Sàng lọc trước sinh và sơ sinh, nâng cao chất lượng dân số

Các giải phát nâng cao chất lượng dân số

Trong bối cảnh Việt Nam đang trong thời kỳ cơ cấu "dân số vàng", để phát huy được lợi thế của thời kỳ cơ cấu "dân số vàng", đảm bảo nguồn lực cho sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước thì điều kiện quan trọng và then chốt là cần nâng cao được chất lượng dân số, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt. Tuổi thọ trung bình tăng nhanh, tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em giảm mạnh. Tầm vóc, thể lực người Việt Nam được cải thiện.

Ảnh minh hoạ

Trong những năm qua, Hà Nội đã triển khai thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Đảng Nhà nước về công tác dân số.

Tuy nhiên, với đặc thù là thành phố đông dân thứ hai của cả nước, mật độ dân cư cao hơn 8 lần mức trung bình cả nước, tỷ lệ tăng dân số hằng năm ở mức cao đã tạo áp lực không nhỏ cho công tác dân số.

Một bộ phận người dân còn tâm lý muốn có nhiều con, còn tư tưởng trọng nam, khinh nữ dẫn đến tỷ số giới tính khi sinh của thành phố vẫn còn ở mức cao so với mặt bằng chung của cả nước.

Chi cục Dân số đã phối hợp với các quận, huyện, thị xã tăng cường tuyên truyền, nói chuyện chuyên đề về Luật Hôn nhân và gia đình; tầm soát, khám sàng lọc cho nam, nữ thanh niên trước khi kết hôn; tuyên truyền kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản cho vị thành niên...

Về công tác sàng lọc trước sinh và sơ sinh, Chi cục Dân số Hà Nội đã phối hợp với các Bệnh viện Trung ương, đơn vị y tế trên địa bàn tổ chức triển khai kỹ thuật về sàng lọc trước sinh và sơ sinh; mở rộng, nâng cao hiệu quả hoạt động chuyên môn tại Trung tâm Chẩn đoán trước sinh và sàng lọc sơ sinh - Bệnh viện Phụ sản Hà Nội.

Theo các nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tỷ lệ dị tật bẩm sinh ở trẻ sơ sinh là 1,73%, mỗi năm thế giới có khoảng 8 triệu trẻ chào đời với 1 dị tật bẩm sinh.

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 1,5 triệu trẻ chào đời, trong đó có từ 2 - 3% trẻ bị bệnh lý di truyền, dị tật bẩm sinh như bệnh Down, hội chứng Edwards, dị tật ống thần kinh, thiếu men G6PD gây biến chứng vàng da, thần kinh, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh; bị Thalassemia (tan máu bẩm sinh)... Đáng nói là, có tới 11% trẻ sơ sinh tử vong do dị tật bẩm sinh.

Chú trọng công tác truyền thông, tư vấn

Nghị quyết số 21/NQ-TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030 đạt 90% nam nữ thanh niên được tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn; 70% phụ nữ mang thai được tầm soát ít nhất 4 loại bệnh, tật bẩm sinh và 90% trẻ sơ sinh được tầm soát ít nhất 5 bệnh tật bẩm sinh phổ biến.

Trước thực tế đó, Hà Nội đã đẩy mạnh tuyên truyền, đồng thời nâng cao năng lực cho cán bộ y tế trực tiếp tham gia quá trình sàng lọc. Nhờ đó, tỷ lệ sàng lọc trước sinh của toàn thành phố tăng từ 60,71% vào năm 2013 lên 85,74% và tỷ lệ sàng lọc sơ sinh tăng từ 30,98% năm 2013 lên 86,55% trong 10 tháng của năm 2024.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức

TS. Vũ Duy Hưng, Chi cục trưởng Chi cục Dân số Hà Nội cho biết: Điều quan trọng nhất là cần nâng cao kiến thức và thái độ của người dân, cộng đồng về việc khám sức khỏe của bản thân và trách nhiệm với cả những đứa trẻ sẽ được sinh ra. Vì vậy, thành phố sẽ tiếp tục các hoạt động truyền thông, tư vấn cho cộng đồng về tầm quan trọng của việc sàng lọc trước sinh và sơ sinh; phối hợp với các cơ sở y tế triển khai nhiệm vụ này vì mục tiêu cải thiện, nâng cao chất lượng giống nòi.

Theo đó, Chi cục Dân số tiếp tục tổ chức đào tạo kỹ thuật sàng lọc khiếm thính cho cán bộ y tế; đào tạo cán bộ kỹ thuật siêu âm chẩn đoán sàng lọc tim bẩm sinh; xây dựng kế hoạch tập huấn kỹ thuật lấy mẫu máu gót chân trẻ sơ sinh cho cán bộ y tế tại trung tâm y tế, bệnh viện trên địa bàn thành phố. Tại các quận/huyện/thị xã triển khai thực hiện hoạt động sàng lọc trước sinh và sơ sinh; đẩy mạnh công tác truyền thông tại cộng đồng, tư vấn vận động đối tượng; phối hợp các đơn vị y tế trên địa bàn triển khai thực hiện kỹ thuật siêu âm sàng lọc trước sinh; lấy mẫu máu xét nghiệm sàng lọc sơ sinh.

Để hạn chế dị tật bẩm sinh ở trẻ, các bác sĩ khuyến cáo, sản phụ nên đi khám sàng lọc khi mang thai ở tuần thứ 11 - 14, tốt nhất là từ tuần thứ 12 - 13. Ngoài ra, sản phụ nên thực hiện một số xét nghiệm cần thiết vào lúc tuổi thai từ 14 - 21 tuần; siêu âm hình thái và cấu trúc các cơ quan của thai nhi vào lúc tuổi thai từ 20 - 24 tuần nhằm phát hiện các bất thường của hệ thần kinh, hệ tim mạch, ở lồng ngực, dị tật của dạ dày - ruột, sinh dục - tiết niệu, xương...