Lỗ chồng lỗ, xe buýt điện ở TP.HCM có nguy cơ phải ngừng chạy

Theo kế hoạch, ở TP.HCM sẽ có 5 tuyến xe buýt điện được triển khai thí điểm với thời gian 24 tháng kể từ khi các tuyến đi vào hoạt động. Công ty TNHH dịch vụ vận tải sinh thái VinBus (Công ty VinBus) là đơn vị vận hành các tuyến buýt này.

Từ tháng 3 năm ngoái khi đưa vào hoạt động, người đi buýt D4 được thống kê liên tục tăng, từ mức bình quân 14 khách mỗi chuyến nay đã vượt hơn gấp đôi. Người đi buýt nhiều giúp doanh thu bán vé cũng tăng, hiện mỗi chuyến đạt khoảng 154.000 đồng. Tuy vậy, Sở Giao thông Vận tải cho biết mức này so với chi phí hoạt động của xe đạt chưa đến 21%. Trong 9 tháng đầu năm nay, buýt điện D4 thực hiện 28.842 chuyến, chở 819.875 lượt khách.

Hiện, buýt D4 được TP HCM trợ giá với tỷ lệ 44,1% trên tổng chi phí hoạt động. Theo tỷ lệ trên, mỗi chuyến buýt được trợ giá 309.800 đồng, trong khi chi phí vận hành 702.496 đồng. Để bù phần chênh lệch này, mỗi chuyến xe phải chở 71 khách, tương ứng mức thu 392.696 đồng. Do vậy, với doanh thu bình quân 154.000 đồng, mỗi chuyến đang phải bù lỗ khoảng 239.000 đồng.

Tính đến hết năm 2022, VinBus lỗ 16,1 tỷ đồng, còn 8 tháng đầu năm 2023 lỗ 12,5 tỷ đồng.

Theo Sở Giao thông Vận tải, tỷ lệ trợ giá cho buýt điện được xây dựng dựa trên số liệu trợ giá trung bình 10 năm (2009-2019) của các tuyến buýt trên địa bàn. Tuy nhiên, tỷ lệ trên đang thấp hơn so với bình quân của toàn hệ thống, trong khi buýt điện lại có chi phí đầu tư, vận hành cao hơn so với một loại xe khác.

Điều này khiến VinBus đề nghị điều chỉnh tỷ lệ trợ giá cho các tuyến buýt điện từ 44,1% Lên 64,8%, bằng tỷ lệ trợ giá cho các tuyến diesel TP HCM đang áp dụng. Đồng thời, Công ty VinBus xin dừng hoạt động của tuyến buýt điện D4 vào cuối năm 2023 do thua lỗ.

Ngoài D4, bốn tuyến còn lại gồm: VB01 (Vinhomes Grand Park - Trung tâm thuơng mại Emart); VB02 (Vinhomes Grand Park - sân bay Tân Sơn Nhất); VB03 (Vinhomes Grand Park - Bến xe buýt Sài Gòn) và VB05 (Vinhomes Grand Park - Bến xe miền Đông mới - Khu đô thị Đại học Quốc gia) hiện vẫn chưa được vận hành đúng kế hoạch ban đầu.

Thời gian qua, Công ty VinBus đã đầu tư quỹ xây dựng depot với với đầy đủ cơ sở vật chất. Công ty cũng triển khai các thủ tục để xây dựng depot tại TP Thủ Đức. Tuy nhiên, theo Sở Giao thông vận tải TP.HCM, cần thời gian để giải quyết thủ tục pháp lý và thẩm định mới có thể triển khai được dự án.

Công ty VinBus đã có báo cáo kế hoạch mở các tuyến còn lại khi được điều chỉnh tỷ lệ trợ giá và ban hành định mức kinh tế kỹ thuật và đơn giá vận chuyển cho xe buýt điện. Cụ thể, 4 tuyến buýt dự kiến sẽ đưa vào hoạt động vào tháng 5 và tháng 6/2024.

Nhằm gỡ rối và phần nào giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp, Sở Giao thông vận tải TP.HCM đã kiến nghị UBND TP chấp thuận áp dụng tỷ lệ trợ giá 64,8% cho 5 tuyến buýt điện trong năm 2023.

Hiện tại, TP HCM đang có hơn 2.100 xe buýt hoạt động trên 129 tuyến, trong đó 91 tuyến được trợ giá với khoảng 1.840 xe (15 xe buýt điện, 496 xe CNG, 1.329 xe chạy dầu diesel). Ngoài buýt điện cỡ lớn, thành phố trước đó đã thí điểm các tuyến xe điện nhỏ dưới 15 chỗ ở khu trung tâm, quận 7, huyện Cần Giờ, chủ yếu phục vụ khách du lịch.

Theo kế hoạch, năm 2030 thành phố có 20 - 25% xe buýt chạy bằng điện. Số còn lại được chuyển sang dùng nhiên liệu sạch như CNG, LNP...