TTTĐ - Hà Nội - mảnh đất ngàn năm văn hiến - từ lâu đã gắn liền với hình ảnh con người “thanh lịch, văn minh”. Việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh không chỉ là một khẩu hiệu mà đã trở thành mục tiêu chiến lược trong định hướng phát triển Thủ đô. Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XIII) nhấn mạnh nhiệm vụ xây dựng con người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình, tiêu biểu cho lương tri, phẩm giá người Việt Nam. Trên cơ sở đó, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình 06-CTr/TU (giai đoạn 2021 - 2025) về “Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” - xác định đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị. Trong tiến trình ấy, báo chí, truyền thông là lực lượng tiên phong, “đi đầu, gương mẫu” trong việc lan tỏa những giá trị văn hóa tốt đẹp; đồng thời phản ánh trung thực thực tiễn, góp phần định hình chuẩn mực người Hà Nội thời kỳ mới.

Nhận thức rõ sứ mệnh đó, thời gian qua, báo chí Trung ương và Hà Nội đã chủ động vào cuộc, tích cực tham gia tuyên truyền việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh. Điều này thể hiện sinh động qua sự kiện Hội Nhà báo TP Hà Nội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy và Báo Tuổi trẻ Thủ đô phố hợp tổ chức buổi tọa đàm “Phát huy vai trò của báo chí truyền thông trong việc tuyên truyền xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh”.

Tại tọa đàm, đại diện các cơ quan báo chí Trung ương và Hà Nội cùng lãnh đạo các Ban, ngành, đoàn thể sẽ chia sẻ những kinh nghiệm hay, đồng thời thẳng thắn đóng góp nhiều kiến nghị thiết thực nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả tuyên truyền. Chẳng hạn như đề xuất mỗi năm nên chọn một chủ đề trọng tâm về văn hóa ứng xử để tập trung tuyên truyền, tạo chuyển biến rõ nét; đồng thời thông tin sớm định hướng tuyên truyền để các báo chủ động xây dựng kế hoạch bài bản. Đặt trong bối cảnh cụ thể, tọa đàm sẽ gợi ý chọn những vấn đề còn bất cập làm chủ đề tuyên truyền của năm, qua đó tạo điểm nhấn chuyển đổi hành vi trong cộng đồng.

Cùng chung mục tiêu, Báo Hànộimới đưa ra 5 định hướng tuyên truyền thời gian tới, nhấn mạnh việc phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp trong gia đình, định hướng lối sống cho giới trẻ và nâng cao giáo dục lịch sử Thủ đô; đồng thời đề xuất tăng cường ứng dụng công nghệ quản lý môi trường mạng, thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm nhằm xây dựng nếp văn minh trên không gian số. Đáng chú ý, vấn đề văn hóa ứng xử trên mạng xã hội nhiều lần được nêu lên. Các đại biểu nhấn mạnh trong thời đại 4.0 hiện nay, mạng xã hội đang lấn át phần nào báo chí truyền thống, buộc các tòa soạn phải đổi mới phương thức truyền thông để giữ vai trò định hướng và lan tỏa những giá trị tích cực. Theo đó, báo chí Thủ đô cần khai thác tốt các nền tảng số, sáng tạo nội dung phong phú, gần gũi giới trẻ hơn, ví dụ như xây dựng các chuyên mục tương tác về “Người Hà Nội thanh lịch, văn minh” trên mạng, sản xuất infographic, podcast, clip ngắn truyền cảm hứng văn hóa… phù hợp xu thế mới.

Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội cho biết: Nhiều câu chuyện, vấn đề lớn về văn hóa của Hà Nội được Đài khai thác sâu, thực hiện phân tích, bình luận các vấn đề về đầu tư nguồn lực cho phát triển văn hóa, tiềm năng và nỗ lực phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô, bảo tồn và phát huy giá trị các di tích văn hóa lịch sử, xây dựng những không gian sáng tạo, bộ quy tắc ứng xử người Hà Nội thanh lịch, văn minh, du lịch làng nghề, hợp tác quốc tế trong phát triển văn hóa của thủ đô, trong bảo tồn trùng tu di tích, việc thu hút và khuyến khích sức sáng tạo của nghệ nhân, văn nghệ sỹ tri thức thủ đô và cả nước vì một Hà Nội, thủ đô ngàn năm văn hiến, Thành phố vì hòa bình...

Xây dựng hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Dù trải qua muôn vàn biến động về chính trị, kinh tế, xã hội, nhưng cái “chất” thanh lịch vẫn luôn là “hồn cốt” của Hà Nội. Trên nền tảng văn hóa, thanh lịch của người Hà Nội xưa, người Hà Nội hôm nay tiếp nối truyền thống cha ông, giữ gìn và làm giàu thêm bản sắc con người đất kinh kỳ. Thông qua đó góp phần tuyên truyền, giáo dục, vận động người dân Thủ đô không ngừng nâng cao ý thức chấp hành, tôn trọng kỷ cương, pháp luật, xây dựng các quan hệ xã hội giàu tính nhân văn trên cơ sở phát huy những nét đẹp truyền thống; có nếp sống, hành vi ứng xử văn hóa mọi lúc, mọi nơi, trên mọi lĩnh vực đời sống-xã hội...

