Tiếp thu ý kiến về các dự án luật, đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, việc tăng thuế suất với các mặt hàng thuốc lá, rượu bia, nước giải khát có đường góp phần định hướng tiêu dùng song Chủ tịch Quốc hội lưu ý cần lắng nghe ý kiến từ doanh nghiệp, tính toán kỹ lưỡng để không làm tổn hại đến ngành sản xuất hợp pháp và không vô tình tạo điều kiện cho thị trường thuốc lá lậu, rượu bia lậu và các mặt hàng chịu ảnh hưởng phát triển mạnh.

Phiên họp thứ 43, Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, nguyên tắc chung của Luật Thuế TTĐB là hài hòa giữa mục tiêu bảo vệ sức khỏe của người dân và mục tiêu thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội.

Cùng quan điểm, ông Hoàng Thanh Tùng - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị xem xét tính toán tác động mức tăng của từng phương án thuế TTĐB để có lựa chọn phù hợp, một mặt bảo đảm mục tiêu hạn chế tiêu dùng đối với mặt hàng xa xỉ, mặt khác tránh gây tác động lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, có thể ảnh hưởng đến mục tiêu mà Nghị quyết 192 của Quốc hội đã đề ra.

Nói về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu các cơ quan soạn thảo "nói có sách, mách có chứng", phải dẫn chứng cụ thể để báo cáo tiếp thu, giải trình trình Quốc hội có tính thuyết phục. Một chính sách thuế bền vững không thể dựa trên giả định mà phải có luận cứ khoa học, dữ liệu thực tế về tác động đối với sản lượng, giá bán sản phẩm, tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ và mức độ giảm tiêu dùng. Đơn cử như, trong bối cảnh lần đầu tiên Việt Nam sẽ áp dụng thuế hỗn hợp bao gồm mức thuế tuyệt đối cho thuốc lá nên các “sách” và “chứng” của các lần tăng thuế trước đây rất khó thể áp dụng được để dự báo tác động của đề xuất trong dự thảo Luật thuế TTĐB lên mặt hàng này.

Chủ tịch Quốc hội đã gợi ý cần kết hợp tham khảo kinh nghiệm quốc tế trong quá trình hoàn thiện Dự thảo Luật Thuế TTĐB nhằm đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Về phương án tăng thuế TTĐB, VCCI cho rằng, mức tăng thuế quá nhanh sẽ gây áp lực lớn lên doanh nghiệp và toàn bộ chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp sẽ khó có đủ thời gian để điều chỉnh chiến lược kinh doanh. Điều này có thể dẫn đến việc thu hẹp quy mô sản xuất, thua lỗ và thậm chí phá sản, ảnh hưởng trực tiếp đến việc làm của hàng triệu lao động trong các ngành liên quan, từ sản xuất, chế biến đến phân phối và xuất khẩu.

Đồng thời, VCCI kiến nghị áp dụng mức thuế này theo lộ trình giãn ra, bắt đầu tăng thuế từ năm 2028 để đảm bảo tính khả thi, tránh những tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất, thị trường và nguồn thu ngân sách Nhà nước.

Bên cạnh đó, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA) lo ngại, nếu không có lộ trình tăng thuế hợp lý, doanh thu từ thuốc lá hợp pháp có thể giảm tới 20%, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn thu ổn định từ ngành này.

Trước đó, Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) cũng đã đưa đề xuất nên tăng thuế thuốc lá 2 năm một lần và mức tăng phần thuế tuyệt đối trong thuế TTĐB trong năm đầu tiên 2026 không nên quá 2.000 đồng/bao.

Ngoài ra, một số đại biểu cũng đồng tình với việc dự thảo Luật giữ nguyên quy định thuế suất 75% như hiện nay cho mặt hàng thuốc lá. Bởi, nếu tăng đột ngột sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh và doanh nghiệp phụ trợ. Do vậy nên có lộ trình tăng phù hợp; đồng thời, Chính phủ cần rà soát, nghiên cứu các giải pháp đồng bộ, hiệu quả, lâu dài trong việc chuyển đổi ngành, nghề cho người trồng cây thuốc lá, chế biến nguyên liệu thuốc lá, sản xuất thuốc lá.

Do đó, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhận định, quá trình hoàn thiện Dự thảo Luật Thuế TTĐB, cơ quan soạn thảo cần lắng nghe ý kiến từ doanh nghiệp, hiệp hội và các cơ quan liên quan, nhằm đảm bảo sự hài hòa giữa các mục tiêu kinh tế - xã hội.