Từ thiện phát triển - xu hướng trong và sau đại dịch Covid-19

Thiên tai, dịch bệnh khiến cộng đồng xích lại gần nhau hơn

Năm 2020, thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đã đối mặt với những xáo trộn, thay đổi và cả khó khăn kể từ khi đại dịch Covid-19 xuất hiện. Đặc biệt, tại Việt Nam trong thời gian gần đây khi dịch bệnh tạm thời được kiểm soát, chúng ta lại gánh chịu hàng loạt các thiên tai gây ra thiệt hại cả về người và tài sản. Các hoạt động từ thiện thể hiện tinh thần “lá lành đùm lá rách” đang lan rộng trên cả nước và dường như chưa bao giờ cần thiết hơn trong khoảng thời gian này.

Diễn giả phiên 2 từ trái sang: Bà Tôn Nữ Thị Ninh, ông Nguyễn Lâm Thanh, bà Nguyễn Phương Linh, bà Đậu Thuý Hà, bà Nguyễn Võ Trúc Giang

Trong suốt một thập kỷ qua, chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi sâu sắc trong hoạt động từ thiện trên toàn thế giới và Việt Nam. Một lớp nhà tỷ phú mới xuất hiện, các quỹ cộng đồng tăng vọt, nhiều cá nhân tích cực đứng lên dùng uy tín quyên góp cộng đồng, tham gia các hội nhóm, phong trào từ thiện. Sự ra đời của các doanh nghiệp xã hội và xu hướng thành lập các quỹ từ thiện hoặc lồng ghép công việc từ thiện trong việc thực hành trách nhiệm xã hội của khối doanh nghiệp… Mặc dù vậy, chúng ta vẫn chưa ghi nhận một khái niệm vững chắc và thống nhất về từ thiện phát triển và sự nhầm lẫn với hình thức truyền thống - từ thiện nhân đạo.

Tiếp cận trong bối cảnh đại dịch toàn cầu Covid-19, các ý tưởng và chiến lược mới về hoạt động từ thiện nhân đạo và từ thiện phát triển đã bùng bổ mạnh mẽ. Từ dịch bệnh cho thấy mỗi cá nhân không nằm ngoài cộng đồng, chính vì thế, văn hóa chia sẻ và đoàn kết cộng đồng trên toàn thế giới đã định hình lại cách thức hoạt động của từ thiện nhân đạo và từ thiện phát triển trên mọi lĩnh vực, không chỉ sức khỏe mà còn biến đổi khí hậu, giáo dục, nhà ở… Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này.

Bà Nguyễn Phương Linh - Viện trưởng MSD

Chia sẻ về sự biến chuyển của từ thiện phát triển trong đại dịch Covid-19, bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện MSD chia sẻ: "Hơn bao giờ hết, chúng ta cảm nhận dòng chảy của các hoạt động nhân đạo và từ thiện phát triển đang mạnh mẽ cuộn trào, làm thay đổi các quan niệm, cách tiếp cận và phương pháp từ thiện.

Từ thiện cá nhân không chỉ còn là việc “cho đi” từ cảm xúc cảm động nhất thời mà đại dịch Covid-19 đã kích hoạt trách nhiệm của cộng đồng và tính đoàn kết, sự an toàn, phát triển của mỗi cá nhân gắn chặt với cộng đồng. Đó là khi doanh nghiệp không chỉ tham gia từ thiện như một trách nhiệm xã hội, có thể là một việc phụ thêm đóng góp cộng đồng, mà cần nhìn nhận lại chiến lược để phát triển, đáp ứng các nhu cầu của khách hàng trong thời đại mới, một nền kinh kế chuyển đổi đòi hỏi doanh nghiệp không chỉ bán sản phẩm, dịch vụ mà còn là giá trị và trách nhiệm. Chúng ta đừng coi từ thiện phát triển là cuộc chơi của doanh nghiệp lớn, đợi lớn mới thực hiện mà hãy thực hiện từ thiện phát triển để lớn. Trước đại dịch Covid-19 và các thiên tai địch họa trong năm cũng khiến các cá nhân và tổ chức xã hội nhìn nhận lại công việc từ thiện phát triển để đáp ứng những nhu cầu biến đổi của cộng đồng. Các hoạt động chuyển mình từ tự phát sang nhu cầu tăng tính chuyên nghiệp, hiệu quả, minh bạch, có trách nhiệm giải trình, ứng dụng công nghệ và là sự chung sức đồng lòng của nhiều bên liên quan, không thể là hoạt động độc quyền".