Nhiều ý kiến tham luận gửi đến tọa đàm cũng đề cập trực diện đến nâng cao chất lượng đội ngũ người làm báo khi tham gia tuyên truyền về văn hóa Hà Nội. PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị - cho rằng thành phố nên tổ chức các đợt tập huấn chuyên sâu cho phóng viên, biên tập viên viết về đề tài xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, giúp họ hiểu thấu đáo hơn về văn hóa Thủ đô để tác phẩm tuyên truyền “trúng” và “sáng” hơn. Quả vậy, kiến thức nền vững chắc sẽ giúp người làm báo phân tích, bình luận vấn đề một cách sâu sắc, qua đó thuyết phục công chúng và tác động tích cực đến nhận thức xã hội.

Bên cạnh đó, báo chí cũng là kênh hữu hiệu để nêu gương người tốt, việc tốt, cổ vũ lối sống đẹp. Đại diện Chuyên đề An ninh Thủ đô chia sẻ kinh nghiệm coi trọng xây dựng hình tượng “những người mẹ, người chị” tiêu biểu trong phong trào thi đua “Người tốt, việc tốt” - những nhân vật có sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Điều này gợi mở rằng cơ quan truyền thông có thể mở các chuyên trang giới thiệu gương điển hình thanh lịch, từ các cụ già tận tụy với phố phường, đến những bạn trẻ ứng xử văn minh, những gia đình hiếu học, văn hóa… Mỗi câu chuyện đẹp được kể trên mặt báo chính là một hạt nhân lan tỏa, góp phần nhân rộng “vườn hoa người tốt, việc tốt” giữa đời thường.

Dưới góc nhìn về vai trò của phụ nữ Thủ đô trong gìn giữ nếp thanh lịch được nhấn mạnh, đại diện Hội Liên hiệp Phụ nữ Hà Nội cho biết cuộc vận động “Phụ nữ Thủ đô ứng xử đẹp” những năm qua chính là sự cụ thể hóa việc xây dựng người Hà Nội văn minh, thanh lịch trong phạm vi phụ nữ và gia đình.

Báo chí đã đồng hành chặt chẽ với cuộc vận động này, thể hiện qua nhiều bài viết phân tích thực trạng văn hóa ứng xử của phụ nữ trên địa bàn, thẳng thắn chỉ ra hạn chế và đề xuất giải pháp khắc phục. Thậm chí, ở cấp cơ sở, Hội Phụ nữ các cấp còn có phong trào tập hợp những mô hình hay, tấm gương tập thể, cá nhân tiêu biểu để các chi hội học hỏi kinh nghiệm. Đây là ví dụ sinh động cho thấy báo chí, truyền thông không chỉ tuyên truyền mà còn trực tiếp tham gia tổ chức các hoạt động văn hóa ở cơ sở, tạo diễn đàn trao đổi những giá trị chuẩn mực người Hà Nội trong đời sống hằng ngày.

Đại tá, nhà báo Đỗ Phú Thọ, Chuyên gia Ban Chỉ đạo 35 Quân ủy Trung ương, nguyên Bí thư Đảng ủy, Phó Tổng Biên tập Báo Quân đội Nhân dân khẳng định: Báo chí của cả nước nói chung và của Thủ đô nói riêng trong những năm qua đã góp phần tạo động lực thúc đẩy Thủ đô phát triển. Báo chí là cầu nối giữa “ý Đảng, lòng dân”, chuyển tải những thông tin, lãnh đạo chỉ đạo của Thành ủy, HĐND, UBND, các cơ quan chức năng của thành phố, các địa phương đến các tầng lớp Nhân dân.

Là diễn đàn của Nhân dân, báo chí đã luôn bám sát thực tiễn, phản ánh tiến trình vận động của cuộc sống, kịp thời nắm bắt và phản ánh tâm tư, nguyện vọng của các tầng lớp Nhân dân Thủ đô tới lãnh đạo Đảng, Nhà nước và thành phố Hà Nội. Mặt khác, Nhân dân thể hiện sự tin tưởng vào cơ quan ngôn luận bằng những hành động thiết thực như phát hiện, đấu tranh chống tiêu cực thông qua báo chí. Rất nhiều sự kiện, vụ việc nghiêm trọng người dân không dám phản ánh với cơ quan công quyền, mà phản ánh với báo chí, thông qua báo chí cung cấp thông tin, chuyển ý kiến tới các cơ quan Đảng và Nhà nước.

Thực tế những năm qua cho thấy, Nhân dân tin tưởng và ngày càng tìm đến với diễn đàn báo chí nhiều hơn, qua đó báo chí có điều kiện định hướng đúng đắn dư luận xã hội. Báo chí là diễn đàn để Nhân dân trao đổi, bày tỏ ý kiến, nguyện vọng chính đáng của mình, góp phần tham gia vào giải quyết các vấn đề của Thủ đô và đất nước".

