiểu về các loại trà truyền thống. Các cuộc thi pha trà, thưởng trà có thể thu hút sự chú ý của giới trẻ và tạo ra sân chơi để họ khám phá và yêu thích trà truyền thống.

Cuối cùng, không thể không nhắc đến sự chung tay hỗ trợ quan tâm của các cơ quan nhà nước, tổ chức văn hóa xây dựng chương trình hỗ trợ và bảo tồn văn hóa thưởng trà, bao gồm việc công nhận và hỗ trợ các nghệ nhân trà, bảo tồn các làng nghề truyền thống. Tạo ra các chính sách khuyến khích phát triển ngành công nghiệp trà và các hoạt động quảng bá văn hóa trà ra quốc tế.

Những giải pháp này không chỉ giúp gìn giữ văn hóa thưởng trà truyền thống mà còn tạo điều kiện để phát triển và thu hút sự quan tâm của giới trẻ. Sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại sẽ tạo ra một môi trường thưởng trà đa dạng và phong phú, giúp văn hóa trà tiếp tục phát triển bền vững trong thời đại mới.

Trân trọng cảm ơn chị!

(Còn nữa)