Xu hướng mới trong thực hành trách nhiệm xã hội

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, MSD với sự hỗ trợ của Tổ chức United Way Worldwide, Công ty 3M và Tổ chức Community Chest of Korean đã thực hiện dự án “Vì một Việt Nam không ai bị bỏ lại phía sau trong Covid-19”. Dự án định hình việc hỗ trợ khẩn cấp về lương thực thực phẩm và vệ sinh cho hơn 500 hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Không chỉ là từ thiện nhân đạo, dự án còn kết nối sự tham gia đông đảo của các bên liên quan, hướng tới truyền cảm hứng, xây dựng văn hóa từ thiện phát triển, thực hiện một cách chuyên nghiệp, tối đa hóa sự tham gia của người dân, đảm bảo minh bạch, giải trình và có đạo đức.

Chính vì thế, nhằm tạo ra một không gian mở để các tổ chức xã hội, doanh nghiệp, quỹ và các cá nhân quan tâm cùng nhau chia sẻ kiến thức, cơ hội và thách thức gặp phải trong quá trình thực hiện các hoạt động từ thiện phát triển trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) đã phối hợp cùng với Quỹ Hòa bình và Phát triển TP HCM (HPDF), Trung tâm Sống và Học tập vì môi trường và cộng đồng (Live&Learn), Trung tâm Sức khoẻ gia đình và Phát triển cộng đồng (CFC Vietnam) tổ chức Hội thảo “Từ thiện phát triển - Xu hướng trong và sau Covid-19”.

Diễn giả phiên 1 từ trái sang: Bà Nguyễn Hoàng Anh, bà Đỗ Thuỳ Dương, bà Phạm Kiều Oanh, bà Nguyễn Thị Ý Như

Hội thảo có sự tham dự của hơn 70 đại biểu đến từ các tổ chức xã hội, tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp xã hội, quỹ từ thiện, cơ quan thông tấn báo chí và các cá nhân quan tâm. Hội thảo cũng được tường thuật trực tiếp (livestream) trên trang Facebook của MSD Vietnam: www.msdvietnam.org.

Cung cấp cho hội thảo hiểu biết rõ hơn về từ thiện phát triển và văn hóa từ thiện, bà Tôn Nữ Thị Ninh - Chủ tịch Quỹ Hòa bình và Phát triển TP Hồ Chí Minh đã chia sẻ về khái niệm từ thiện phát triển và văn hóa từ thiện. Bà nhấn mạnh: “Từ thiện là một hoạt động không thể thiếu trong sự phát triển của xã hội. Bản thân hoạt động từ thiện cũng không bất biến mà vận động thay đổi theo xu thế của xã hội. Hệ sinh thái từ thiện phát triển rất rộng lớn, có thể xem như một ngôi nhà chung mà trong đó mỗi chúng ta là một chủ thể cần chung tay, chung sức để giúp hệ sinh thái ấy phát triển cao hơn, phức hợp hơn".

Từ những khái niệm này, phiên thảo luận thứ nhất của Hội thảo với chủ đề “Hiện trạng và xu hướng từ thiện trong bối cảnh Covid-19” đã diễn ra với sự điều phối của bà Nguyễn Thùy Dương - Giám đốc Talent Pool và sự tham gia của các diễn giả: Bà Nguyễn Thị Ý Như - Trưởng phòng Truyền thông và Đối ngoại, Công ty Coca Cola Việt Nam; Bà Nguyễn Hoàng Anh - Giám đốc hoạt động, Trung tâm CFC Việt Nam và bà Phạm Kiều Oanh - Giám đốc CSIP.