Đại diện Cổng thông tin điện tử Chính phủ, nhà báo Nguyễn Hồng Sâm - Tổng Biên tập nhấn mạnh việc báo chí, truyền thông đã góp phần lan tỏa các chỉ thị, nghị quyết sớm đi vào cuộc sống, tạo sự đồng thuận trong xã hội. "Chúng tôi đã linh hoạt sáng tạo các hình thức tuyên truyền phù hợp chú trọng đến việc định hướng việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh như là tiêu chí cho việc xây dựng Thủ đô, nâng cao hình ảnh đẹp của Thủ đô và thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ bằng nhiều ngôn ngữ và trên các nền tảng mạng xã hội, thu hút hàng chục triệu người quan tâm…

Theo ghi nhận phản hồi từ phía độc giả Cổng thông tin điện tử Chính phủ, bên cạnh các bài viết tích cực, điển hình tốt, các bài viết về phản ánh cả những mặt còn chưa được, ứng xử chưa đẹp ở thành phố đối với khách du lịch cũng thường nhận được những tương tác quan tâm của người dân; nhất là sự phản hồi từ chính quyền thành phố thông qua việc kịp thời chỉ đạo chấn chỉnh làm dư luận hoan nghênh (Vụ việc bày bán hàng thiếu mỹ quan và chưa văn minh ở điểm du lịch quanh hồ Hoàn Kiếm, vụ việc chèn ép, nâng giá đối với khách du lịch nước ngoài và lãnh đạo Thành phố đã kịp thời chỉ đạo, xử lý, công khai trên các phương tiện truyền thông…), đại diện Cổng thông tin điện tử Chính phủ nhấn mạnh.

Để người Hà Nội thực sự “thanh lịch từ nhà ra phố”, công tác xây dựng người Thủ đô văn minh cần bắt đầu từ việc chuẩn hóa các quy tắc ứng xử trong đời sống. Năm 2017, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành hai quy tắc ứng xử: Một dành cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan công sở và một áp dụng tại nơi công cộng trên địa bàn thành phố.

Việc ra đời hai quy tắc này được ví như “kim chỉ Nam” cho hành vi ứng xử văn hóa của người Hà Nội, trong bối cảnh đô thị hiện đại đang chịu nhiều tác động đa chiều. Sau hơn 8 năm kiên trì triển khai, đến nay các quy tắc ứng xử đã dần đi vào cuộc sống, góp phần định hình lại chuẩn mực văn hóa người Tràng An.

Theo Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, từ thành thị đến nông thôn, từ công sở đến phố phường, việc thực hiện quy tắc ứng xử được các cấp, ngành và cộng đồng dân cư hưởng ứng tích cực. Chính sự triển khai rộng khắp với nhiều hình thức phong phú đã từng bước tạo nên những nếp sống mới văn minh trong đội ngũ cán bộ, công chức lẫn mọi tầng lớp Nhân dân.

Trong quá trình đưa quy tắc ứng xử vào đời sống, nhiều địa phương, đơn vị ở Hà Nội đã sáng tạo những mô hình hay để cụ thể hóa các chuẩn mực văn hóa, khiến việc thực hiện trở nên sinh động, gần gũi hơn với người dân. Tiêu biểu như mô hình “Bộ phận một cửa văn minh, thân thiện, chuyên nghiệp” tại các quận huyện nhằm xây dựng hình ảnh công chức Thủ đô tận tụy, niềm nở khi phục vụ dân; mô hình “Chung cư văn hóa” đề cao ứng xử lịch thiệp, tôn trọng không gian chung trong cộng đồng dân cư; mô hình “Khu phố cổ kinh doanh du lịch văn minh” vận động tiểu thương không chèo kéo, không nâng giá, ứng xử thân thiện với du khách; mô hình “Cơ quan xanh, nơi làm việc ngăn nắp, gọn gàng”; mô hình “Trường học thân thiện, nói lời hay, làm việc tốt, cảnh quan đẹp”; hay mô hình “Thôn, tổ dân phố không tệ nạn, môi trường xanh - sạch - đẹp”… Tất cả những cách làm sáng tạo này đã và đang được nhân rộng khắp các phường, xã, khu dân cư, nhận được sự đồng thuận, hưởng ứng của đông đảo người dân.

Đáng lưu ý, việc thực thi các quy tắc ứng xử không mang tính áp đặt khô cứng, mà luôn gắn liền với phong trào thi đua và vận động quần chúng. Thành phố đã phát động nhiều phong trào, cuộc vận động thiết thực như “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Người tốt, việc tốt”, “Xây dựng gia đình văn hóa”, “Ông bà cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền”… Trong đó, phong trào “Người tốt, việc tốt” của Hà Nội suốt hàng chục năm qua đã tôn vinh hàng ngàn cá nhân bình dị mà cao quý - từ những công nhân vệ sinh trả lại của rơi, những cụ già hiến đất làm đường, đến các học sinh, sinh viên dũng cảm cứu người… Mỗi năm, những tấm gương người tốt được vinh danh ở cấp cơ sở và thành phố chính là minh chứng sống động cho phẩm chất thanh lịch, nghĩa tình của người Hà Nội. Báo chí Thủ đô đã trở thành cầu nối lan tỏa mạnh mẽ những câu chuyện đó, thông qua việc thường xuyên đăng tải “mỗi tuần một câu chuyện đẹp”, chuyên trang “Người tốt - Việc tốt” trên các báo, đài. Chẳng hạn, chuyên mục “Việc tử tế” trên Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội hay trang “Người tốt, việc tốt” của báo Hànộimới nhiều năm nay đã giới thiệu biết bao tấm gương lặng thầm giữa đời thường, góp phần truyền cảm hứng và khuyến khích lối sống đẹp trong xã hội.

