Ưu tiên cao nhất việc bảo tồn và di dời cây xanh hợp lý

Mục tiêu cải tạo là cần thiết

Vườn hoa Lý Thái Tổ, một không gian công cộng mang tính biểu tượng nằm ngay trung tâm Thủ đô Hà Nội, đang đứng trước ngưỡng cửa của một đợt cải tạo lớn. Dự án này được khởi xướng bởi UBND quận Hoàn Kiếm, hứa hẹn sẽ mang đến một diện mạo mới, hiện đại và phù hợp hơn với công năng sử dụng, đồng thời tôn vinh các giá trị lịch sử, văn hóa của khu vực.

Tuy nhiên, một trong những vấn đề được dư luận quan tâm và đặt nhiều câu hỏi là việc xử lý cây xanh hiện hữu, đặc biệt là những cây cổ thụ có giá trị. Theo các chuyên gia, việc di dời cây xanh có thể cần thiết nhưng với sự thận trọng tối đa và dựa trên các nghiên cứu khoa học kỹ lưỡng.

Không thể phủ nhận rằng, sau hơn hai thập kỷ đi vào hoạt động, vườn hoa Lý Thái Tổ đã bộc lộ những dấu hiệu xuống cấp. Theo thông tin từ UBND quận Hoàn Kiếm, hiện trạng cây xanh chưa thực sự phù hợp, thảm cỏ và đường dạo đã xuống cấp, gây ảnh hưởng đến cảnh quan và trải nghiệm của người dân. Việc cải tạo là một yêu cầu tất yếu để nâng cao chất lượng không gian công cộng, tạo nên một điểm đến hấp dẫn hơn cho cả người dân địa phương và du khách.

Dự án cải tạo vườn hoa Lý Thái Tổ hướng đến việc tổ chức lại không gian thành ba khu vực chính: Khu vực Khánh tiết, khu vực sân Nhà Kèn và khu vực công viên vườn hoa. Trong đó, điểm nhấn là việc mở rộng sân Khánh tiết về phía đường Đinh Tiên Hoàng và đặt cột mốc Km0 tại trung tâm. Cột mốc này, theo Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Trịnh Hoàng Tùng, sẽ là "thêm một điểm nhấn ý nghĩa cho hồ Hoàn Kiếm", góp phần bảo tồn, tôn tạo nhiều di tích văn hóa, lịch sử.

Diện mạo hồ Hoàn Kiếm sẽ có nhiều thay đổi theo hướng văn minh, hiện đại nhưng vẫn bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích văn hóa, lịch sử

Dự án mở rộng không gian vườn hoa kết nối với các tuyến phố Lê Lai, Lê Thạch và Đinh Tiên Hoàng. Lát đá khu vực vườn hoa và lòng đường phố Lê Lai và Lê Thạch; sơn kẻ kết hợp lát đá lòng đường phố Đinh Tiên Hoàng để kết nối Khu vực vườn hoa và hồ Hoàn Kiếm.

Đặc biệt, dự án sẽ thay thế cây bóng mát, loại bỏ những cây không phù hợp, trồng bổ sung tăng diện tích bóng mát và cảnh quan của vườn hoa; bổ sung hệ thống chiếu sáng cảnh quan và trang thiết bị đô thị đáp ứng công năng sử dụng mới…

Quận Hoàn Kiếm thông tin phương án cải tạo, chỉnh trang vườn hoa Lý Thái Tổ đã hoàn thành việc xin ý kiến cộng đồng dân cư vào ngày 25/2. Dự kiến việc cải tạo sẽ được thi công trong tháng 4/2025, hoàn thành tháng 10/2025.

Chỉ thay thế, dịch chuyển cây xanh nhỏ không có giá trị

Thông tin về việc cải tạo vườn hoa Lý Thái Tổ đã gây ra những phản ứng trái chiều trong dư luận, đặc biệt là lo ngại về việc di dời hoặc chặt hạ cây xanh.

Không ít người dân bày tỏ niềm tiếc nuối vì những cây xanh quanh khu vực này khi có cả cây cổ thụ, rất quý hiếm.

Những lo lắng này là hoàn toàn dễ hiểu và chính đáng. Cây xanh, đặc biệt là cây cổ thụ, có vai trò vô cùng quan trọng trong việc tạo cảnh quan, cải thiện môi trường và mang lại bóng mát cho khu vực trung tâm thành phố. Việc mất đi những cây xanh này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người dân và tác động tiêu cực đến môi trường đô thị.

Tuy nhiên, cần phải nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện và khách quan. Việc di dời một số cây xanh có thể là cần thiết để thực hiện các mục tiêu cải tạo, đặc biệt là việc xây dựng cột mốc Km0 và mở rộng sân Khánh tiết. Vấn đề quan trọng là phải đảm bảo quá trình di dời được thực hiện một cách khoa học, cẩn trọng và với sự giám sát chặt chẽ của các chuyên gia để giảm thiểu tối đa rủi ro cho cây xanh.

Theo PGS.TS Bùi Thị An, nguyên Đại biểu Quốc hội khóa XIII, cần hạn chế tối đa việc di chuyển cây, đặc biệt là những cây cổ thụ, bởi việc di dời có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng của chúng.