Bà Nguyễn Hoàng Anh chia sẻ: “Đại dịch Covid-19 và một chuỗi những thiên tai gần đây khiến chúng ta giật mình về những kỹ năng, khả năng ứng phó, đặc biệt là của nhóm những người yếu thế, những người mà khả năng tiếp cận còn giới hạn. Về dài hạn, những hoạt động từ thiện phát triển cần được đẩy mạnh để nâng cao khả năng ứng phó cho nhóm yếu thế song song với những hoạt động từ thiện nhân đạo, cứu trợ khẩn cấp”.

Từ cương vị của Công ty Coca Cola - đơn vị đã có nhiều năm hoạt động từ thiện và các dự án xã hội, bà Nguyễn Thị Ý Như nhấn mạnh: “Bất cứ ai trong chúng ta cũng đều có mong muốn và nhu cầu làm những việc tốt, giúp ích cho mọi người và xã hội. Đại dịch Covid-19 tác động đến hoạt động và tài chính của đại đa số doanh nghiệp và điều này khiến cho việc thực hiện dự án xã hội hoặc từ thiện có phần hạn chế. Bản thân doanh nghiệp hay tổ chức khi vận hành đều hướng tới sự trường tồn. Vì vậy, việc hướng tới phát triển bền vững lâu dài luôn là ưu tiên hàng đầu. Các hoạt động từ thiện nhân đạo và từ thiện phát triển không loại trừ nhau mà sẽ bổ sung cho nhau. Với chúng tôi, một trong các nỗ lực để tạo nên sự phát triển bền vững là làm sao cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp không gây ra những tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến thế hệ tương lai”.

Bà Tôn Nữ Thị Ninh chia sẻ về khái niệm và văn hoá từ thiện phát triển

“Những xu hướng và giải pháp cho các hoạt động từ thiện trong và sau Covid-19” là chủ đề của phiên thảo luận thứ 2 tại hội thảo với những chia sẻ của bà Tôn Nữ Thị Ninh, ông Nguyễn Lâm Thanh - Giám đốc Chính sách Tiktok Việt Nam, bà Đậu Thuý Hà - Chủ tịch OCD và Kid Online, bà Nguyễn Võ Trúc Giang - Giám đốc Truyền thông và Phát triển Quỹ Làng trẻ em SOS Việt Nam. Phiên thảo luận do bà Nguyễn Phương Linh - Viện trưởng MSD điều phối.

Trước vấn đề “Xu hướng gây quỹ từ cộng đồng trên các nền tảng mạng xã hội trong thời đại 4.0”, ông Nguyễn Lâm Thanh phát biểu: “Việc sử dụng mạng xã hội để truyền tải thông điệp, gây quỹ cộng đồng đang được nhiều tổ chức và cá nhân sử dụng với nhiều phương thức khác nhau. Các nền tảng mạng xã hội lớn hiện nay đều có những chương trình để thực hiện trách nhiệm xã hội của mình bằng cách hỗ trợ hoạt động từ thiện phát triển và gây quỹ của các cá nhân, tổ chức”.

Là chuyên gia có nhiều kinh nghiệm cũng giải pháp điều phối, tiếp cận và huy động cá nhân và doanh nghiệp cho các hoạt động từ thiện phát triển, bà Nguyễn Võ Trúc Giang đưa ra ý kiến: “Kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm của tổ chức là một điều kiện cần cho việc gây quỹ chuyên nghiệp. Tuy nhiên, muốn gây quỹ lâu dài chúng ta cần chú trọng chất lượng sản phẩm hay hoạt động của tổ chức. Các hoạt động gây quỹ cho từ thiện phát triển cần không ngừng đổi mới, sáng tạo để phù hợp với nhu cầu cũng như xu thế của xã hội”.

Sau hai phiên thảo luận toàn thể, các đại biểu tham dự đã được chia thành các nhóm để thảo luận sâu hơn về những đặc điểm, cơ hội và thách thức đặc thù mà các tổ chức đã và đang gặp.