Song song với việc biểu dương gương sáng, báo chí cũng tích cực phê phán những hành vi chưa văn minh, chung tay với các lực lượng chức năng để chấn chỉnh kịp thời các hiện tượng lệch chuẩn. Những thói quen xấu nơi công cộng như xả rác bừa bãi, nói to nơi công cộng, chen lấn khi xếp hàng hay hành vi thiếu chuẩn mực của một bộ phận cán bộ khi tiếp dân… đều được báo chí nêu ra, phân tích dưới góc độ văn hóa ứng xử để công luận cùng nhìn nhận và điều chỉnh. Thực tế, nhiều loạt bài trên báo chí đã góp phần thúc đẩy chính quyền địa phương xử lý dứt điểm các “điểm nóng” về văn hóa đô thị (như chợ cóc lấn chiếm vỉa hè, quảng cáo rao vặt bừa bãi, ăn mặc phản cảm ở di tích…). Qua đó cho thấy báo chí không chỉ tuyên truyền một chiều mà còn thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng nếp sống văn minh đô thị ngày một hoàn thiện hơn.

Huyện Ba Vì nhấn mạnh tác dụng "Tạo nên một Thủ đô giàu bản sắc, văn hóa và lòng nhân ái" của báo chí. Trong bối cảnh thông tin phát triển mạnh mẽ, báo chí và truyền thông có vai trò đặc biệt trong việc phát hiện, tôn vinh những cá nhân, tập thể có hành động đẹp, đóng góp tích cực cho xã hội. Báo chí là cầu nối đưa những câu chuyện đẹp đến với công chúng. Những hành động như giúp đỡ các bệnh nhân Covid-19 trong đại dịch; giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn, yếu thế trong xã hội; nhặt được của rơi trả lại người mất, hiến đất làm đường giao thông, cứu người trong hoạn nạn… khi được truyền thông đăng tải sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ.

Các cơ quan báo chí đã tận tâm, tận lực cống hiến xây dựng văn hóa Thủ đô

Nhiều cơ quan báo chí đã thực hiện các chuyên mục như "Người tốt, việc tốt", "Gương sáng thủ đô", "Những bông hoa đẹp"… giúp cộng đồng học hỏi và noi theo. Báo chí không chỉ đưa tin mà còn phân tích, bình luận, làm nổi bật giá trị của những hành động đẹp, từ đó định hướng xã hội sống tích cực, nhân ái hơn.

Bên cạnh đó, Người Hà Nội thanh lịch, văn minh là hình ảnh mang tính biểu tượng, phản ánh cốt cách, phẩm chất của con người Thủ đô mà Báo chí có vai trò quan trọng trong việc gìn giữ, phát huy những giá trị đó.

Xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh không thể tách rời nhiệm vụ gìn giữ truyền thống văn hóa và nâng tầm các giá trị di sản cha ông. Bởi lẽ, nét thanh lịch của người Tràng An hôm nay được hun đúc từ chính bề dày lịch sử, văn hiến nghìn năm của mảnh đất Thăng Long - Hà Nội. Hiểu rõ điều đó, thành phố đã và đang triển khai nhiều giải pháp để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, đưa tình yêu Hà Nội thấm sâu vào nhận thức của mỗi người dân, ngay từ trên ghế nhà trường. Thực hiện Chỉ thị 30-CT/TU của Thành ủy, Hà Nội đang nghiên cứu đưa môn học “Hà Nội học” vào chương trình giảng dạy chính khóa tại các cấp phổ thông.

Đây là bước đi mang tính căn cơ nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức toàn diện về Thủ đô - từ lịch sử hình thành, truyền thống văn hóa, địa lý, danh nhân, đến những chuẩn mực đạo đức, lối sống người Hà Nội. Song song với đó, đề án bồi dưỡng kiến thức Hà Nội học cho hơn 5.000 giáo viên đã được triển khai, đảm bảo đội ngũ thầy cô đủ hiểu biết và kỹ năng để truyền đạt hiệu quả “chất Hà Nội” cho lớp trẻ. Khi những bài học về Thanh lịch - Văn minh được lồng ghép trong từng tiết học, từng hoạt động ngoại khóa, chúng sẽ dần chuyển hóa thành ý thức, thành niềm tự hào và trách nhiệm của mỗi học sinh đối với mảnh đất nơi mình sinh sống.

