Gửi tiết kiệm qua app fintech: Lãi suất hấp dẫn kèm rủi ro lớn?

Lãi suất cao hơn ngân hàng

Có thể thấy việc sử dụng ứng dụng công nghệ trong đầu tư, để đa dạng hóa danh mục đầu tư là xu thế tất yếu. Tuy nhiên, thực tế việc các nhà đầu tư gửi tiền vào các app này vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro và khung pháp lý cũng chưa rõ ràng.

Đơn cử như app Tikop tự nhận với hơn 1,5 triệu người dùng đang triển khai gói Tích lũy với lãi suất lên đến 8,3%/năm mà chỉ cần đầu tư với con số rất nhỏ 50 nghìn đồng. Ví dụ như gói tích lũy 5 tháng thì mức lãi suất đưa ra là 6,8%/năm.

Quảng cáo lãi suất hấp dẫn từ Tikop

Tương tự, “chơi lớn” như app BUFF đưa ra mức lãi suất 8,2%/năm cho gói tích lũy 12 tháng. Cụ thể gói này có tên là B-Long 12M có lãi suất thực nhận là 7,79%/năm (sau thuế), lãi suất rút trước là 2%/năm. Đây là sản phẩm được cấu thành từ: Chứng chỉ tiền gửi, tiền gửi và công cụ nợ tại các công ty tài chính tiêu dùng, sản phẩm sinh lời cố định của các công ty chứng khoán.

Ngoài ra, BUFF còn triển khai nhiều gói tích lũy khác có thời hạn 1 tháng, 3 tháng và 6 tháng với các mức lãi suất tương ứng.

Các gói tích lũy của BUFF

Tương tự, app Tititada giới thiệu gói tích lũy nghe rất "dễ thương" mang tên "Trà sữa size L" và size S. Trong đó, Tích lũy trà sữa size S có mức lãi suất 5,4%/năm với kỳ hạn 1 tháng; còn Tích lũy Trà sữa size L có lãi suất 6,3%/năm với kỳ hạn 3 tháng và cả 2 gói tích lũy trên đều được quảng cáo chỉ cần bắt đầu từ 50 nghìn đồng.

Với mức lãi suất mà các app fintech đưa ra có thể thấy cao hơn rất nhiều so với các “ông lớn” ngân hàng hiện nay. Tuy vậy, mức lãi suất cao lý tưởng đó có phải miếng bánh ngon cho người dùng hay thực chất còn có những rủi ro mà các app fintech chưa từng đề cập tới?

Bản chất của các sản phẩm tích lũy là gì?

Theo tìm hiểu, tiền từ sản phẩm "tích luỹ" được các đơn vị mua và đứng tên sở hữu sản phẩm tiền gửi, chứng chỉ tiền gửi, hợp đồng tiền gửi, chứng chỉ quỹ hay trái phiếu. Sau đó, họ "bán lẻ" lại cho khách hàng với số tiền nhỏ hơn, ràng buộc bằng hợp đồng hợp tác kinh doanh.

Đổi lại, các fintech sẽ thu phí quản lý hoặc phí dịch vụ khoảng 0 - 1,5% giá trị tài khoản, phí nạp tiền và phí rút tiền với mức 0 - 1,4% giá trị giao dịch.

Thậm chí, nhiều app fintech còn mạnh tay chi tiền mời nhiều người nổi tiếng để thu hút thêm người dùng.

Sản phẩm tích lũy dưới tên gọi "trà sữa" của Tititada

Luật sư Nguyễn Trần Phương (thuộc Công ty Luật Long Phan PMT, Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh) nhận định rằng, quản lý quỹ đầu tư và quản lý danh mục đầu tư chứng khoán là một trong những nghiệp vụ kinh doanh của công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán theo quy định tại khoản 1 Điều 73 Luật Chứng khoán 2019.

Theo đó, các “sản phẩm tích lũy” của các fintech hiện nay với những quảng cáo giống như hình thức nhận tiền gửi nhưng bản chất lại là gom tiền từ khách hàng để đầu tư vào các sản phẩm tài chính, tức là hoạt động như một công ty quản lý quỹ nhưng lại không được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cấp phép và quản lý.

"Do đó, hình thức huy động vốn, gom tiền từ khách hàng của những fintech hiện nay thường theo hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh hoặc hợp đồng đầu tư", Luật sư Phương cho biết.

Ngoài ra, nếu đối chiếu theo luật thì công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính là những tổ chức tín dụng phi ngân hàng (căn cứ tại khoản 4 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng 2010).

Theo đó, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính được thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng, trừ hoạt động nhận tiền gửi của cá nhân và cung ứng các dịch vụ thanh toán qua tài khoản của ngân hàng. Điểm a khoản 1 Điều 108 và khoản 1 Điều 112 của luật này cũng quy định rõ, công ty tài chính và công ty cho thuê tài chính chỉ được nhận tiền gửi của tổ chức.

Như vậy, có thể thấy thực chất các sản phẩm tích lũy như các app fintech đưa ra thực chất có phải là một hình thức "lách luật"?

"Ém nhẹm" rủi ro?

Ông Hồ Quốc Tuấn - Giảng viên Đại học Bristol (Anh) cũng cho rằng các fintech cần giải thích rủi ro một cách đúng bản chất cho khách hàng. Theo vị chuyên gia này, các đơn vị này cần phải minh bạch hơn nữa về hình thức đầu tư và rủi ro đi kèm thay vì quảng cáo tới người dùng bằng các khái niệm dễ hiểu nhầm là an toàn như "gửi tiết kiệm" hay "tích lũy" với lãi suất cố định.

Savenow giới thiệu các sản phẩm đầu tư của mình

Đáng nói, các app kể trên đều đã từng nằm trong danh sách cảnh báo của UBCKNN. Qua đó, UBCKNN cho rằng chủ doanh nghiệp đứng sau các app nói trên sử dụng công cụ truyền thông, báo chí quảng bá cho các sản phẩm, dịch vụ của mình để huy động vốn của các nhà đầu tư dưới hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh, có dấu hiệu hoạt động quản lý quỹ và quản lý danh mục đầu tư chứng khoán mà không được cấp phép, quản lý, giám sát theo quy định của pháp luật về chứng khoán.

"Do đó, nhà đầu tư có thể gặp rủi ro khi có tranh chấp xảy ra mà không được pháp luật về chứng khoán bảo vệ quyền và lợi ích của mình.

UBCKNN khuyến cáo nhà đầu tư thận trọng khi thực hiện các giao dịch đầu tư chứng khoán trên các app giao dịch này, nhà đầu tư chịu trách nhiệm đối với các rủi ro có thể phát sinh", UBCKNN đưa ra cảnh báo.

Cảnh báo đưa ra từ UBCKNN