Bài 4: Lệch chuẩn ở học đường, đâu chỉ trách nhiệm của trường?

Nhà văn, nhà báo Hồ Thị Hải Âu và con gái Lã Hồ Thị Minh Khuê

Bài liên quan

Lấy văn hóa ứng xử làm gốc, gia đình mới bền vững - Bài 3: Từ chuyện nhà, ra chuyện đường

Lấy văn hóa ứng xử làm gốc, gia đình mới bền vững - Bài 2: Hạnh phúc - thước đo của gia đình

Lấy văn hóa ứng xử làm gốc, gia đình mới bền vững- Bài 1: Kịp thời và đúng lúc

Đừng “thả” con tự do…

Các clip lan truyền trên mạng xã hội phần nào phản ánh tình trạng manh động, thích gì làm nấy, hành xử theo lối ỷ mạnh hiếp yếu của một bộ phận các học sinh. Không chỉ tập trung đánh hội đồng, dằn mặt dữ dội, những em ẩu đả, dằn mặt bạn bè còn “tận dụng” công nghệ, ghi lại hình ảnh, quay clip nhằm khiến người bị đánh xấu hổ, suy sụp tâm lý.

Không ít em vừa bị bạn đánh vừa bị lột đồ, hạ nhục. Các nạn nhân phải điều trị tâm lý vì lứa tuổi này rất nhạy cảm, dễ bị tổn thương tinh thần và rất coi trọng thể diện với bạn bè. Các thông tin các vụ việc "nữ sinh sư phạm gọi hội bẩy người tới đánh bạn tại quán trà sữa ở Hà Nội", "nữ sinh đánh hội đồng bạn ở Gia Lâm"... đều khiến dư luận nhức nhối, phụ huynh lo lắng và cả nhà trường cũng đứng ngồi không yên.

Có hàng trăm ngàn lý do dẫn đến việc một cá nhân hoặc vài ba em bị một nhóm hoặc rất đông bạn bè đánh hội đồng. Tức nhau một câu nói, ganh đua nhau, làm mất lòng ai đó, được bạn khác giới để ý hay bất cứ điều gì không “thuận mắt”… các em cũng có thể đánh đấm nhau túi bụi.

Như báo Kinh tế Đô thị đưa tin, chiều 14/3/2018, một số học sinh trường Nguyễn Thượng Hiền (huyện Ứng Hòa, Hà Nội) đã xô xát em N.Đ.Đ và dùng dao đâm em P.V.V (cùng lớp 12A). Do vết thương quá nặng, em P.V.V đã tử vong.

Có những vụ việc để di chứng nặng nề cho cả cuộc đời của các em học sinh như khó hòa nhập với cộng đồng, mặc cảm phải điều trị tâm lý hay tự tử do không chịu nổi áp lực. Đó đây còn các trường hợp tuy không nổi cộm nhưng luôn âm ỉ, là nỗi đe dọa, áp lực tinh thần lớn với các học sinh còn đang ngồi trên ghế nhà trường.

Theo báo cáo của ngành Giáo dục, trong năm học 2017 - 2018, cả nước xảy ra hơn 2.000 vụ bạo lực, 53% trong số đó diễn ra trong môi trường học đường. Trong giai đoạn 2010 - 2018, 7.735 học sinh, sinh viên tham gia vào các vụ đánh nhau, bị xử lý kỷ luật.

Bạo lực học đường không phải là mới. Việc ganh ghét, không ưa nhau, hiềm khích giữa các học sinh là chuyện muôn thuở. Ngay cả trên thế giới cũng vậy, luôn có những em yếu thế bị bắt nạt và những em khỏe mạnh, có điều kiện, kéo bè kéo cánh đi đe dọa bạn khác.

Để xảy ra những việc này, cha mẹ cũng nên tự vấn lương tâm mình. Liệu mỗi người đã quan tâm đến con một cách sâu sát; để ý, chia sẻ khi con có biểu hiện lạ; hỏi han về tình hình học tập, bạn bè của con ở trường hay “thả” con tự do? Tâm lý đã giao con thì nhà trường phải chịu trách nhiệm toàn bộ, gia đình chỉ “tiếp quản” khi con về nhà đã tạo nên những lỗ hổng giáo dục. Điều này khiến sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường thiếu hài hòa, tạo nên những cong vênh, đứt gãy mà chính những điểm yếu này sẽ rất dễ để xảy ra bạo lực.

Vẽ cho “hươu” chạy đúng đường

Nhà trường là một xã hội thu nhỏ, là môi trường bên ngoài các con tiếp xúc, học tập, trải nghiệm đầu tiên và chiếm thời gian nhiều sau thời gian ở bên gia đình. Tất nhiên, bạo lực học đường còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tác động của mạng xã hội, internet, phim ảnh… nhưng nền tảng ứng xử trong gia đình vẫn là cái neo vững chắc để các em giữ mình trước mọi tác động của đời sống. Nếu ở nhà, các em không phải chứng kiến cảnh bố mẹ, anh em, làng xóm đánh chửi nhau thì chắc các em cũng không đến nỗi hành động thiếu suy nghĩ như thế.