Phóng sự "Báo chí, truyền thông tham gia xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh"

Cùng với giáo dục, việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa bằng công nghệ hiện đại cũng được đẩy mạnh, góp phần thổi hồn truyền thống vào đời sống đương đại. Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ số hóa 100% các di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn. Điều này đồng nghĩa với việc kho dữ liệu khổng lồ về di sản Thủ đô (gồm thông tin, hình ảnh 3D về di vật, kiến trúc, cảnh quan di tích, lễ hội, tư liệu Hán Nôm…) sẽ được xây dựng đầy đủ trên môi trường số. Thành phố đang triển khai xây dựng một hệ thống bản đồ số di tích tích hợp tính năng tham quan thực tế ảo 360°, thuyết minh tự động đa ngôn ngữ, giúp người dân và du khách có thể khám phá các di sản Hà Nội mọi lúc, mọi nơi. Thậm chí, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) cũng được ứng dụng khi tích hợp chatbot thông minh để tương tác, giải đáp tự động mọi thông tin đã được thẩm định về di tích. Những nỗ lực số hóa di sản này không chỉ phục vụ công tác bảo tồn, quản lý di tích hiệu quả hơn, mà quan trọng hơn, còn tạo ra những trải nghiệm mới mẻ, hấp dẫn, nhất là với giới trẻ - nối dài mạch chảy của di sản trong đời sống hiện đại.

Mặt khác, Hà Nội cũng tiên phong trong định hướng phát triển các ngành công nghiệp văn hóa - coi đó là cầu nối giữa giá trị truyền thống và sức sáng tạo của con người thời kỳ mới. Nghị quyết 09-NQ/TU năm 2022 của Thành ủy đặt mục tiêu sớm đưa công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế quan trọng của Thủ đô, phấn đấu đóng góp 8% GRDP thành phố vào năm 2030 và 10% vào năm 2045.

Quận Bắc Từ Liêm mang đến nội dung "Triển khai hiệu quả mô hình “Di tích lịch sử văn hóa - Điểm đến an toàn, hấp dẫn” - Điểm nhấn trong thực hiện Bộ Quy tắc ứng xử nơi công cộng trên địa bàn thành phố Hà Nội”.

Đại diện các phường trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm ký kết thực hiện mô hình

Theo đó, mô hình “Di tích lịch sử văn hóa - Điểm đến an toàn, hấp dẫn” của quận Bắc Từ Liêm đã mang lại màu sắc mới về việc thực hiện Bộ quy tắc ứng xử của Thành phố Hà Nội tại các di tích, thắng cảnh. Qua đó, nâng cao ý thức của người dân trên địa bàn, du khách thập phương, học sinh, sinh viên về thăm quan, trải nghiệm tại khu di tích, ngày càng lan tỏa hình ảnh đẹp của người Hà Nội văn minh, thanh lịch, đồng thời làm thay đổi diện mạo của các di tích, danh lam thắng cảnh trên địa bàn quận.

"Chúng tôi tin tưởng rằng, với việc quan tâm hoàn thiện và triển khai rộng rãi mô hình “Di tích lịch sử văn hóa - Điểm đến an toàn, hấp dẫn” sẽ góp phần không nhỏ vào việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm nói riêng và Thủ đô Hà Nội nói chung để mỗi di tích sẽ “tự kể câu chuyện của mình” một cách chân thật nhất - gần gũi nhất - hấp dẫn nhất. Từ đó bồi đắp niềm tự hào di sản đối với mỗi người dân Thủ đô, xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh", đại diện quận Bắc Từ Liêm nhấn mạnh.

Trong thời đại truyền thông kỹ thuật số bùng nổ, báo chí Thủ đô muốn hoàn thành sứ mệnh “giữ hồn” văn hóa Hà Nội càng phải đổi mới sáng tạo không ngừng trong cách thức truyền tải. Điều đáng mừng là nhiều cơ quan báo chí đã nhanh nhạy thích ứng, triển khai các hình thức tuyên truyền mới lạ, hiệu quả.

Đơn cử, báo Tuổi trẻ Thủ đô ngoài chuyên trang Người Hà Nội thanh lịch, văn minh trên ấn phẩm báo in còn xây dựng chuyên mục “Người Hà Nội” trên báo điện tử, đăng tải các E-Magazine công phu như “Phẩm chất thanh lịch, văn minh của người Hà Nội”, kết hợp hài hòa chữ, ảnh và multimedia để thu hút độc giả trẻ. Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội đẩy mạnh sản xuất các phóng sự ngắn trên nền tảng mạng xã hội với nội dung về nếp sống thanh lịch, thu hút hàng triệu lượt xem và chia sẻ. Nhiều tờ báo khác cũng mở các chuyên mục tương tác như Góc nhìn trẻ về văn hóa Hà Nội, tạo không gian để độc giả, nhất là thế hệ trẻ, cùng thảo luận về những chuẩn mực văn hóa trong bối cảnh mới.

Việc kết hợp sức mạnh công nghệ số và nội dung văn hóa truyền thống chính là chìa khóa để thông điệp thanh lịch, văn minh lan tỏa sâu rộng hơn. Thời gian qua, Thành đoàn Hà Nội đã triển khai sáng kiến “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp” trên mạng xã hội, khuyến khích đoàn viên, thanh niên chia sẻ những việc làm tốt, ứng xử đẹp mà mình chứng kiến. Các câu chuyện đẹp từ cơ sở sau đó được tập hợp, chọn lọc để đăng tải trên các phương tiện truyền thông đại chúng, tạo hiệu ứng cộng hưởng tích cực. Đây là ví dụ về sự kết hợp giữa “sức trẻ” và “sức mạnh truyền thông” trong lan tỏa giá trị sống đẹp. Bên cạnh đó, không ít nhà báo trẻ của Thủ đô cũng đã trở thành những KOLs (người có ảnh hưởng) trên mạng xã hội, tận dụng sức hút cá nhân để truyền đi thông điệp nhân văn, cổ vũ nếp sống văn minh cho cộng đồng mạng.

