Mít tinh kỷ niệm Ngày Dân số Việt Nam 26/12

Theo báo cáo của Tổng cục Dân số - Kế hoạch hoá gia đình, trong thời gian qua, tốc độ gia tăng dân số đã được khống chế thành công. Mức sinh thay thế được duy trì trong suốt 16 năm qua. Thêm vào đó, chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt.

Tuổi thọ trung bình tăng nhanh, đạt 73,6 tuổi vào năm 2021 và cao hơn so với mức trung bình của khu vực Đông Nam Á.

Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em giảm mạnh. Tầm vóc thể lực của người Việt Nam có bước cải thiện. Chiều cao ở nhóm thanh niên nam 18 tuổi có sự thay đổi đáng kể.

Ông Nguyễn Doãn Tú, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số- Kế hoạch hoá gia đình phát biểu tại buổi lễ

Tuy nhiên, phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Doãn Tú, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cho rằng, mặc dù đã đạt được nhiều thành tích quan trọng, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước, song, công tác dân số đang gặp nhiều khó khăn, thách thức lớn.

Năm 2022, dân số Việt Nam đạt hơn 99 triệu người, muộn hơn 10 năm so với dự báo. Tuổi thọ trung bình ở nước ta tăng nhanh, đạt 73,6 tuổi vào năm 2021 (nam là 71 tuổi, nữ 76 tuổi) và cao hơn mức trung bình trong khu vực Đông Nam Á.

Tuy nhiên, số năm sống khỏe mạnh chỉ đạt 64 tuổi. Chỉ số phát triển con người của Việt Nam tăng qua các năm, đứng thứ 117/189, nhưng Bộ Y tế nhận định chỉ số này chưa cao, chậm cải thiện.

Nước ta cũng chưa có giải pháp đồng bộ phát huy lợi thế của thời kỳ “dân số vàng” và thích ứng với già hóa dân số, dù là quốc gia có tốc độ già hóa thuộc top nhanh nhất thế giới.

Chất lượng dân số còn thấp. Phân bố dân số, quản lý di cư vẫn còn nhiều bất cập. Nguồn lực đầu tư cho công tác dân số còn thấp, chưa tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ mới...

Bên cạnh đó, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tăng nhanh, đã ở mức nghiêm trọng. Mức thông thường của tỷ số này là 104-106 bé trai/100 bé gái.

Trong khi đó, năm 2022, tỷ số này ở nước ta là 113,7 bé trai/100 bé gái. Thậm chí, một số địa phương có tỷ số này cao như Nghệ An (116,6 bé trai/100 bé gái), Sơn La (117 bé trai/100 bé gái)…

Việt Nam đang là quốc gia có tỷ số giới tính khi sinh cao thứ 3 ở khu vực Châu Á, sau Trung Quốc và Ấn Độ.

Theo dự báo đến năm 2034, nếu tỷ số giới tính khi sinh của Việt Nam không giảm, nước ta sẽ “dư thừa” 1,5 triệu nam giới lứa tuổi 15-49; Đến năm 2059, con số này là 2,5 triệu.

Dư thừa nam giới tức là sẽ ngày càng có nhiều nam giới khó kiếm được vợ, từ đó làm gia tăng nạn buôn người và bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái. Điều này sẽ dẫn đến những hệ lụy khó lường về mặt xã hội, kinh tế, thậm chí cả an ninh chính trị, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của đất nước.

Một thách thức khác của công tác dân số là mức sinh có sự chênh lệch đáng kể giữa các vùng. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2022, tổng tỷ suất sinh (số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ) là 2,01 con.

Tuy nhiên, thực tế, những nơi có điều kiện kinh tế khó khăn vẫn sinh nhiều con trong khi vùng kinh tế phát triển, có điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng tốt lại sinh ít con.

Cụ thể, trong khi một số tỉnh, thành phố như thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Tháp, Bà Rịa - Vũng Tàu... mức sinh chưa đến 1,4 con/phụ nữ thì tại Hà Tĩnh, Nghệ An, mỗi phụ nữ lại sinh gần gấp đôi (khoảng 2,7-2,8 con/phụ nữ).

PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế phát biểu chỉ đạo tại hội nghị

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế chúc mừng và biểu dương những kết quả mà ngành Dân số đã đạt được trong năm 2022 và những năm vừa qua.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Y tế, thời gian qua, nguồn lực cả Trung ương và địa phương đầu tư, bố trí cho các hoạt động của công tác dân số thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu để triển khai thực hiện các nhiệm vụ về dân số trong tình mới theo Nghị quyết số 21-NQ/TW.

Bộ máy tổ chức của ngành dân số tại Trung ương cũng như địa phương có sự thay đổi là những nguyên nhân dẫn đến 3/3 chỉ tiêu cơ bản theo Nghị quyết 01/NQ-CP của Chính phủ (tuổi thọ bình quân và tỉ số giới tính khi sinh, tổng tỷ suất sinh) và 8/8 chỉ tiêu chuyên môn năm 2022 giao cho lĩnh vực dân số đều chưa đạt theo kế hoạch đề ra.

Để từng bước tìm ra các giải pháp quyết liệt cho năm 2023 và những năm tiếp theo đạt các chỉ tiêu kế hoạch, nhiệm vụ được Chính phủ giao, đặc biệt là về những vấn đề mới, những vấn đề mang tính bước ngoặt của công tác dân số Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết số 21-NQ/TW và Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030, thay mặt Bộ Y tế, Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương đề nghị các Bộ chưa xây dựng Đề án được Chính phủ giao tại Nghị quyết số 137/NQ-CP ngày 31/12/2017 khẩn trương xây dựng, hoàn thiện và trình cấp có thẩm quyền ban hành.