Nếu ở trong nhà, các em được dạy về lý lẽ, tìm hiểu căn nguyên, cư xử có khuôn phép thì không bao giờ có chuyện “nóng” lên… là làm như vậy. Cha mẹ đừng đổ lỗi cho xã hội, cho thầy cô, cho mạng xã hội mà phải tự trách mình trước. Theo sát, giáo dục con từ những hành vi nhỏ nhất thì cha mẹ sẽ giúp cải thiện được những hành vi lệch chuẩn khi các con ra ngoài xã hội.

Nhà văn, nhà báo Hồ Thị Hải Âu nổi tiếng trong “giới làm mẹ” bởi những phương pháp mà chị dày công nghiên cứu, hun đúc, chắt lọc để áp dụng phù hợp với môi trường giáo dục Việt Nam, đặc biệt là ở thành phố lớn như Hà Nội.

Chị phân tích: “Những đứa trẻ bị bắt nạt thường không được cha mẹ hướng dẫn để tránh tiếp xúc với bạn những bạn ưa “giao tiếp” bằng bạo lực; còn những bạn bắt nạt bạn bè thường rơi vào gia đình có bố mẹ không làm gương tốt hoặc bố mẹ bỏ rơi việc nuôi dạy con cái. Là phụ huynh, ngay từ khi nuôi con còn nhỏ, bằng lý trí tôi đã thấu cảm sâu sắc rằng, ở xã hội nào, dù Việt Nam hay Mỹ, Pháp thì hiện tượng trẻ con bắt nạt nhau là không ngoại lệ nhưng ở mức độ nào thì lại phụ thuộc vào người lớn, vào nền giáo dục, tinh thần xã hội và nền tảng giáo dục gia đình”.

Cũng như bao cô gái tuổi học đường, Minh Khuê, con gái chị Hải Âu cũng gặp vô vàn rắc rối ở trường học. “Một ngày bỗng nhiên con tôi bị bạn gái cùng trường dọa đánh. Bạn ấy cho rằng con tôi đã mách với nhà trường việc bạn ấy mang dao đến lớp, dù con không làm chuyện đó”, chị Hải Âu chia sẻ.

Chị đã tâm sự và khuyên con gái nên gặp trực tiếp bạn ấy vì “chỉ có con mới xóa đi những khác biệt giữa con và bạn Trà (tên bạn gái ấy)”. Sau khi Trà bảo có đứa mách và Minh Khuê đã giải thích rằng: “Bạn học lớp I, tôi học lớp A và con đường đến lớp của tôi không đi qua lớp bạn làm sao tôi biết điều đó. Bạn hãy bình tĩnh để tôi nói, bạn hãy suy nghĩ về điều tôi nói, rồi sau bạn đánh tôi cũng chưa muộn…”.

Nghe vậy, Trà bảo sẽ kiểm tra lại và chưa đánh Minh Khuê nhưng câu chuyện chắc chắn chưa dừng ở đó. “Đêm đấy, tôi không ngủ được và nghĩ, nếu giờ mà tôi lên nói với cô giáo chủ nhiệm, với giám thị hay thậm chí lên thưa với hiệu trưởng rằng con tôi đang gặp nguy hiểm thì có thể dừng lại vụ việc này một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, tôi tin chắc lối giải quyết đó tiềm ẩn mối hiểm họa”, chị Hải Âu kể.

Vì lúc đó mâu thuẫn giữa hai đứa trẻ vẫn còn nguyên và sẽ bùng phát trở lại ở mức độ trầm trọng hơn vào một ngày nào đó. Chị bảo với con, ngày mai hãy chủ động gặp bạn và nói rằng, bạn đã tìm hiểu kỹ chưa; nếu bạn nói tìm hiểu kỹ rồi thì hãy nói cho tôi xem bạn đã tìm hiểu đến đâu.

Minh Khuê đã thực hiện như vậy và Trà thừa nhận không có lý do gì để Minh Khuê biết được bạn kia mang dao đến lớp. Từ đó, hai bạn chơi với nhau suốt quá trình học THCS.

Như vậy, lối ứng xử bình tĩnh của người mẹ đã cho Minh Khuê sự tự tin, dũng cảm để ứng xử hòa nhã với bạn, hóa giải những hiểu lầm và nguy cơ bị bạn đánh. Cha mẹ vẫn sẽ luôn là người bạn, là người thầy đầu tiên để “vẽ” cho “hươu” chạy đúng đường bằng kinh nghiệm và cả văn hóa ứng xử đã được trao truyền, rèn luyện của chính mình.

(Còn nữa)