Hướng tới tương lai, khi Hà Nội phấn đấu trở thành thành phố sáng tạo, báo chí, truyền thông Thủ đô càng cần khẳng định vai trò “người kiến tạo” văn hóa của mình. Điều này đòi hỏi mỗi cơ quan báo chí phải nuôi dưỡng một đội ngũ phóng viên không chỉ giỏi nghiệp vụ mà còn am hiểu sâu sắc văn hóa Hà Nội, có tư duy đổi mới và tinh thần dấn thân vì cộng đồng. Mỗi tác phẩm báo chí về người Hà Nội thanh lịch, văn minh - dù là bài viết, phóng sự truyền hình hay một dòng trạng thái trên mạng - nếu được làm bằng cái tâm và tầm của người làm văn hóa, sẽ góp thêm một viên gạch hồng xây dựng bức chân dung đẹp về con người Tràng An thời đại mới.

Nhà báo Phạm Thành Trung - Ban Điện tử, Báo Tuổi trẻ Thủ đô mang đến kinh nghiệm cá nhân trong việc đối phó với tin xấu, tin giả trên mạng xã hội. Anh cho biết: "Là một phóng viên và cũng là một người dùng mạng xã hội, tôi hiểu được rằng môi trường mạng là “cuộc sống”, ảnh hưởng, tác động trực tiếp đến thanh thiếu niên. Bên cạnh đưa tin thông qua các tác phẩm báo chí, trên mạng xã hội, tôi cũng thường xuyên chia sẻ các thông tin, các bài viết nâng cao nhận thức tới bạn bè, người theo dõi. Đặc biệt, không chia sẻ các nguồn thông tin sai sự thật, thiếu sự kiểm chứng.

Mỗi phóng viên trong quá trình tác nghiệp cần phát huy vai trò gương mẫu trong thực hành các chuẩn mực văn hóa, đạo đức, lan tỏa giá trị người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Đồng thời, phóng viên cần nắm rõ việc tuân thủ quy tắc ứng xử không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng văn minh, hiện đại. Việc tôn trọng luật pháp, tôn trọng quyền lợi của người khác, bảo vệ môi trường và tài sản công cộng là những hành vi cần được khuyến khích và phát huy. Bởi có thể truyền tải những mặt tích cực, đẩy lùi những mặt hạn chế trên các phương tiện thông tin đại chúng và lan tỏa tới người dân, hình ảnh người Hà Nội thanh lịch, văn minh sẽ được củng cố và phát huy, góp phần xây dựng Thủ đô ngày càng văn minh, hiện đại.

Với vai trò là một phóng viên của báo chí Thủ đô, tôi luôn nhận thức được trách nhiệm của bản thân trong cách ứng xử trên không gian mạng và với đồng nghiệp, gia đình và hàng xóm. Trong sáng tác và thực hiện các tác phẩm báo chí, tôi luôn hướng bài viết của mình tiếp cận với nhiều đối tượng trong xã hội, từ người lớn đến trẻ em, từ thành thị đến nông thôn. Thông qua các hình thức tuyên truyền đa dạng như: bài báo, phóng sự tôi luôn lồng ghép nội dung xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh; đặc biệt là định hướng cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên các chuẩn mực trong giải quyết công việc tại tổ chức và Nhân dân, trong gia đình và xã hội"...

Nhà báo Phùng Huy Thịnh

Nhà báo Phùng Huy Thịnh quan tâm đến vấn đề "Trách nhiệm của báo chí, truyền thông trong đấu tranh với tin giả, tin xấu về Hà Nội, ngăn chặn thông tin sai lệch ảnh hưởng đến hình ảnh Thủ đô". Ông nhấn mạnh: "Khi xuất hiện tin giả, thông tin xấu, độc, báo chí phải kịp thời “giải độc” thông tin nhanh chóng bằng nguồn tin xác thực, tin cậy giúp người dân nắm rõ bản chất vấn đề, không để những tin này ảnh hưởng xấu đến niềm tin của người dân với Đảng, Nhà nước và chế độ.

Bên cạnh đó, các tòa soạn phải tích cực đấu tranh, phản bác, đồng thời tuyên truyền và huy động người dân tham gia chia sẻ, lan tỏa nguồn thông tin chính thống thành dòng chủ lưu, chi phối trên mạng.

Đối với các vấn đề, lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm và phức tạp được dư luận quan tâm, phải dự báo được tình hình, xu hướng để chủ động chiếm lĩnh truyền thông trên mạng".

Trên cơ sở đó, ông đưa ra giải pháp: "Sử dụng chính mạng xã hội - các trang page chính thống của các cơ quan chức năng Thủ đô Hà Nội như Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội… để phản bác thông tin sai lệch; tuyên truyền các chế tài về quy định sử dụng mạng xã hội; kiểm chứng thông tin thật - giả; tạo thói quen theo dõi thông tin từ báo chí chính thống nhiều hơn dựa trên nguồn tin chính thống.