Bà cũng cho rằng, cần rà soát tổng thể quy hoạch cây xanh tại quận Hoàn Kiếm và đảm bảo duy trì tỷ lệ cây xanh phù hợp. Trong trường hợp buộc phải di dời, cần phải có một kế hoạch chi tiết và cụ thể như lựa chọn địa điểm di dời phù hợp, sử dụng phương pháp di dời khoa học và đảm bảo việc chăm sóc đặc biệt sau di dời.

Theo Kiến trúc sư Trần Huy Ánh, theo tinh thần của đề án, việc cải tạo, nâng cấp vườn hoa Lý Thái Tổ dùng các giải pháp về công nghệ, không xây dựng bất kỳ công trình nào làm ảnh hưởng, che chắn không gian hồ Gươm. Hoàn Kiếm là một trong những quận rất thận trọng trong tất cả các dự án tạo cảnh quan, luôn tìm phương án tiết kiệm và có hiệu quả nhất nên rất cẩn trọng.

Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm bày tỏ sự thận trọng về việc dịch chuyển cây xanh tại vườn hoa Lý Thái Tổ, nhấn mạnh đây là vấn đề cần xem xét kỹ lưỡng.

“Việc dịch chuyển cần tuân thủ quy hoạch tổng thể đã được phê duyệt, đồng thời phải có giải pháp bảo tồn để đảm bảo cây sống và phát triển bền vững. Cây xanh ở đây không chỉ là yếu tố cảnh quan mà còn mang ý nghĩa văn hóa, lịch sử sâu sắc, gắn liền với truyền thống của Hà Nội và Hồ Gươm. Vì vậy, cần nghiên cứu kỹ vị trí mới, đảm bảo sự hài hòa với tượng vua Lý, Hồ Gươm, Tháp Rùa”, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm nhấn mạnh.

Ông cũng đề nghị cần tham khảo ý kiến của các nhà khoa học, nhà sử học và cộng đồng để có một phương án toàn diện, vừa bảo tồn giá trị văn hóa, vừa đáp ứng yêu cầu phát triển hiện đại.

Phối cảnh ý tưởng Km0 đoạt giải nhất tại cuộc thi thiết kế năm 2020 (Ảnh: UBND quận Hoàn Kiếm)

Tối 23/3, UBND quận Hoàn Kiếm phát thông báo liên quan đến dự án cải tạo, chỉnh trang vườn hoa Lý Thái Tổ sau khi có thông tin trái chiều về một số hạng mục như cải tạo cây xanh, nhạc nước, Km0.

Theo thông báo, với hạng mục cây xanh, quận cho hay tổng số cây trong vườn hoa Lý Thái Tổ khoảng 100, gồm 20 chủng loại như: Sưa, vàng anh, thàn mát, bằng lăng, giáng hương, lộc vừng, hoàng yến... Khi cải tạo vườn hoa, quận Hoàn Kiếm thực hiện theo nguyên tắc "những cây có giá trị, cây trồng lâu năm, cây cổ thụ sẽ không tác động, chỉ thay thế, dịch chuyển cây nhỏ không có giá trị, cây sâu bệnh".

Sau khảo sát thực tế, UBND quận Hoàn Kiếm đề xuất dịch chuyển, đánh chuyển 25 cây, trong đó dịch chuyển trong nội bộ vườn hoa 16 cây, thay thế 9 cây sâu bệnh. Quận sẽ cho trồng bổ sung 30 cây, chủng loại phù hợp với khí hậu Hà Nội. Sau khi hoàn thành cải tạo, tổng số cây bóng mát trong vườn hoa Lý Thái Tổ là 114 (tăng 14 cây so với trước cải tạo).

Có thể thấy, những năm qua, quận Hoàn Kiếm đã triển khai dự án cải tạo kè, đường dạo, thảm hoa, cây xanh, vườn hoa hồ năm 2020; cải tạo hạ tầng vườn hoa Diên Hồng 2023 - 2024 và duy tu đài phun nước, giải phóng mặt bằng, cải tạo Đền Bà Kiệu năm 2024...

Theo UBND quận Hoàn Kiếm, những dự án này đã phát huy tốt hiệu quả sau đầu tư, thành điểm hấp dẫn cho du khách và tạo ra những không gian sinh hoạt cộng đồng và văn hóa đặc sắc.

Dự án cải tạo vườn hoa Lý Thái Tổ là một cơ hội để nâng cao chất lượng không gian công cộng trung tâm Thủ đô, tạo ra một điểm đến hấp dẫn và ý nghĩa hơn cho người dân và du khách. Tuy nhiên, việc xử lý cây xanh cần được thực hiện một cách thận trọng và khoa học, với sự ưu tiên cao nhất dành cho việc bảo tồn và di dời cây xanh một cách hợp lý.

Bằng cách lắng nghe ý kiến của các chuyên gia và cộng đồng, chúng ta có thể đảm bảo rằng dự án sẽ đạt được những mục tiêu đề ra, đồng thời bảo vệ được những giá trị văn hóa, lịch sử và môi trường của khu vực hồ Hoàn Kiếm.