Tận dụng chuyển đổi số để tuyên truyền cho người dân về tin giả, xấu, độc bằng chính kênh zalo OA phường, xã, tổ dân phố bên cạnh phương tiện truyền thống là loa phường..."

Để làm tốt được những điều đó, Tiến sỹ Đồng Mạnh Hùng, Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) mang đến giải pháp: "Trước hết Hà Nội cần có một chiến lược mạnh mẽ để kết nối các cơ quan báo chí. Hiện nay Ban Tuyên giáo và Dân vận thành ủy, cũng như Sở Văn hóa và Thể thao đã triển khai việc kết nối, tạo điều kiện cho các nhà báo, trong đó đáng nói là có cả hình thức Câu lạc bộ báo chí viết về văn hóa và con người Hà Nội và cuộc thi báo chí về lĩnh vực này.

TS. Nhà báo Đồng Mạnh Hùng, Trưởng ban Thư ký, Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) phát biểu tham luận "Giải pháp nâng cao hiệu quả truyền thông báo chí trong xây dựng người Hà Nội thanh lịch" tại hội nghị tọa đàm "Báo chí, truyền thông tham gia xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh"

Đó là điều rất đáng ghi nhận, tuy nhiên các cơ quan báo chí và các nhà báo cần một chiến lược truyền thông cụ thể, trong đó phải có những chương trình làm việc cụ thể với từng cơ quan báo chí (vì mỗi cơ quan có một thế mạnh khác nhau,một đối tượng công chúng đích khác nhau); phải có những yêu cầu (hay nói cụ thể là đặt hàng) nội dung cụ thể nhấn mạnh những nội dung tuyên truyền cần ưu tiên trong từng thời điểm, nhấn mạnh những cách làm, cách truyền thông phù hợp nhất với địa bàn Hà Nội.

Cùng với đó thường xuyên cung cấp cho các nhà báo kiến thức, kỹ năng để việc truyền thông về người Hà Nội thanh lịch được dài lâu mà không rơi vào tình trạng nhàm chán, lặp đi lặp lại.

Với các cơ quan báo chí và nhà báo (không chỉ của Hà Nội) phải coi việc tuyên truyền về việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch là một trong những nhiệm vụ và nội dung quan trọng. Bởi thực tế, đề tài người Hà Nội thanh lịch cũng có nhiều góc tiếp cận hấp dẫn từ truyền thống, từ phong tục tập quán đến những tấm gương người thật, việc thật...

Nếu có kế hoạch cụ thể, chắc chắn sẽ có nhiều bài viết, phóng sự, hình ảnh đẹp, hấp dẫn để tuyên truyền cho nội dung người Hà Nội thanh lịch, văn minh. Trong các bài viết, phóng sự cần phát huy thế mạnh của báo chí giải pháp, báo chí kiến tạo để đề xuất các giải pháp cho các cơ quan chức năng, hướng dẫn người dân thực hiện, thực hành nếp sống văn minh, hiện đại mà vẫn giữ được nét thanh lịch, hào hoa của người Hà Nội.

Trong xu thế phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, các cơ quan báo chí cần nghiên cứu phân phối các tác phẩm báo chí, sản phẩm truyền thông về người Hà Nội thanh lịch trên các nền tảng trực tuyến để cung cấp nội dung truyền thông đa phương tiện như video ngắn, infographic, podcast. Có thể tận dụng mạng xã hội (Facebook, TikTok, YouTube) để tiếp cận giới trẻ.

Chú ý xây dựng các ứng dụng tương tác về văn hóa ứng xử Hà Nội, giúp người dân dễ dàng tiếp cận và thực hành. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng cũng cần có những biện pháp để kiểm soát và ngăn chặn các trang mạng xã hội, các kênh truyền thông không chính thống đăng tải những thông tin, hình ảnh sai sự thật hoặc cá biệt làm xấu hoặc hiểu sai về người Hà Nội thanh lịch.

Việc tổ chức “Giải Báo chí về phát triển văn hóa và xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” nên được tiếp tục tổ chức, những cách làm cần đổi mới và sáng tạo hơn nữa như cần được truyền thông rộng rãi hơn để nhiều nhà báo, nhiều cơ quan báo chí, đặc biệt là các cơ quan báo chí trung ương, bộ ngành và các địa phương ngoài Hà Nội tham gia.

Ban Tổ chức cần giới thiệu hoặc tổ chức cho các nhà báo có những chuyến đi thực tế để hiểu và viết sâu sắc hơn, hay hơn để dự thi. Cần có thêm các hạng mục giải thưởng mới bám sát vào sự phát triển của báo chí như giải dành cho các sáng tạo báo chí số, videoclip, podcast... đó là cách khuyến khích để các bài viết chính thống về người Hà Nội thanh lịch được lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng và ra thế giới".

Nhà báo Nguyễn Ngọc Hiển, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Tổng Biên tập Báo Lao động đóng góp: Ở thời kỳ chuyển đổi số mạnh mẽ, tôi cho rằng, cách thức tuyên truyền của báo chí cũng cần thay đổi để bắt kịp nhu cầu của độc giả. Bằng các hình thức báo chí hiện đại như Emagazine, Long form, Video… báo Lao động cũng như cơ quan báo chí khác cần khai thác, đẩy mạnh sản xuất tin bài, thậm chí tận dụng nền tảng xã hội Tiktok, Facebook để lan tỏa các bài viết, trên tinh thần “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”; truyền thông sáng tạo, đúng, trúng đối tượng trẻ - vì đối tượng đó tiếp cận môi trường số một cách dễ dàng, nhanh chóng nhất.

Bằng cách đó, báo chí không chỉ là công cụ truyền thông mà còn thực sự cùng đồng hành với chính quyền, Nhân dân Hà Nội trên con đường xây dựng Thủ đô ngày càng văn minh, hiện đại.

Nhà báo Hoàng Hải Yến - báo điện tử Một Thế Giới thì đề cập đến vấn đề nguồn nhân lực báo chí truyền thông chuyên sâu về văn hóa vẫn còn bỏ ngỏ. Đa số nguồn nhân lực này hiện đang công tác tại các cơ quan báo chí truyền thông, được lãnh đạo cơ quan, đơn vị phân công theo dõi lĩnh vực văn hóa.

Theo chị có một thực tế, đội ngũ nhân sự này có thể thường xuyên bị luân chuyển, thay đổi do phân công công việc của cơ quan, đơn vị đó khiến công tác tiếp cận chuyên sâu về lĩnh vực văn hóa còn nhiều khó khăn, trong khi việc nắm rõ, hiểu sâu cần phải tốn một thời gian dài đào sâu nghiên cứu, thẩm thấu.

Một thực tế khác là, tại các tòa soạn hiện nay, phóng viên mới, trẻ, hoặc chưa từng viết gì lại thường xuyên được giao viết mảng văn hóa.

Lý do vì, như một mặc định lâu dài, so với các nội dung về chính trị, kinh tế - xã hội thì nội dung văn hóa văn nghệ vẫn thường bị coi là “kép phụ” trên khuôn khổ tờ báo. Bởi thế, có tờ gộp chung “văn hóa và giải trí” làm một, lại có tờ nghiễm nhiên coi giải trí và loanh quanh đâu đó trong thế giới showbiz, âm nhạc, điện ảnh, văn chương là văn hóa...

Viết về văn hóa văn nghệ, giống như các lĩnh vực khác, cần đến am hiểu chuyên môn nhất định. Viết về phim ảnh chẳng hạn, đâu chỉ điểm thông tin về diễn viên, đạo diễn, quay ở đâu, có “cảnh nóng” hay không. Điện ảnh có ngôn ngữ riêng của nó, nên người viết, ngoài dựa vào thông cáo báo chí, cần đọc ra, nhận xét ít nhiều thứ ngôn ngữ đó. Tương tự là ở âm nhạc, văn chương, hội họa... không phải cứ nhắc tên, điểm mặt, kể chuyện là xong.

Tất cả điều trên dẫn đến hệ lụy, có nhiều tin tức, bài viết về văn hóa nhưng ít bài bình luận, ít bài chuyên sâu, phân tích.

Chúng ta đang có chính sách phát triển công nghiệp văn hóa; Hà Nội cũng có cả nghị quyết chuyên đề về phát triển công nghiệp văn hóa. Tuy nhiên, số bài báo hay viết về lĩnh vực này không nhiều. Điều này do đâu, vì phóng viên văn hóa không được đào tạo chuyên sâu về lĩnh vực công nghiệp văn hóa (12 lĩnh vực là: Quảng cáo; Kiến trúc; Phần mềm và các trò chơi giải trí; Thủ công mỹ nghệ; Thiết kế; Điện ảnh; Xuất bản; Thời trang; Nghệ thuật biểu diễn; Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Truyền hình và phát thanh và Du lịch văn hóa).

"Vì vậy, để phát triển đội ngũ này, theo tôi, cần thường xuyên quan tâm đổi mới cơ chế, chính sách về đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng nguồn nhân lực am hiểu về công tác truyền thông văn hóa một cách phù hợp, hiệu quả.

Trong bối cảnh chuyển đổi mô hình xã hội, nghề nghiệp, phát triển kinh tế thị trường, các cơ quan đơn vị cần không ngừng đổi mới tư duy sáng tạo, dám nghĩ, dám làm; chủ động trong khâu tuyển chọn; có chính sách đãi ngộ, thu hút, giữ chân và ươm mầm cán bộ truyền thông am hiểu về văn hóa.

Đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, làm mới những sản phẩm báo chí về văn hóa; có chiến lược quảng bá, truyền thông, tương tác trên môi trường Internet để công chúng có thể tiếp cận, thụ hưởng những thành quả văn học nghệ thuật.

Công tác tuyên truyền về văn hóa là lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm, tinh tế, chăm lo nền tảng tinh thần của xã hội, góp phần giáo dục, hình thành những con người mới. Vì vậy không thể thiếu vai trò lãnh đạo, quản lý, đầu tư, hỗ trợ của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương. Cần dành những ưu tiên cần thiết về nhân lực, tài lực cho lĩnh này", nhà báo Hoàng Hải Yến nhấn mạnh.